115
184-жаттығу. Кажeтты жұpнактаpды жалғап, бepылгeн создepдeн оздык
eтыс жасаyдаp.
Улгы: Оpанды, ...
Оpа. Коp. Сeз. Жасыp. Сыла. Каpа. Тазала. Суpт. Ки. Сал. Гулдe. Бу. Был.
Байла. Аpкала. Куй. Туй.
185-жаттығу. Сeмантикалык кeстeны толтыp.
создep
eсымшe
косeмшe
тұйык
eтыстык
Окыған адам
Айтатын ой
Жасайды
Жугыpу
Бepгeлы
Тұpу
Алғалы
Баpу
Окығалы
186-жаттығу. Томeндeгы eтыстыктepдeн сойлeм кұpап, оныy кайсысы
табыс сeптык
жалғаулы созды кepeк eтeтынын, кайсысы кepeк eтпeйтынын
аныктаyдаp.
Жазыл, мактан, сыйла, жыpла, әндeт, сал, кина, коp, ток, ойна, жайна, сына,
когep.
187-жаттығу. Томeндeгы eтыстыктepдeн ыpыксыз eтыс жасап, сойлeм
кұpаyдаp.
Сал, ыл, жи, сана, бол, каpа, от, ал.
188-жаттығу. Томeндeгы eтыстыктepдeн косeмшe аpкылы туpлы шак
жасап, сойлeм кұpаyдаp.
Коp, макта, ойла, жаса, кайpа, билe, аскакта, коpкeй, куан.
189-жаттығу. Бepылгeн
мәтыннeн eтыстыктepды тауып, олаpдыy калай
жасалғанын аныктаyдаp.
ОТЫPЫКТЫY ЗАЛАЛЫ
Уш кысы жаланға шығын, кун бойы кұс аулап, жалғызак шуpeгeй уйpeк
атып алыпты. Кeшкe быp жepгe кeлып отыpып сойлeсeды:
бұл уйpeкты
116
ушeуымыз жeп тоймаймыз быpeуымызгe жоны болмайды дeп. Ышындe быpeуы
ку жыгыт eкeн бұл айтты:
— Оған акыл табылады. Уйpeкты пысыpып жауып коялык та, ушeуымыз
дe жатып ұйыкталык, кайсымыз жаксыpак тус коpсeк, уйpeкты сол жeсын, —
дeды.
Осыған
соз койысып, уйpeкты пысыpып жауып, оздepы жатып
ұйктағанда, манағы ку тұpды да уйpeкты жeп алып, табағыныy устын әуeлгышe
жауып койды. Epтey жолдастаpымeн быpдeй тұpып ку сұpады:
— Нe тус коpдыyыздep? — дeп.
Быpeуы айтты:
— Мeн акбоз атка мынып, алтын тәж киып, коккe ұшып жуp eкeнмын.
Eкыншысы айтты:
— Мeн ұшпакка кыpып, хоp кыздаpы маған кызмeт eтып жуp eкeн.
Сонда ку айтты:
— Eкeуындыкы дe pас, мeн тусымдe сeндepгe каpап тұpып eдым, быpыy
патша болып коккe ұшып кeткeн соy, eнды быpыy ұшпакка кыpып кeткeн соy,
быp шуpeгeй уйpeккe бола кайтып кeлып жатаp дeймысын дeп,
уйpeкты мeн
жeп койдым, — дeды.
Ыбыpай Алтынсаpин
Достарыңызбен бөлісу: