Сабақтың тақырыбы : ХІХ ғасыр әдебиеті Сабақтың мақсаты
жүктеу/скачать 0.8 Mb.
|
В) Қолданыңыз. Мәтіннен алынған үзіндіні рөлде ойнап бер.
Ойтолғаныс сатысы.
Сабақты қорыту. Мұғалім сөзі. Шығарманы бүгінгі күнмен байланыстыра отырып сөзжұмбақ шешкізу. Үйге тапсырма беру. Оқушыларды бағалау. Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10 Сабақтың тақырыбы : Сәбит Дөнентаев (1894-1933) Сабақтың мақсаты : а) Сәбит Дөнентаевтің шығармаларынан мәлімет бере отырып, білімдерін жүйелеу,жинақтау және шығармашылық жұмыстар арқылы ақынды жан-жақты таныту; ә) оқушыларды адамгершілікке,имандылыққа,асыл қасиеттерге тәрбиелеу; б) мәнерлі сөйлеуге дағдыландыру, ой-өрісін,ойлау қабілетін,шығармашылық ізденісін дамыту;
Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген тапсырманы сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын б) Жаңа сабақты түсіндіру. Қазақ елі қайта бір елдік, мемлекетшілдікке бет бұрған шақта әдебиетке араласқан көрнекті, белгілі өкілдердің бірі Сәбит Дөнентаев. С. Дөнентаев өз кезеңіндегі халық үнін, қазақ мұңын айта білген кеңес төңкерісіне дейін және кейін де қазақпен бірге болған қаламгер. С. Дөнентаев 1894 жылы, бұрынғы Семей губерниясы, Кереку уезі, Ақсу болысының 4-ауылында, яғни Құркөл (қазіргі Павлодар облысы, Ақсу ауданы, Құркөл ауылы) атты елді мекенде, шаруа үйінде дүниеге келген. Алғашқы білімді 1907-1908 жылдары Маралдыдағы Нұрғали атты молдадан төте оқиды, яғни жадидше білім алады, кейін 1911-1912 жылдары Павлодарда медреседе оқиды. Осы кездерде С. Дөнентаев білімін өзі жетілдіріп, Абай, Ахмет, Міржақып еңбектерін оқып, татар әдебиетімен танысады. «Айқап» журналын үзбей оқып, орыс әдебиеті-нің де шығармаларын тірнектеп оқиды. Әсіресе А. Бай-тұрсынов, И.А. Крыловтың мысал жанрындағы еңбектері қызықтырады. Жанына сатираны жақын тартады. 1919-1920 жылдары ақын Семей, Павлодар арасында жүріп әр қызметті байқап көріп, 1924 жылы Семейге оралып, «Қазақ тілі» газеті редакциясында жұмысқа ор-наласады. Семей XX ғасыр басында бүкіл қазақ зиялыларының басын қосқан рухани Мекке тәрізді болды. Бір Сәбит емес, Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, С. Торайғыров, Ә. Мар-ғұлан, ағайынды Сәтбаевтардың бәрін бауырына басқан. Кітаппен жұмыс: Сәбит Дөнентаевтің өлеңдерін оқып , құрылысына қарай талдау жүргізеді. Білімді бекіту: Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін
Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма: Сәбит туралы «Еленбей қалған елеулі бейне» деген тақырыпта шығарма жазып келу. Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10 Сабақтың тақырыбы : Сәбит Дөнентаев «Уақ-түйек» атты жыр жинағы Сабақтың мақсаты : а) Сәбит Дөнентаевтің шығармаларынан мәлімет бере отырып, білімдерін жүйелеу,жинақтау және шығармашылық жұмыстар арқылы ақынды жан-жақты таныту; ә) оқушыларды адамгершілікке,имандылыққа,асыл қасиеттерге тәрбиелеу; б) мәнерлі сөйлеуге дағдыландыру, ой-өрісін,ойлау қабілетін,шығармашылық ізденісін дамыту;
Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген тапсырманы сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын б) Жаңа сабақты түсіндіру. С. Дөнентаевтың алғашқы жарық көрген тырнақалды туындысы 1913 жылы «Айқап» журналының 22-нөміріндегі «Қиялым» атты өлеңі. Осы алғашқы шығармасында С. Дөнентаев өзінің арманын, қиялын, тілегін көрсетті. Патшалы Ресейдің қарауындағы, езгідегі қазақтың жыршысы болсам деген ақынның ақ тілегі анық көрінеді. Ақын «зарын, мұңын» жұртқа айтсам дейді. Бірақ айта алмайды. Өйткені қаршығадан қорқады. Сандуғаштың жолын тосар тұзақшыдан қорқады. С. Дөнентаев күреске бастап, аттандаған, аруақ шақырған, атойлаған ақын болған жоқ. Ол нені болса да еппен, баппен айтқанды, астармен жеткізгенді жөн көрді. Өнер тілін, өлең тілін сатираға, аллегорияға (пернелен айтуға), метонимияға (алмастыруға) ұластырып, алыстан орағытып әкелгенді дұрыс санады. Бұл, С. Дөнентаев лирикасының басты кредосы болды. 1915 жылы, Уфа қаласында 19 жастағы С. Дөнентаевтың «Уақ-түйек» атты алғашқы жыр жинағы жарық көрді.
Кітаппен жұмыс: Сәбит Дөнентаевтің өлеңдерін оқып , құрылысына қарай талдау жүргізеді. Білімді бекіту: Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін
Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма: Сәбит Дөнентаевтің өлеңдерін оқып келу. Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10 Сабақтың тақырыбы : Сәбит Дөнентаевтің мысал өлеңдері Сабақтың мақсаты : а) Сәбит Дөнентаевтің мысал өлеңдерінен мәлімет бере отырып, білімдерін жүйелеу,жинақтау және шығармашылық жұмыстар арқылы ақынды жан-жақты таныту; ә) оқушыларды адамгершілікке,имандылыққа,асыл қасиеттерге тәрбиелеу; б) мәнерлі сөйлеуге дағдыландыру, ой-өрісін,ойлау қабілетін,шығармашылық ізденісін дамыту;
Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау : Үйге берілген тапсырманы сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын б) Жаңа сабақты түсіндіру. «Уақ-түйекке» ақынның көптеген мысал өлеңдері кірген. Бұнда Крыловтан,Тоқайдан аударма есебінде келген мысалдар да бар. Өмірдің көп қалтарысын С. Дөнентаев қазақ ұғымына лайықтап,қарапайым жұрт ұғар дәрежеде түсінікті тілмен айтып баяндайды. «Екі теке» мысалында бір-біріне жол бермеген текелерді мысалға келтіріп, ең дұрысы кішіпейілділік екенін, адамдар сондықтан сыйласқаны жөн деп ескертеді.   Екі теке Ауырған арыстан
 
Көзі тоймаған ит У жеген қасқырға Кітаппен жұмыс: Сәбит Дөнентаевтің мысал өлеңдерін мәнерлеп оқиды. Білімді бекіту: Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма: Сәбит Дөнентаевтің мысал өлеңдерін оқып келу. Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10 Сабақтың тақырыбы: С.Торайғыров (1893-1920) Сабақтың мақсаты: а) С.Торайғыровтың өмірінен мәлімет бере отырып,оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру және негізгі мәселелерге аса көңіл бөлуге үйрету; ә) оқушыларды адамгершілікке,имандылыққа,асыл қасиеттерге тәрбиелеу; б) Сабақ барысында оқушыларды өз ойын айта білуге, мәнерлеп оқуға дағдыландыру; Сабақтың түрі: жаңа сабақ Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,талдау,іздену т.б Сабақтың көрнекілігі: сызбалары,кестелері, портреті т.б Пәнаралық байланыс: тарих Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау: Үйге берілген тапсырманы сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. б) Жаңа сабақты түсіндіру: Cұлтанмахмұт 1893 жылы 28 қазан күні Көкшетау облысының Қызылту ауданында дүниеге келеді. Балалық,жастық шағы Баянауылда өтеді. Арғы атасы Торайғыр би болған, шешендігімен әділдігімен ел арасында аты аңызға айналған. Өз заманының ірі тұлғасы болған. Мұқан,Тортай деген молдалардын сауатын ашады. Ақын 27 жасында 1920 жылы 21 мамырда ауыр науқастан қаза табады.
С.Торайғыровтың шығармаларына назар салып зерттеген жазушы Ж.Аймауытов, ғалымдар Б.Кенжебаев,Ғ.Ахмедов А.Еспенбетов т.б Білімді бекіту: Өтілген тақырыпқа байланысты бірнеше сұрақтар қоямын. Түсінбеген сұрақтарына жауап беремін. 1.С.Торайғыровтың қандай поэмаларын білесіңдер? 2. Ақынның қандай өлеңдерімен таныс едік? 3. Сұлтанмахмұттың ұстаздары кімдер? Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма: С.Торайғыровтың өмірбаянын оқып келу. Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10 Сабақтың тақырыбы: С.Торайғыров «Шәкірт ойы» Сабақтың мақсаты: а) «Шәкірт ойы» өлеңін оқытып, мағынасан ашу,талдату; ә) өзіндік ой,пікір айта білуге жетелеу,шығармашылық қабілеттерін дамыту; б) өлең арқылы оқу білімге үндеу,отансүйгіштікке,еңбексүйгіштікке тәрбиелеу; Сабақтың түрі: шығармашылық сабақ Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,мәнерлеп оқу,топтастыру т.б Сабақтың көрнекілігі: сызбалары,кестелері, электронды оқулық т.б Пәнаралық байланыс: тарих,астрономия Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау: Үйге берілген Сұлтанмахмұттың шығармаларын сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. б) Жаңа сабақты түсіндіру: Сергіту сәті. Оқушылар орындарынан тұрады. Мұғалім айтқан қимылдарын оқушылар бейнелейді.
-Қазақ елін. -Баянауыл аймағын. -Сұлтанмахмұт Торайғыровты. Тапсырма. Ақынға арнау Өлең тармақтарының соңғы сөздері берілген. Сол сөздерді байланыстырып өлең жазу. арнаған бар адам. ................. тараған. Бүгінгі танысатынымыз С.Торайғыровтың келесі шығармасы –«Шәкірт ойы»
Шәкірт нені армандайды? Елдің жүрегі неге мұздаған? Ол неге жұлдыз емес Күн болғысы келеді?
Ілім-білімге құштар Қараңғылықтан құтқаратын Күн болуды армандайды 
ШӘКІРТ Еліне адал қызмет еткісі келеді. Надандықпен күреседі  
6.Венн диаграммасы арқылы ортақ қасиетін табу
7.Өлең құрылысына талдау Қараңғы қазақ //көгіне// а Өрмелеп шығып //күн болам!// б Қараңғылықтың// кегіне// а Күн болмағанда,//кім болам?// б Мұздаған //елдің жүрегін // в Жылытуға //мен кірермін!// в 3 шумақ, 6 тармақ , 2 бунақ , 8 буынды кезектес,шалыс ұйқас. Бекіту «Менің арманым», пікірлесу. Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма: 1. Сұлтанмахмұттың «Шәкірт ойы» өлеңін жаттау 2.Өлең құрылысына талдау 3. «Орны отайып көгерді,Ақын арманын ел көрді» тақырыбында шығарма жазу. Қорытынды. Жүсіп Баласағұнның «Біле бер, қанша білсең тағы тіле, Жетерсің мұратыңа біле-біле» деген сөзін әрқашан естеріңізге сақтап,білмекке құмар болыңыздар. Бүгінгі сабақтан түйген ойларыңыз болашақ өмірлеріңізден көрініс тауып,Күн нұрындай баршаға шуақ сеуіп жарқырап жүріңіздер. Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10 Сабақтың тақырыбы: С.Торайғыров «Бір адамға» Сабақтың мақсаты: а) С.Торайғыровтың өмірі мен шығармашылығы туралы айта отырып,өлеңнің мән-мазмұнын түсіндіру; ә) оқушыларды адамгершілікке, қайырымды болуға,қоғамдық-саяси дүниетанымын дамыту; б) Сабақ барысында оқушыларды өз ойын айта білуге, мәнерлеп оқуға дағдыландыру; Сабақтың түрі: аралас сабақ Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,талдау,іздену т.б Сабақтың көрнекілігі: сызбалары,кестелері, газет-жұрнал т.б Пәнаралық байланыс: тарих Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау: Үйге берілген тапсырманы сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. б) Жаңа сабақты түсіндіру: Ой шақыру. Тақтаға тақырыпты жазу. С.Торайғыров кім? Қандай өлеңдерін білеміз? Ой өрбіту. Сыныпты үш топқа бөлеміз: баяндаушылар,зерттеушілер, сарапшылар. «Баяндаушылар» ақынның өмірбаяны жөнінде қысқаша мағлұмат береді. Ой қозғау. «Бір адамға» өлеңін оқып беру. Осы өлеңнің шығу тарихы және ақынның басқа да өлеңдері жөнінде зерттеу тобы не дайындап келгенін тыңдау. Сұрақ. Шорманның Садуақасы шен-шекпенді кімнен не үшін алды? Қалай жинады? Әлеуметтік теңсіздікті ашу. Ой дамыту. Мәтін бойынша жұмыс.
Мәтіннен иронияны тауып оқыту. Екі-үш шумақ.
Оқушылардың баяндағанын қорытындылау үшін синхрондық таблица қолдануға болады. 1893 жыл Көкшетау облысы әкесі Шоқпыт (Әбубәкір) 1908 жыл Баянауыл Әбдрахман медресесі. 1911 жыл Баянауыл Нұрғали мұғалім. Ой шарықтату. Өлең ұйқасын,тармақтарын талдау (5 шумақты) а әр тармақта үш шумақ а б ұйқас 11 буын а 11 буын 11 буын
Білімді бекіту: Сөздік жұмысы. Ой қозғау Оқа-әшекейлі зат. Бұлды түйме-бағалы ілгек Шекпен-түйенің жүнінен жасалған сырт киім Нақақ-адал,бейкүнә 1. 1 шумақты үш қайталап жаттау. 2. Өлеңді бөліп мәнерлеп оқытып шығу. 3. Деңгейлік тапсырма. І деңгей. 4-шумақты қара сөзге айналдырып жазу. ІІ деңгей. Осындай ирониялық сарында жазылған А.Байтұрсынұлының қандай шығармасы бар? Мазмұнын естеріне түсіруі. І деңгей. Өлең мазмұнын айт. ІІ деңгей. Осы өлең арқылы Шорманның Садуақасына мін,ездеме бер. ІІ деңгей. Осы өлең идеясымен мәндес мақал-мәтел айт. ІІ деңгей. Өзің біреуді әжуалап өлең шығарып көр. Ой қорыту. Insert стратегиясы бойынша жұмыс.
Панасы жоқ таудан без. Пайдасы жоқ байдан без. Итті күшігім-күшігім десең,аузыңды жалайды. Өзін-өзі мақтаған өліммен тең. Жеп тоймаған жалағанмен тоймайды. Басы ауырмағанның құдайда несі бар. Басы ауырғанның қасында балтырың сыздамасын. Алма ағашынан алысқа түспейді. Қарны ашып көрмеген ас қадірін білмейді. Аш бала тоқ баламен ойнамайды. Тоқ бала аш болам деп ойламайды. Білімді бағалау: Оқушылырдың жауаптарына ,сабаққа белсене қатысып отырғандарына қарай білімдері бағаланады. Үйге тапсырма: С.Торайғыровтың «Бір адамға» өлеңін жаттап келу. Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 10 Сабақтың тақырыбы: Ахмет Байтұрсынұлы. Өгіз бен Бақа ( 1873-1938 ) Сабақтың мақсаты: а) Ахмет мұрасын тереңдей оқып үйрету.Өлеңнің мазмұнын меңгерту,көркемдік ерекшелегін ашу.Көркем поэзияның,сөз өнерінің құдіретін таныту; ә) оқушылардың сөйлеу тілін жетілдіре отырып,шешендік өнерге баулу; б) мәнерлеп оқу,көркем мәтінмен жұмыс ітеу дағдыларын дамыту; Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру. Сабақтың көрнекілігі:, кітаптар. Пәнаралық байланыс: тарих,сурет. Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру, сыныптың тазалығына көңіл бөлу. Оқушылардың зейінін сабаққа аудару. ә) Үй тапсырмасын пысықтау: Үйге берілген тапсырманы сұраймын. Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын б) Жаңа сабақты түсіндіру: Ахмет И.А. Крыловтың мысалдарын қазақ тіліне аударады,бұл дүниесі 1909 жылы «Қырық мысал» деген атпен Петербургте басылып шығады. А. Байтұрсынов аудармалары пішін жағынан ғана емес,түпкі идеясымен, қазақ еліне таныс бейне,суреттермен көрсету арқылы ерекшеленеді. «Өгіз бен бақа» өлеңін мәнерлеп оқып беріп,мазмұнын түсіндіремін. жүктеу/скачать 0.8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
қара өлең 11 буын