ПЕДАГОГТЫҢ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ КӘСІБИ ҚАТЕЛІКТЕР

Қателіктер - кез келген адами қызметтің ерекше қҧрамдасы. Педагогикалық қызмет одан шет емес, онда да қателіктер болуы мҥмкін, ал олардың салдары, əрине, зиянды, кейде балалар ҥшін қайғылы да болады.

Педагогикалық қателіктердің жауыздығы – оның жасалу фактісін педагог өте сирек тҥсінеді. Бҧл оның салдарын жою ҥдерісінің тиімділігін шамалы етеді, ал қателігі бар қызметтен тəжірибе алуды мҥмкін емес етеді.

5-сурет. Кəсіби-педагогикалық қателіктер

Кəсіби-педагогикалық қателік, В.А. Мижериков пен Т.А.Юзефавичустің айтуы бойынша, - бҧл кəсіби педагогикалық

қызметтің жалпы жҧрт қабылдаған эталондарына бҧл процедуралардың сəйкессіздігінен көрінетін білім берудің нақты процедураларының болжанбаған бҧрыстығы¹.

Педагогикалық қателіктердің көптҥрлілігін олар екі ҥлкен топқа бөлді : кəсіби-педагогикалық қызмет стратегиясының қателіктері жəне тактикасының қателіктері (5-сурет).

Қателіктер алдағы педагогикалық қызметті болжау кезеңінде жасалуы мҥмкін, сонымен бірге оқушылармен тікелей болатын педагогикалық өзара əрекеттесу ҥдерісінде – бҧл қате əрекеттер, қылықтар, реакциялар.

Педагогикалық қызмет стратегиясының қателіктеріне (болжау) педагогикалық мақсаттық тҧжырымдау жəне жоспарлау қателіктерін жатқызады.

5888. 
      Педагогтың педагогикалық қызметтің мақсатты сипатын тҥсінбеуі жҧмыстағы апатқа алып келеді; педагог өз жҧмысын сəтсіздікке, білім берудің тиімсіздігіне алып келетін анықталмаған, белгісіз кездейсоқ мақсаттар негізінде қҧрайды.
      

5888. 
      Мақсаттың қҧрылу əдістемесінің қателіктері (қҧру, тиянақтау, өзара əрекеттесу, тҥрлі деңгейлер мақсаттарының бір біріне бағыну логикасының бҧзылуы). Мҧндай қателіктердің себебі:
      

маңыздығын тҥсінбеу немесе педагогтың жалпылаудың жоғары деңгейінің мақсаттарына ауыстыра алмауы; білім беру мақсаттарын

5888. 
      ішкі мақсаттарға ауыстыра алмауы (өзінің кəсіби қызметінің мақсаттары).
      

0. 
   Мижериков В.А., Юзефавичус Т.А. Педагогикалық қызметке кіріспе: оқу қҧралы.
   

Мҧндай қателіктерден сақтандыру ҥшін педагогикалық қызметтің ерекшелігі педагогтан қоғамның əлеуметтік міндетін жеке қабылдауын, мақсаттар мен міндеттерді шығармашылықпен ҧғынуын, баланың қызығушылығын ескере білуін ж əне оларды оқу қызметінің мақсаттарын əзірлеу барысында қайта өзгерте білуін талап ететінін тҥсіну қажет. Ол ҥшін мҧғалімнің мақсатты қҧру əдістемесін меңгеру бойынша арнайы жҧмысы қажет.

Мақсатты тҧжырымдау қателіктерімен тығыз байланысты педагогикалық қызметтің жоспарлау қателіктері синхронды тҥрде пайда болады. Оларды бҧл ҥдерісті тереңірек ҧғыну ҥшін ғана жеке топқа бөлуге болады¹.

0. 
   этикалық қателіктер.
   

Дидактикалық өзара əрекеттесу қателіктері де бөлініп көрсетіледі, оларға жататындар:

Өзінің педагогикалық қызметіндегі қателіктері (əдістемелік қателіктер) тақырыпты тҥсініксіз тҥсіндіру, оны жҥйесіз беру, мҧғалімнің кҥрделі ғылыми тілі, оқу материалының мазмҧнын артық эмоционалдықпен беру, тақырыпты асығыс ашу, сабақ уақытын тиімсіз пайдалану, оқытудың техникалық қҧралдарын мақсатты пайдаланбау, оқыту əдістемесін іске асыру барысындағы қателіктер ретінде көрінеді.

Осылайша, педагогикалық ӛзара әрекеттесуді ұйымдастыру қателіктері ғылымдармен əдістемелік қателіктер ретінде сараланады.

В.И.Журавлевтың «Педагогикалық жанжалтану негіздері» кітабында мҧғалімдердің аталған қателіктері оқушылардың позициясынан сипатталған, ол мҧғалімдерге өздеріне білім беру ҥдерісінің тікелей қатысушылары ретінде «сыртынан қарауға» мҥмкіндік береді.

Оқушылар тарапынан тҥсінетін мҧғалімдердің сабақтарындағы қателіктердің санына В.И.Журавлев оқушылардың білімін бақылауды ҧйымдастыру талаптарынан тҥрлі жаңылуларды жатқызады. Олардың тура ескертулері мынадай:

0. 
   сабақты сҧрау барысындағы жауаптардың бағдарламадан тыс білімге мҧғалімдердің төзбеушілігімен келіспеу;