Сабақ ОҚытуды ҧйымдастырудың негізгі формасы (Оқу қҧралы)
САБАҚТА БІЛІМДІ ИГЕРТУДІҢ ДИДАКТИКАЛЫҚ
жүктеу/скачать 3.24 Mb. Pdf көрінісі
|
| САБАҚТА БІЛІМДІ ИГЕРТУДІҢ ДИДАКТИКАЛЫҚ
ҚАҒИДАЛАРЫ МЕН ОҚЫТУ ӘДІСТЕРІ Қазақ тілін оқытудың қағидаттарын шартты түрде екі топқа бөліп қарастыруға болады: 1) жалпыдидактикалық қағидаттар; 2) қазақ тілі ерекшеліктеріне байланысты тіл әдістемесіне тән жеке пәндікқағидаттар. Жалпыдидактикалық қағидаттар барлық пәндерді оқытуда қолданылатын жалпы оқу негіздері болса, жеке пәндік қағидаттарға тілдің ерекшеліктеріне байланысты өзіне ғана лайық, яғни оқытудың қатысымдық, лексика мен грамматиканыңың бірлігін ескеру және тілдік жаттығулардың басымдығықағидалары негізінде жатады. Енді осыларға байланыстытөменде жалпыдидактикалық және жеке пәндік оқу қағидаттарына жүзеге асыру жолдарына тоқталайық: 1. Оқытудың дамытулық, тәрбиелікқағидаты – оқу материалда- рын қамтитын жұмыстардың оқушылардың танымдық қажеттілігін қанағаттандыруды, ой белсенділігін арттыруды, ұлттың мәдениеті, әдебиетіне, әдет-ғұрпына, дәстүрінесүйіспеншілікпен қарауға үйретуді көздейді.Бұл әсіресе жаттығулар жүйесін жасауда оған енетін тілдік, тіл дамыту материалдарының осы қағидат негізінде іріктелуін қамтиды.Оқушылардың шынайы өмірінен алынға қызықты әңгіме,мәтін, диалог, Қазақстан жеріндегі халықтардың әдет- ғұрпындағы ерекшеліктер, халықтық педагогика элементтерін қамтитын материалдар, өмірімізде болып жатқан әртүрлі оқиғалардан үзінділер алу маңызды. 2. Оқытудың көрнекілік қағидаты әртүрлі грамматикалық кесте, схема, үлгі, сурет, картина, интерактив тақта, ақпараттық- коммуникациялық коммуникациялық технологиялардың, техникалық құралдардың, муляж, макеттердің болуын көздейді. Тіл білімі дерексіз грамматикалық категорияларға бай. Осыған сәйкес дерексіз категориялық ұғымдарды оқушылар ауыр қабылдайды. Осы ретте сабақта көрнекіліктің алатын орны ерекше. 3. Саналылық пен белсенділік қағидатының сабақтың маңыз- дылығы үшін алатын орны ерекше.Оқушылардың білімді саналы игеруі дегеніміз сөйлеуге қажетті материалды игеру арқылы оны іс жүзінде тәжірибеде қолдануға үйрену және қоғамдық әлеуметтік ортада, кең ауқымды дағдылар жүйесінде әртүрлі жағдайларда жүзеге асыру болып табылады. Мұндай нәтижеге жету мұғалімнен үлкен шеберлікті қажет ететіні сөзсіз. Саналы меңгеру оқушының 20 қазақ тілін іс жүзінде тәжірибеде қолдану мотивін түсінуі мен меңгеру үдерісінің нәтижесін тәжірибеде қолдану қажеттігін сезуден басталады. Сондықтан мұғалім оқушыны алған білімін әрқашан табиғи және жасанды ситуациялық жағдайларда орындалып отыруына мүмкіндік жасау керек. Оқушылардың материалдарды саналы меңгеруі оқушы белсенділігімен тығыз байланысты. Оқушының оқу белсенділігі болған жағдайда ғана материал меңгеріледі. Ал ол үшін сабақ қызықты, тартымды өту керек. Қазіргі оқулықтардағы мәтіндер, оқу дискілеріне жазылған қосымша тәрбиелік мәні бар оқу материалдары, сабақтағы интербелсенді әдістердің қолданылуы осы мүмкіндіктердің жүзеге асуының жоғары екендігін дәлелдейді. 4. Оқытудың түсініктілігі қағидатыоқытудың саналылық, белсенділік қағидатыментығыз байланысты. Оқытудың түсініктілігі ұстанымы оқулықтағы тілдік, практикалық материалдардың тілінің түсініктілігін, жүргізілетін жұмыстардың арасындағы логикалық байланыстардың болуын көздейді. Осы ретте мұғалімнің жаңа сабақты жеткізуі түсінікті, ықшам, қызықты болуы шарт. 5. Оқытудың жүйелілік пен бірізділік қағидаты.Оқу барысында тілдік, тіл дамыту материалдарының арасында, жаңа білім мен бұрынғы білім арасында логикалық байланыс болғанда ғана білім жүйелі болады. Мысалы, етістіктің өзін өтпей жатып, оның шақта- рын, жұрнақ, жалғауларының қызметін түсіндіру немесе күрделі етістікті қамтымай жатып, көмекші етістікті жалаң түрде оздыра оқыту оқушының етістік бойынша жүйелі білім алуына кедергі жасайды. 6. Білімді берік меңгеру қағидатыоқытудың басқа барлық ұстанымдарымен тығыз байланысты. Бұл, негізінен, өткен материалды қайталау және жүйеге келтіру, жалқыны жалпыға, деректіні дерексізге айналдыру кезінде жүзеге асады. Бұл кезеңде оқушының ойлау іс-әрекетін жеке детальдар мен бөлшектерден гөрі топтау, жинақтау, біріктіру сияқты ойлау операцияларының басым жұмыс істеуіне көңіл аудару керек. Олардың күш-жігерін материалды жинақтауға, жүйелеуге шоғырландыру керек. Мәселен, тілдік категорияларды практикалық мақсатты үйретуде олардың арасындағы мағыналық байланыс үзілмеу керек, олар келесі сабақтарда жаңаша мазмұнда баяндалып, тереңдетіле түсіндіріледі, бұл қазіргі спиральді білім алу ұстанымына да сәйкес. Арасында жазбаша ауызша бақылау жұмыстары оқушылардың өткендегі 21 материалды еске түсіруіне мүмкіндік береді. Бұл көбіне қайталау әдісі арқылы жүзеге асады. “Қайталау – білім анасы” демекші, білімнің берік меңгерілуі өтілген материалды ұмытпайтындай, қазіргі біліммен ұштастыра отырып, сөйлеу тілде қолдану болып табылады. Блум таксономиясының білімді меңгеру үдерісіндегі иерархиялық жүзеге асуы мұғалімнің басшылыққа алатын негізі ұстанымдарының бірі болу керек. 7. Оқытудың оқушының шамаға лайықтылығы мен оқушылар- жүктеу/скачать 3.24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|