Сайфуллаев бауыржан нұрымбетұЛЫ
жүктеу/скачать 3.36 Mb. Pdf көрінісі
|
| 175-жаттығу. Бepылгeн мәтыннeн eсымшeныy жұpнактаpын табыyдаp
жәнe кай шакта тұpғанын аныктаyдаp. КУЗ Куз кeлды. Eл жайлаудан кайтып, кузeккe бeттeп кeлe жаткан. Шыyғыстыy Кыдыp, Кызылшокы, Боpлы сиякты таулаpыныy адыp_катпаpлаpы ауыл-ауылға толған. Жұpт улкeн уйлepды коймалаpға тастап, eнды коyыpкай кышылeу уйлep котepыскeн. Жаз жайлайтын аттаpдыy да бұл кeздepдe eттepы ояздап болған. Eнды кыс суығына шeйын коy жиып алсын дeп, олаpды быpжола жыбepгeн. Кұлыншак ауылы – он шакты уй. Бугын осында Кұнанбай жағынан кeлeтын быp кeлысты epeкшe аyдып куткeндeй. Ауыл жeлкeсындeгы такыp кызыл кeзeyгe тоpт атты катты жeлып шыкканда, Кұлыншак тобe басында «бeс каска» дeгeн балалаpыныy оpтасында отыpған. Бугындe куз аспаны куyгыpт, айнымалы ала бұлт болатын. Абай мeн Әйгepымныy бұл кeздe тыккeн уйлepы «коyыp уй» дeп аталады. Куз кeзындe тыгылeтын кузeктык жай. Казыp сол улкeн «коyыp уйдыy» ышындe Абай мeн 112 Әйгepымнeн баска Зылика баp. Ол уй оpтасына саpы кидыy отын жағып, улкeн казан котepып, жаyадан сойылған тайдыy eтын тустыккe асып жатыp. (М. Әуeзов) 176-жаттығу. Мәтыннeн осы шак eтыстыктepыныy астын сызыyдаp жәнe кай туpы eкeнын аныктаyдаp. ЖУСЫП БАЛАСАҒҰН Коп ойлан, жаксы сойлe – нұска болсын. Сұpаса – жауабыy да кыска болсын. Жусып Баласағұн Жусып Баласағұн (ХЫ ғ.) – аса коpнeкты акын, философ, адам жанын тepey тусынe былгeн данышпан. Ол Каpаханид мeмлeкeтыныy саяси жәнe мәдeни оpталығы – Баласағұн каласында дуниeгe кeлгeн. Жан-жакты мұсылманша былым алған. Аpаб, паpсы поэзиялаpыныy жәнe туpык фольклоpыныy кыpы мeн сыpын жeтык былгeн. Жусып ХЫ ғасыpда осып кeлe жаткан туpкыныy озындык санасыныy жәнe мұсылман идeологиясыныy нeгызындe тамаша таpихи-коpкeм шығаpма – «Кұтадғу былык» («Кұтты былык») атты классикалык поэмасын жазады. Бұл дастанда конe дәуыp акыны адамгepшылыкты, адалдыкты тeбыpeнe жыpлайды. Оку-былымгe, инабаттылыкка шакыpады. Хан мeн уәзыpдeн бастап, атшы мeн eмшыгe дeйын коғам алдындағы мындeттepын адал оpындауға мeyзeйды. Паpасатты омыp суpу мeн дұpыс заyдылыкты уйлeстыpe былу бакытты мeмлeкeттыy нeгызгы пpинциптepы болған. Жусып – ғасыpлаpға ұласатын поэтикалык жәнe эпикалык дәстуpдe калыптаскан туpык создыгыныy шeбepы. «Кұтадғу былык» баpлык туpкы халыктаpыныy таpихи әpы мәдeни мұpасы, pухани озeгы болып табылады. жүктеу/скачать 3.36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|