Сабақтың тақырыбы: Кіріспе. Әдебиет өнердің бір саласы Сабақтың мақсаты: Білімділік

Сұрақ жауап

1. 
   Батырдың арманы не?
   
2. 
   Батырдың ренжіп, қапалануы неліктен?
   
3. 
   Өтеген батыр өз басын ойласа қиналар ма еді?
   
4. 
   Мал жайылымына неліктен ерекше мән беріді?
   

Шығарманы салыстыру.

1. 
   Бағалау:
   
2. 
   Үй тапсырмасын беру.
   

Өткен сабақта Сәкен туралы зерттеу деректер жинап келу тапсырылған. Қане, ойымызды ортаға салайық.

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

• 
  Электронды оқулықпен жұмыс.
  

• 
  Балалар, өлеңнің бастапқы жлдарында баяндалған Арқа, Бетпақдала туралы мәлімет бере кетейін.Арқа, яғни Сарыарқа Орталық Қазақстанды алып жалтқан аймақ. Батысынан шығысына дейін 1200 км өңірді алып жатыр. Бетпақдала осы сарыарқада орналасқан, батысы сазды, шығысы тасты құмды, шөлді жер.
  
• 
  Киік дегеніміз не? Киікті қазақ ақбөкен деп те атайды. Киік шөлді жерді мекендейді. Оның мүйізі медицинада дәрі – дәрмек жасау үшін пайдаланылады. Еті мен мүйізі бағалы.
  

Кітаппен жұмыс:

Мәнерлеп оқу.

Түсініксіз сөздерді қарандашпен белгілеу.

Экранға сөздік жазылады.

Қу баялыш –шөптің атауы.

Сегіз көштік – ұзындық өлшемі.

Таңа – жануардың әсем, сұлу мүсіні.

Қос – шатыр күрке.

Бетеге – шөп атауы.

Тақтадағы сөздерді дәптерге жазу.
VІІ. Жаңа сабақты бекіту:

• 
  Шығармашылық жұмыс.
  

1. 
   Өлең мазмұнына сүйене отырып, өлең ішінен табиғат көрінісі, киіктің сұлу мүсіні, мүшкіл халін суреттеген жолдарды тауып, өз сөзімізбен айтып көрелік.
   

2. 
   Өлеңнен ақынның қандай бейнелі сөздерін байқадық?
   

3. 
   Сұрақ жауап
   

• 
  «Ақсақ киік» өлеңінің тақырыбы не?
  
• 
  С.Сейфуллин «Ақсақ киік» өлеңі арқылы жас ұрпаққа не айтқысы келді?
  
• 
  Табиғатты қорғау, жан – жануарларды қорғау туралы қандай мақал – мәтелдер білесіңдер?
  

4. 
   Балалар біз бүгін не білдік, не үйрендік?
   

Инсерт әдісі
Білемін	Мен үшін жаңалық	Білгім келеді

1. С.Сейфуллиннің өмірі мен шығармашылы туралы

мәлімет жинау

2.«Ақсақ киік» өлеңін мазмұндау, өздеріңе ұнаған

жерін жаттау.

Сабақ жоспары

1.Пән аты: Әдебиет

2.Сыныбы: 5 «Ә»

3.Күні, айы, жылы: 04.02.2015ж

4.Тоқсан: ІІІ

5.Мұғалім: Юнусова Жұлдызай

Сабақтың тақырыбы: І. Жансүгіров «Күй»

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: оқушыларға І. Жансүгіров өмірі мен шығармашылығы туралы әдеби білім беру, поэманың негізгі идеясы мен мазмұнын меңгерту.

2.Тәрбиелік: оқушыларды мейірімділікке, адамгершілікке, елжандылыққа тәрбиелеу.

3.Дамытушылық: оқушылардың әдеби дүниетанымдарын кеңейту, қосымша деректер арқылы пәнге деген қызығушылықтарын арттыру.

Сабақтың типі: жаңа сабақ

Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, мәнерлеп оқу

Сабақтың көрнекілігі: : І. Жансүгіров портреті, «Қазақ әдебиеті» энциклопедиясы.

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, Қазақстан тарихы.

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу.

2.Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.

3.Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.

ІV Жаңа сабаққа дайындық

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

1. 
   Ақын өмірі мен шығармашылығы туралы мәлімет.
   

• 
  1894 жылы 14 мамырда Алматы облысы Ақсу ауданында туған.
  
• 
  4 жасында анасынан айырылып, әке тәрбиесінде өскен.
  
• 
  1911 жылы ауылдағы қазақ – татар тіліндегі бастауыш мектепті бітіреді.
  
• 
  Ташкетте қазақ – қырғыз институтында, 1925 жылы Мәскеуге оқуға кетеді.
  
• 
  1928 жылы коммунистік журналистика институтын бітіреді.
  
• 
  Балаларға арнап әдемі өлеңдер жазған.
  

2. 
   Шығарманы жоспарлау.
   

а) Қобызшы туралы.

ІІ негізгі бөлім:

а) «Бозінген күйі» туралы.

ІІІ қорытынды:

а) Күйдің адам өміріндегі маңызы

1.«Талдау» стратегиясы. «Күй» поэмасын үлгіге қарап, оқушылар өздері талдайды

Шығарманың композициялық құрылымына талдау жасау

• 
  Шығарманың тақырыбы-
  
• 
  Оқиғаның басталуы –
  
• 
  Оқиғаның шиеленісуі –
  
• 
  Оқиғаның шарықтау шегі –
  
• 
  Оқиғаның аяқталуы –
  
• 
  Шығарманың идеясы –
  

Шығарманың негізгі бөлімін жоспармен салыстырғанда:

• 
  Молықбайдың ерекше шебер тартатын күйі.
  
• 
  Қобыз үнімен күтімдегі інгеннің маңғаз, сұлу мүсінін бейнелеу.
  
• 
  Сатылған інгеннің зарын тарту.
  
• 
  Ақын қолданған теңеу мен эпитетті табу.
  

Сұрақ жауап:

• 
  « Күй күшті тауды тасты бұзатұғын» деген ақынның ойын сендер қалай дамытар едіңдер?
  
• 
  «Нар идірген» аңызын білетіндерің бар ма?
  
• 
  Поэма өздеріңе қалай әсер етті?
  
• 
  Қылқобыздың зарлы үнін поэмадан таба аласыңдар ма?
  

3. 
   Бағалау:
   
4. 
   Үй тапсырмасын беру.
   

1. 
   І. Жансүгіров өмірі мен шығармашылығы туралы түсінік.
   
2. 
   «Күй» поэмасы туралы ойтолғау жазу
   

1. 
   І. Жансүгіров өмірі мен шығармашылығы туралы түсінік.
   
2. 
   «Күй» поэмасы туралы ойтолғау жазу
   

Сұрақ жауап:

• 
  « Күй күшті тауды тасты бұзатұғын» деген ақынның ойын сендер қалай дамытар едіңдер?
  
• 
  «Нар идірген» аңызын білетіндерің бар ма?
  
• 
  Поэма өздеріңе қалай әсер етті?
  
• 
  Қылқобыздың зарлы үнін поэмадан таба аласыңдар ма?
  

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

Оқулықпен жұмыс: үзіндімен танысып, жай жоспар жасау.

1. 
   Абайдың бейнесі
   
2. 
   Екі досы
   
3. 
   Абайдың қызығы
   
4. 
   Екі қонақ
   

1. 
   Әдебиет сөздігінен портретке анықтама беру. Жас Абайдың кескін – келбетін жазушы қалай суреттеген? Мұқият қараңдар, оның портретінде қандай өзгеріс болған, ол ненің әсері?
   
2. 
   Әңгімеден Абайдың кескін – келбетін тауып, өз бетіңше оқып, түсіну керек.
   
3. 
   Мәтінді оқы. Сұраққа жауап бер:
   

1. 
   Биыл Абай неше жасқа толды?
   
2. 
   Денесі бойы қандай?
   
3. 
   Беті, шашы қандай еді?
   

1. 
   Абайдың ендігі ермегі нелер, досы кімдер?Абайдың қарт әжесі Зере, өз анасы Ұлжанқандай абзал қасиеттерімен көрінеді? Суретке қарап, суретші қарт әже Зеренің мейірімділігін, жас Абайдың ынта – ықыласын, көрсете білді ме?
   
2. 
   Мәтінді оқып, мазмұнын айту. Әңгіме? Әңгімеші деген кім?
   
3. 
   Сұраққа жауап беру:
   

1. 
   «Басқа бір ермек, бөлек бір дос тапты...» Олар кімдер?
   
2. 
   Абай биыл нені бағалады?
   
3. 
   Әжесі қандай әңгімеші еді?
   
4. 
   Абай ауырғанда, әжесінен не сұраған?
   

1. 
   Шеше – ана туралы мақалдарды еске алыңдар? Қазақ ертегілерін, әңгімелерін, жырларын қисса – дастандарын Абайға кім айтқан?
   
2. 
   Мәтін бойынша жұмыс : Абай әжесінен ертегі айтып беруді қалай өтінді?(оқы). Ертегілердің атын дәптерге жазып ал.
   
3. 
   Сұраққа жауап бер:
   

1. 
   Абай әжесінен қандай ертегілерді тыңдады?
   

1. 
   Барлас ақынның портретін тауып оқу. Барлас ақынның алғаш жырлаған жыры қай жыр, оны Абай қандай сезіммен қабылдады?
   
2. 
   «Жыр» , «Жыршы» деген сөздерді түсіндір.
   
3. 
   Сұраққа жауап беру:
   

• 
  Абай ауылына кімдер келді?
  
• 
  Қонақтарды Ұлжан қалай қарсы алды?
  
• 
  Ақын деген кім?
  

1. 
   Ертеде ақындарды қалай қарсы алған?
   
2. 
   Абайдың қарт әжесі Зере, анасы ұлжан қандай рухани азық берді және нелерді білуіне жәрдем етті? Әңгіменің тақырыбы, идеясы неде?
   
3. 
   Ұлжан қонақтарды неге жібергісі келмеді?
   
4. 
   Абай шешесіне ризашылығын қалай көрсетті?
   

Қорытынды жасалады.

Төмендегі тірек схема толтырылады.
Абайдың портреті

Бала Абайдың кескін – келбетін жазу	Бала Абайдың рухани байлығы

VІІІ.Жаңа сабақты қорыту.

1. 
   Бағалау:
   
2. 
   Үй тапсырмасын беру:
   

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

1.Ақын өмірі мен шығармашылығы туралы мәлімет.

• 
  1900 жылы Солтүстік Қазақстан облысында туған.
  
• 
  Молдадан оқып, сауатын ашады.
  
• 
  Абайдың,Ғабдолла Тоқайдың кітаптарын оқып, өседі.
  
• 
  Омбы қаласында мұғалімдік оқу оқиды.
  
• 
  Шығармалары: «Сұлушаш» поэмасы, «Өмір мектебі», «Аққан жұлдыздар», «Балуан Шолақ», «Ботагөз» романдар, повестер жазған.
  

2.Шығарманы мәтін бойынша бөлімдерге бөлу.

• 
  Балтабай ауылында
  
• 
  Балтабайдың Ақметі, оның портреті, атбегілікпен, құсбегілікпен айналысатыны
  
• 
  Ақмет лашынының сипаты
  
• 
  Ақметтің лашынды құс алуға шығаратын мезгілдері.
  
• 
  Лашынның үйрек алу тәсілдері.
  
• 
  Дабыл қағудың мәнісі.
  
• 
  Лашынның қазды алған кездегі амалы.
  
• 
  Лашынға қарсы дуадақтың көрсеткен қайраты.
  
• 
  Құс салудың ең дұрыс мезгілі.
  
• 
  Құстардың таң ата жайылуға шығуы.
  
• 
  Құстардың қойған қаруылына көрінбей, етіртпей баруы.
  
• 
  Дабылдау, құстардың айналып ұшуы.
  
• 
  Лашынды жіберу.
  
• 
  Саятшылық – өмірдің бір қызығы.
  

1.«Талдау» стратегиясы. «Лашын» үлгіге қарап, оқушылар өздері талдайды

Шығарманың композициялық құрылымына талдау жасау

• 
  Шығарманың тақырыбы-
  
• 
  Оқиғаның басталуы –
  
• 
  Оқиғаның шиеленісуі –
  
• 
  Оқиғаның шарықтау шегі –
  
• 
  Оқиғаның аяқталуы –
  
• 
  Шығарманың идеясы –
  

1. 
   Әр бөлімді әңгімелеп меңгерген соң оны мынадай шығармашылық жоспарға жинақтау:
   

І Кіріспе:

а)Балтабай ауылында.

ІІ Негізгі бөлім: Саятшылық.

а) құсбегі – Ақмет

б) Ақмет лашынының мүсіні.

в)Ақмет пен лашынның өнері.

г) Шілдеде құс алу.

2. әңгімеден теңеу, эпитетті тауып, дәптерге жазу.
VІІІ. Сабақты қорыту:

5. 
   Бағалау:
   
6. 
   Үй тапсырмасын беру.
   

1. 
   С.Мұқанов «Лашын»әңгімелеу.
   

1. 
   С.Мұқанов «Лашын»әңгімелеу.
   

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

• 
  Электронды оқулықпен жұмыс.
  
• 
  Электронды оқулықтан Ғ.Мүсіреповтың өмірі жайлы мағламаттар алу.
  
• 
  Оқулық бойынша Ғ.Мүсіреповтың өмірі жайлы жоспар бойынша әңгімелеу.
  

1. 
   1902 жылы Солтүстік Қазақстан облысы Жамбыл ауданында туған.
   
2. 
   Ғабит ауыл ақсақалдарына «Қыз Жібек», «Қобланды батыр», «Ер Тарғын» жырларын оқып беріп, жаттап алған.
   
3. 
   Әңгіме жазудың шебері.
   
4. 
   Пьесалары: «Қыз Жібек», «Қозы Көрпеш – Баян сұлу», «Амангелді» .
   
5. 
   Романдары: «Оянған өлке», «Қазақ солдаты».
   

Сұрақ жауап

Роман қай кездегі өмірді суреттеп отыр?

Қайрош қалаға кіммен және неге қашып келеді?

Жайық өзені, Каспий теңізі көріністері мен Қайроштың көніл күйінде қандай ұқсастық бар?

Шеген мен Бораштың сыртқы кескін – келбетін, мінез – құлқын, іс – әрекетін, тұрмыс – жайын суреттейтін көріністерді мәтіннен табыңдар. Шегеннің портретін ашу үшін жазушы қандай теңеулерді қолданған?

Шеген Қайрошқа неліктен сеніммен қарайды, оған қандай қамқорлық жасалы, қандай шарт қойды? Балалар күнкөріс жолында не істеді?

Қайрош балалар үйіне қалай әікелінді?

Қайрош ана құшағында қандай шаттық сезімге бөленді?

Қайрош шешесімен бірге ауылға қайтып кетпей, неге балалар үйінде қалды? Ол нені арман етеді? Апасы оған қандай аманаттар тапсырды?

Шығарманы ең басты – басты мәселелер бойынша бөлімге бөліп, әр бөлімге лайық ат қойыңдар.

Шығармада жазушы қолданған мақал – мәтелдерді дәптерлеріңе теріп жазыңдар. Осы нақыл сөздердің оқиғаға қандай қатысы бар екенін анықтаңдар.

Жазушының табиғатты суреттеу шеберлігіне ықылас аударыңдар.

1. Ғ.Мүсірепов «Жаңа достар»

1. 
   Ғабит Мүсірепов «Жаңа достар» туралы түсінік.
   

Шоқанның өмірі мен шығармашылығы жайлы оқушылар өздер жазады.

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Графопроектор көмегімен, жоспар бойынша салынған слайдтағысуреттерді көре отырып, Шоқан мен Жақыптың қарым – қатынасы арқылы Бала Шоқанның мінездемелік тұлғасын қалыптастырамыз.

Суреттер	Оқиғалар	Мінездеме
1-сурет 2-сурет 3-сурет 4-сурет 5- сурет	Мысық Шоқанды неге асыға күтті? Осы оқиға үстіне Шоқанға қандай мінез сай келеді? Мысық Шоқан аулына баруға неге қорқады? Жақып Мысықты неге соға алмады? Шоқан тағы қай қырынан көрінді? 187-беттегі диалогты рөлге бөліп оқу. Мына суретте кімдер бейнеленген? Олар қайда бар жатыр?шоқан әкесінен неге бөлініп кетті? Әңгіме қалай аяқталып еді? Шоқан күзектен көшерде Мысықты үйіне неге әкелді?	Өнертанығыш, аңғарғыш. Әлсізді қорғаушы. Мейірімді, бауырмал. Уәдеге берік. Қайырымды.

VІ. Түсінік тексеру:

1. 
   Топтық жұмыс:
   

• 
  Әңгіме бойынша семантикалық карта толтыру.
  

• 
  Диалог деген не? сахналап көр.
  

• 
  Әңгіменің әр бөліміне ат қойыңдар. Портреттерді табыңдар.
  

2. 
   Сэнкуэн әдісі
   

1. 
   Зат есім. Шоқан.
   
2. 
   Екі сын есім. Мейірімді, өнертанығыш.
   
3. 
   Синоним. Шоқан, Мұхаммед – Қанафия.
   
4. 
   Төрт етістік. Кездесті, қорғады, уәде берді, киім берді.
   
5. 
   Сөйлем құрау. Шоқан – қазақтың жарық жұлдызы.
   

1. 
   Бала Шоқанның өнерге қызығушылығы болашақ өміріне қалай әсер етті?
   
2. 
   Шоқан бабамыздың өмірінен үлгі алуға бола ма?
   

«Шоқандай болғым келеді». Шығарма жазу.

«Шоқандай болғым келеді». Шығарма жазу.

Қажымұқан туралы оқушылар өздерінің білгендерін жазады.

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Жазушының өмірі туралы мәлімет.

• 
  Қалмақан 1903 жылы Қызылорда облысы Шиелі ауданына қарасты «Қарғалы» деген жерде туған.
  
• 
  Қызылорда облысы Шиелі ауданына қарасты «Қарғалы» деген жерде мектеп үйі бар.
  
• 
  Балаларға арнап өлеңдер мен әңгімелер жазған.
  
• 
  «Өміртайдың ауылы», «Тапқыш», «Тәтті қауын», «Амантай» т.б. әңгімелері бар.
  
• 
  «Мың бір түнді» ең алғаш аударған.
  
• 
  «Қажымұқан» хикаяты француз күрестен дүние жүзінің чемпионы Қажымұқан Мұңайтпасовтың өміріне арнаған.
  

1. 
   Мәтінді бөлінген бөлімдер бойынша топтарға бөлу және оқу.
   

• 
  Қар күреген бала,
  
• 
  Жаяу сүйреген шана.
  

• 
  Ұлы Петрдің қаласы.
  

• 
  Парижде.
  

Мұқанның балалық шағы қайда және қандай жағдайда өтті.

Отыз пұт май қатырған кеспекті бала шанаға қалай салды?

Мұқан бір шан шөпті бай үйіне қалай жеткізді?

Мұқанның ерекше күшін байқап, оған достық көмекке келгендер кімдер?

Лебедев мектебі Мұқанға нелерді үйретті?

Париж қаласында Ресейден келген балуандар қандай өнер көрсетті?

Қазақтың ата – анаға мейірімді болу өнегесі шығармада қалай берілген?

1.Мұқанның мінез – құлқын, сыртқы түрін шығармадан іріктеп алып, балуанның өсу жолына жоспар жасап, жазба түрде мінездеме беріңдер.

2. « Шана сүйреген Мұқан» деген көріністі жазып, әңгімелеп беріңдер.

VІІІ.Сабақты қорыту:

1.Бағалау

2.Үй тапсырмасын беру.

« Шана сүйреген Мұқан» деген тақырыпта шағын шығарма жазыңдар.

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру
V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Сабақ эпиграфы: Дейсіңдер – ау Қасымның несі басым?

Қасым солай болмаса несі Қасым?

Ақынмын деп қопаңдап жүргендердің

Әммесінен Қасымның десі басым.

(М.Мұқағали)

1. 
   Тірек сызба арқылы ақын өміріне, шығармашылығына шолу.
   

Өмір жолы Шығармашылығы

• 
  Лирика түрі –
  
• 
  Тақырыбы –
  
• 
  Идеясы –
  
• 
  Лирикалық кейіпкерге мінездеме беру
  

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей

• 
  Өлеңді мәнерлеп оқу, мазмұнын айту.
  

• 
  Өлең құрылысына талдау.
  

• 
  Ақынның поэтикалық тіліне талдау.
  

• 
  «Өлді деуге бола ма ойлаңдаршы»... атты эссе жазу.
  

Балалар біз бүгін не білдік, не үйрендік?

Инсерт әдісі
Білемін	Мен үшін жаңалық	Білгім келеді

1. Қ. Аманжолов «Дауыл» өлеңді жаттау.

2. ойтолғау жазу.

Сабақ жоспары

1. Пән аты: Әдебиет

2. Сыныбы: 5 «Ә»

3. Күні, айы, жылы: 06.03.2015ж

4. Тоқсан: ІІІ

5. Мұғалім: Юнусова Жұлдызай

Сабақтың тақырыбы: Ж. Молдағалиев «Ар- ұят туралы»

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік : ақын жайлы білетін мәліметтерді тыңдай отырып жаңа мағлуматтар алуына жағдай жасау, «Ар – ұят туралы» өлеңінің тақырыбы мен идеясын ашу.

2. Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, ізгілікке баулу, елжандылыққа тәрбиелеу.

3. Дамытушылық: өз бетінше талдау , зеріттеу жұмыстарына машықтанып, түйінді ой, өзіндік пікір қалыптастыруына жағдай жасау.
Сабақтың типі: дамыта оқыту технологиясының білім жүйесі, сын тұлғасынан ойлау.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ.

Сабақтың әдіс-тәсілі: сұрақ – жауап, ұжымдық, проблема туғызу, даралау, интеграциялау.

Сабақтың көрнекілігі: суреттер, плакат, карта, кітаптар, графопроектор.

Пәнаралық байланыс: тіл, тарих,география, сурет, мүсін өнері.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен сәлемдесу.

2. Оқушылардың сабаққа қатысын тексеру.

3. Оқушылардың зейіндерін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

1. Қ. Аманжолов «Дауыл» өлеңді жаттау.

2. Ойтолғау жазу.
ІІІ. Білім тексеру:

Топтастыру әдісі:

Ар – ұят туралы оқушылар өздерінің білгендерін жазады.

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Жазушының өмірі туралы мәлімет.

• 
  Жұбан Молағалиев 1920 жылы Батыс Қазақстан облысы Сайқұдық деген жерде туған.
  
• 
  Орал ауыл шаруашылық техникумында оқыған.
  
• 
  1940 – 1947 дейін әскер қатарында болған.
  
• 
  «Мен қазақпын деп аталатын поэмасымен қазақ әдебиетінің ірі тұлғасына айналған.
  

• 
  Өлеңді мәнерлеп оқу.
  
• 
  Өлеңді компазициясына орай:
  

• 
  Өлеңді тұтас оқып , өз сөздеріңмен әңгімелеп беріңдер.
  
• 
  Ақын осы өлең арқылы не айтқысы келді?
  

Салыстыру арқылы дәлелдеу.

1. Ж. Молдағалиев «Ар- ұят туралы» өлеңді жаттау

1. 
   Ж. Молдағалиев «Ар – ұят туралы» .
   

1. 
   Өлеңнің тақырыбын ажырат.
   

2. 
   Соғыс болып жатқан жерді ата. (аңырақай даласы)
   
3. 
   Ақын соғысты қай шумақта, қалай сипаттаған?
   

1. 
   Әбілмәмбет қандай күй кешті? Қандай шешімге келді?
   
2. 
   Көмекке келген жас жігітке сипаттама бер.
   

• 
  Жеңіл шидем шапан киген.
  
• 
  Қабағы түйілген.
  
• 
  Қолында қаруы бар.
  
• 
  Астында құстай ұшқан тұлпар.
  
• 
  Қара мұртты.
  
• 
  Соңында ерген қол.
  
• 
  Аққан жұлдыз сияқты.
  
• 
  «Абылайлап!»ұрандаған.
  

1. 
   Сүңгі – қару түрі 2.Байрақ – ту
   

1. 
   Құзғын – өлікті аңдыған құстар
   
2. 
   Ойрат – қалмақтар
   

1. 
   «Қанды соғыс»
   
2. 
   «Келген күш»
   
3. 
   «Алғашқы танысу»
   
4. 
   «Арман»
   

1. 
   Бағалау:
   
2. 
   Үй тапсырмасын беру.
   

1. 
   Сөз өнері дегеніміз не?
   
2. 
   Әдебиеттегі тип пен түр деп нені айтамыз?
   
3. 
   Лирика, лирикалық өлең туралы не білеміз?
   
4. 
   Осы уақытқа дейінгі шығармалардан кейіптеу туралы не айтуға болады?
   
5. 
   Пейзаж дегеніміз не?
   
6. 
   Мұқағалидің табиғат туралы өлеңдерін кім атай алады?
   
7. 
   Қандай жыр – жинақтарын білесіңдер?
   

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
1. Мұқағали Мақатаевтың өмірі мен шығармашылығы туралы әдеби білім беру.

(1931-1976)

ХХ ғасырдың екінші жартысында қазақ поэзиясының дамуына үлкен үлес қосқан ақиық ақын Мұқағали Мақатаев Алматы облысы, Райымбек ауданына қарасты Қарасаз аулында 1931 жылы 9 ақпанда дүниеге келген. Балалық шағы сұрапыл соғыс жылдарына тұстас келді.

Мұқағали – жыр еліне ауыз әдебиетінің мөлдірінен сусындап, ұлы Абайдың тереңіне бойлап, өзіне дейінгі ақындарды пір тұтып, орыс пен еуропа, шығыс әдебиеттерінен тәлім алып келген ақын.

Оқырман ақынның кез келген өлеңін бейтарап, салқын оқи алмайды. М.Мақатаев өзінің естелігінде былай деп жазыпты: «Егер бір кездерде менің өмірім, шығармашылығым әлдекімнің көңілін аударса, оларға былай дер едім:

• 
  Менің қымбатты достарым! Егер сіздер шынымен менің өмірбаянымды, шығармашылығымды зерттемек болсаңдар, онда мен не жазсам, соның бәрін түгел оқып шығуды ұмытпағайсыздар. Мені өз өлеңдерімнен бөліп қарамауларыңызды өтінемін. Естеріңізде болсын, менің өлеңім жеке тұрғанда түк те емес. Біріктіріп қарағанда ол поэма іспетті. Басы және аяғы бар. Ол кейде күлімдеген, кейде түңілген жанымның құдды дауысындай... Жанымның мұңы мен қуанышы, бәрі сонда. Солар басқа жүректерге өз сәулесін түсіруге тиіс деп ойлаймын. 14 ақпан, 1976 ж».
  

2. Ой шақыру стратегиясы бойынша ақын өмірі жайлы әңгімелесу.

«Қайырлы түн»

1. 
   «Фантазия» өлеңін мәнерлеп оқу.
   
2. 
   Сөздікпен жұмыс:
   

Ақын ертегідегі қиял мен бүгінгі шындықты қалай байланыстырған?

Өздерің бұрын оқыған қиял – ғажайып ертегілерді естеріңе түсіріңдер.

VІІ. Жаңа сабақты бекіту:

Салыстыру арқылы дәлелдеу.

1. М. Мақатаев « Фантазия » өлеңін жаттау.

8. 
   Сөз өнері дегеніміз не?
   
9. 
   Әдебиеттегі тип пен түр деп нені айтамыз?
   
10. 
    Лирика, лирикалық өлең туралы не білеміз?
    
11. 
    Осы уақытқа дейінгі шығармалардан кейіптеу туралы не айтуға болады?
    
12. 
    Пейзаж дегеніміз не?
    
13. 
    Мұқағалидің табиғат туралы өлеңдерін кім атай алады?
    
14. 
    Қандай жыр – жинақтарын білесіңдер?
    

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру

V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

1. «Барлығы да сендердікі»

Үлестірмені тарату.

• 
  Өлеңді мәнерлеп оқу.
  
• 
  Мәтінен түсініксіз қиын сөздерді тауып, талдау жасау.
  

• 
  Өлең мәтінінен не түсіндік?
  
• 
  Хантәңірі қалай суреттеледі?
  

3. 
   «Мен таулықпын» өлеңі туралы мәлімет.
   

4. 
   Өлең мәтінін мәнерлеп оқып беру.
   
5. 
   Бір – екі оқушыға мәтінді оқыту.
   
6. 
   Түсініксіз сөздерге талдау жасау.
   
7. 
   Өлеңдегі бейнелі сөздерді дәптерге жазу.
   

Бірінші өлеңнен не ұқтық? (таратылған үлестірмелер арқылы жауап беру.

«Ата ұрпақтар тағдыры», «Барлығын табыстаймыз», «Болашақты жалғайтын – болашағымыз. Сөздерінің мағынасын сұрау.

Екінші өлеңде тау ұлында болуға тиісті қандай қасиеттерді аңғаруға болады?

Ақын осы өлең арқылы не айтқысы келді?

VІІ. Жаңа сабақты бекіту:

«Тау баласы» деген тақырыпқа суретті пайдалана отырып, шағын шығарма жазу.

1. М.Мақатаев «Мен таулықпын» өлеңін жаттау.

1. С.Жүнісов« Ақырғы бәйге»

1. 
   Ақан сері өмірі туралы не білеміз?
   
2. 
   Неге Ақанды сері деп атған?
   
3. 
   Сал, сері деген не?
   
4. 
   Ақан серіден басқа қандай серілік құрған ақын -жырауларды білесіңдер?
   
   
   

1.Сабақ тақырыбын тақтаға жазу

2.Сабақ мақсатын түсіндіру




V. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

1. Сәкен Жүнісовтың өмірі жайлы мәлімет.

• 
  1934 жылы Көкшетауда дүниеге келген.
  
• 
  Көрнекті жазушы, белгілі драматург.
  
• 
  Романдары: «Жапандағы жалғыз үй», «Ақан сері»
  
• 
  Хикаяты: «Заманай мен Аманай»
  

2.Ой шақыру стратегиясы бойынша Ақан сері өмірі туралы мәлімет беру.

Атақты сері әнші

3. Жазушы Сәкен Жүнісовтің «Ақан сері» романынан алынып отырған бұл үзіндіден атақты әнші, ақын, сазгер, саяткер, құсбегі Ақан сері мен Құлагер тағдырының ең бір күрделі де қайжылы кезімен танысасыңдар.

Оқиға Ереймен өңіріндегі атақты паң Нұрмағанбет болыстың тоқсанға келіп өлген әкесі Сағанайға берген асында болғандықтан әңгіменің өзегі нақты тарихи оқиғаға құралған.

VІ. Түсінік тексеру:

Сұрақ жауап:

• 
  Күреңбай сыншы «Мынау бір пырақ екен» дегенде, ол Құлагердің қандай сипаттарына сүйеніп айтты.
  
• 
  Ат үстінде неше түрлі өнер көрсетіп, сырнай тартып жүрген бала кім?
  
• 
  Мөңкеге Ақан неге «Байқа бала Құлагерді тым қыспа, шаң қаптырып топ ортасына, ыққа түсе көрме, жел жағында отыр» деді?
  

Мәтінмен жұмыс.

• 
  Үзіндіні бөлімдерге бөліп,әр бөлімге тақырып қойып, жоспар құрыңдар.
  
• 
  Үзіндідегі сыншылық өнер, той жаршысының өнері, атбегі баланың өнері сияқты қазақтың ұлттық өнерінің әрбірін жекелей сипаттап жазыңдар.
  
• 
  Шығарманың тіліне көңіл аударыңдар. Жазушы қолданған үздік эпитет, теңеу, метафораларды дәптерге жазу.
  
• 
  Мертіккен Құлагердің және Ақанның трагедиялық жан – күйін жазушы қалай суреттеген? Тауып оқу және жаттап алу.
  

1. С.Жүнісов« Ақырғы бәйге» түсінік айту