Рыхтуемся

Тэма : С К Л А Д А П А Д З Е Л

жүктеу/скачать 1.41 Mb.

бет	6/26
Дата	16.07.2016
өлшемі	1.41 Mb.
	#202676

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 26

Тэма : С К Л А Д А П А Д З Е Л і

ЗАКОН УЗРАСТАЮЧАЙ ГУЧНАСЦİ: Глухі Звонкі Санорны Галосны
на- стра - шыць, за- сва -е-нне. 1 2 3 4

1 1 3 4 1 3 4

Выключэнне: 1) санор.+ шумныя = санор. / шумныя: пар-та, паў-сці-лаць.

2) санор. + санор. = варыянты: лепш санор. / санор.: нор-ма, поў-ны (дапускаецца варыянт: но-рма, по-ўны).

Тэма: Ф А Н Е Т Ы К А і


Гукавое абазначэнне літар İ, Е, Ё, Ю, Я

З’ехаў Юльян са сваім салаўём.

[ jэ] [ jу] [ jа] [ jі] [ jо]
1) пасля 2) у пачат- 3) пасля ь ; 4) пасля 5) пасля ў

апострафа; ку слова; галосных;

Ягады смачныя, Касьян, з’еш на здароўе.

ВЫКЛЮЧЭННЕ для İ ў пачатку слоў:

1) [ j і ]: перад націскным і ў асабовых займенніках: у ^ім; з ^ім; іх; іхні…;

[ і ]: İндыя; İран; ідэал…;

3) [ ы ] пасля слоў на зычны: ён ^і яна; ён ^ішоў… ;

4) [ j ] пасля слоў на галосны: яна ^і я; яна ^ішла…

Гістарычныя чаргаванні зычных гукаў :

г // з' : берага – на беразе к // ц : рука – руцэ х // с' : страха – страсе
г // ж : дарога – дарожны к // ч : рака – рачны х // ш : страх – страшыць	в // ў : трава – траўка л // ў : касіла – касіў
з // ж : казаць – кажу с // ш : касá – кашу́ д // дж : хада – хаджу д // с' : кладу – класці	б' // бл' : любіць – люблю п' // пл' : купіць – куплю м' // мл' : аформіць – аформлю в' // ўл' : травіць – траўлю ф' // фл' : графíць – графлю

Пазіцыйныя чаргаванні зычных гукаў:
д // дз' : сады – садзіць; т // ц' : плот – на плоце ;
Чаргаванне цвёрдых зычных з мяккімі: м // м' : сума – к суме; н // н' : рана – на ране; в // в' : галава – галаве і г. д.

Гістарычныя чаргаванні галосных гукаў :
е // і : цвет // цвісці, цвіценне, зацвітаць; кветка // квітнець;

смех // усміхацца; здзерці // здзіраць; светлы // світаць, світанак, світанне; ветлівы // вітаць, вітанне; памерці // паміраць;

сцеле // рассцілае;

ле // лі: блеск (бляск) // блішчаць, бліскавіца; слепнуць (асляпіць) // сліпучы + варыянт: // сляпучы (!!!)

о // і : збор // збіраць, збіранне; звон // звінець.

Да тэмы ”Фанетыка” :
Санорныя гукі (няпарныя звонкія); яны званчэйшыя за звонкія:
[в], [в'], [л], [л'], [м], [м'], [н], [н'], [р], [ў], [й].
Шыпячыя гукі: [ж], [ш], [дж], [ч].

Свісцячыя гукі: [з], [з'], [с], [с'], [дз], [дз'], [ц], [ц']

ЗЫЧНЫЯ няпарныя па звонкасці і глухасці:
11 санорных: [ л ] , [ л' ] , [ м ] , [ м' ] , [ н ] , [ н' ] , [ в ] , [ в' ] , [ ў ] , [ р ] ,[ j ]

і 2 глухія: [ ф ] , [ ф' ] .
ЗЫЧНЫЯ парныя па звонкасці і глухасці:

звонкія: б б' г г' g g' д дз дз' з з' ж дж ( Выбухныя г :

глухія: п п' х х' к к' т ц ц' с с' ш ч [ g] = [g]; [g' ] = [g' ])

1. Парныя па звонкасці / глухасці зычныя ў канцы слова і перад зычнымі знаходзяцца ў слабай пазіцыі, дзе іх вымаўленне можа не адпавядаць напісанню, а іменна: парныя звонкія на канцы слоў аглушаюцца, а ў сярэдзіне слоў перад глухімі прыпадабняюцца (асімілююцца) да сваіх парных глухіх, парныя ж глухія прыпадабняюцца (асімілююцца) да сваіх парных звонкіх.
2. Свісцячыя перад шыпячымі і шыпячыя перад свісцячымі таксама знаходзяцца ў слабай пазіцыі, дзе прыпадабняюцца да свайго парнага па свісцячасці / шыпячасці зычнага.
3. Свісцячыя перад мяккімі (акрамя [г' ] , [к' ] , [х' ] !!! ) таксама прыпадабняюцца да сваіх парных мяккіх гукаў (асімілююцца). Т. ч., у зычных бывае наступная
 АСİМİЛЯЦЫЯ ( прыпадабненне ) трох відаў:

АСİМİЛЯЦЫЯ ПА ЗВОНКАСЦİ / ГЛУХАСЦİ :

1. ЗВ. + ГЛ. = ГЛ. + ГЛ. : грэбці [п] , кладка [т] , лёгкі [х] , ксёндз [ц] , катэдж [ч].
2. ГЛ. + ЗВ. = ЗВ. + ЗВ. : касьба [з' ] , барацьба [дз' ] , футбол [д ] , носьбіт [з' ] , спецгрупа [дз ] , начбазы [дж ] , плацдарм [дз ] , хрэсьбіны [з' ] .

Для праверкі правапісу невыразных зычных (у слабай пазіцыі) амаль заўсёды можна падабраць праверачнае слова з гэтым жа зычным у моцнай пазіцыі, г. зн. з галосным або санорным пасля яго: грабу, кладу, лёгенькі, ксяндзы, катэджы; касіць, барцы, насіць, спецыяльная (група), начальнік (базы), хросны (бацька).

АСİМİЛЯЦЫЯ ПА СВİСЦЯЧАСЦİ / ШЫПЯЧАСЦİ.:

жүктеу/скачать 1.41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 26