*Екі немесе одан да көп жай сөйлемдерден құралып, күрделі ойды білдіретін сөйлемдерді құрмалас сөйлем дейміз.
Салаласа байланысқан құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары тиянақты болып келіп, бір-біріне тәуелді болмай, тең дәрежеде байланысады. Жай сөйлемдер бір-бірімен ұласпалы интонация, кейде жалғаулықты шылаулар арқылы байланысады. Қоңырау соғылды, сабақ басталды. Мұқата сөйлеген Шұғылдың сөзін Хакім де естіді, бірақ бұл сөзді ол кек тұтқан жоқ.
Сабақтаса байланысқан құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары тиянақсыз болып келіп, бірі екіншісіне бағына, сабақтаса байланысады. Біреу қағаз жазып, біреу іс тігіп отырса, біреу темір соғып, біреу машина жүргізіп тұр. Пышақ қанша өткір болғанмен, өз сабын жона алмайды. Бұл сабақтастардың бірінші жай сөйлемдерін екіншілерінен бөліп, өз алдына дербес айтуға келмейді, өйткені жазып, отырса, соғып, болғанмен деген баяндауыштары тиянақсыз.
Аралас құрмалас сөйлемнің құрамында кемінде үш жай сөйлем болады, олар бір-бірімен салаласып та, сабақтасып та байланысады.Қарт әкенің қайғысын естіп, асыл перзентін жоқтаған ащы зарын тыңдағанда, біздің төбе құйқамыз шымырлады,көзімізден жас парлады.
IV. Жаңа сабақты бекіту. 1.Оқулықпен жұмыс 93-жаттығу
Оқып шығып, мәтінді құрайтын сөйлемдердің қайсысы жай сөйлем, қайсысы құрмалас сөйлем екенін ажыратыңдар.
Тұрлаулы мүшелерін тауып, құрамына қарай талдаңдар.
Даналық сөздердің мағынасынан не түйгендеріңді топ ішінде анықтаңдар.
Мінезі жақсы төрге озар. Ыстық асқа үрме. Кісі айыбын ашқаннан жақсы. Үлкен келсе, аяғыңды аяма. (Ж.Баласағұни) Жасында әдеп үйренбеген кісіден өскенде қайран жоқ. (С.Сарай) Досыңды барда да сына, жоқта да сына. (Ж.Баласағұни) Дос адам артық сұрамайды. (М.Қашқари) Сыйлағанды сыйла, илегенді иле. (Ж.Баласағұни) Құлағанның сұрағанын өтесең, өтеуін Құдай береді. Өш алғаннан гөрі, кешірген жақсы. (С.Сарай) Халық тарықса, үкімет жұтайды. (Ж.Баласағұни) Зорлық қылғанды кешіру-сорлы адамды зорлаумен бірдей. (С.Сарай) Торығып тапшылықтан өлсең де аштан, Ақысын жетімдердің жеме ешқашан. (Сағди).Кімде-кім адамдардан ұялмаса, ол Алла тағаладан да ұялмайды. («Мың бір хадистен».) Достық деп махаббат-осы екі ұлы сезім адамды мүлде өзгертіп жібереді.(Жан Поль) Қорқақ-махаббатқа қабілетсіз, махаббат-ержүректің еншісі (М.Ганди)
