Тұжырымдаманың мақсаты мен міндеттері

Жастарды әлеуметтендіру үдерісі – бұл жастарды қоғамдық-саяси өмірге қосудың басты тетігі. Жастардың қоғамның дамуына қатысу мәселесі – бұл ел дамуының сапасы мен қарқынын, сипатын көрсетеді.

Жастарды әлеуметтік-экономикалық және саяси прогрестерге толыққанды ықпалдасуы мемлекеттің, азаматтық қоғам институттарының және бизнес - қоғамдастықтардың кең өзара іс-қимылы негізінде қамтамасыз етіледі.

Сонымен бірге, мемлекет пен қоғам жастарға қолдау көрсете отырып жастардың өмірдегі өз орнын табуға деген ұмтылысын төмендететін шамадан тыс қамқорлықтан арылуға тиіс.

Осылайша, Тұжырымдаманың мақсаты жастарды ойдағыдай әлеуметтендіруге, олардың әлеуетін елдің одан әрі дамуына бағыттайтын мемлекеттік жастар саясатының тиімді үлгісін қалыптастыру болып табылады.

Алға қойылған мақсаттарға жету мынадай міндеттерді іске асыруды болжайды:

1) Қол жетімді және сапалы білім беруді қамтамасыз ету;

2. 
   Салауатты өмір салтын қалыптастыру;
   
3. 
   Құқықтық мәдениетті арттыру және жастар бойында мемлекеттіліктің негізін құраушы құндылықтарына деген құрметті қалыптастыру;
   
4. 
   Жастарды жұмысқа орналастыру үшін жағдайлар жасау;
   
5. 
   Жастарға арналған қол жетімді тұрғын үй жүйесін дамыту;
   
6. 
   Жастарды мәдени құндылықтарға қатыстыру;
   
7. 
   Жастардың азаматтық және патриоттық сезімдерін өздігінен дамытуына ынталандыру;
   
8. 
   Жастарды моральдық - рухани сабақтастықты қамтамасыз етуге бағыттау;
   
9. 
   Мемлекеттік жастар саясатын ғылыми-зерттеумен қамтамасыз ету және нормативтік-құқықтық базасын жетілдіру;
   
10. 
    Жастарды «Қазақстан-2050» стратегиясын іске асыруға қатыстыру.
    

Мемлекеттік жастар саясатын одан әрі дамыту мынадай сипатта кезең-кезеңмен жүзеге асырылатын болады:

1. 
   2013-2015 жылдар аралығында
   

Көрсетілген міндеттерге қол жеткізу мақсатында барлық деңгейдегі әкімдер жанындағы консультациялық - кеңестік органдар арқылы мемлекет пен жастардың өзара іс-қимыл әдістерін жетілдіру қажет. Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Жастар саясаты жөніндегі кеңес жастар саясатын тұрақты негізде жетілдіруге негізделген ұсыныстарды әзірлеу мәселесінде үйлестірушілік рөлін арттыруға бағытталған жұмысын жалғастырады.

Жастар саясатының бағдарламаларын іске асыруға Қазақстан Республикасы Кәсіподақтарының федерациясы, «Атамекен Одағы» ұлттық экономикалық палатасы, «Самұрық - Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» және жастар ұйымдары қатыстырылады.

Алдағы кезеңде орталық мемлекеттік, жергілікті атқарушы және өкілді органдардың республикалық және өңірлік жастар ұйымдарымен жобалық үйлесім қағидасына және әлеуметтік нәтижеге жетуге негізделген өзара іс-қимылының жаңа схемасы іске асырылады. Орталық және жергілікті деңгейде әлеуметтік тапсырысты орналастырудың жастардың барлық санатын қамтитын, әлеуметтік жобаларды орта мерзімді болжамды негізде іске асыруға мүмкіндік беретін салалық қағидаты белсенді қолданысқа ие болады. Тұжырымдаманы іске асырудың бірінші кезеңінде жастар саясатының бірінші кезекті іс-шаралары әзірленетін болады.

Жастарды жұмыспен қамтуға, жұмысқа орналастыруға, қол жетімді тұрғын үй және болашағы бар бизнес-идеяларды іс жүзінде қолдануға бағытталған жобаларға қатысу және өту шарттары дәйекті түрде жетілдірілетін болады.

Тұжырымдаманы іске асырудың бастапқы кезеңінде жастармен нақтылы тұрғылықты жері, оқуы және жұмысы бойынша өзара іс-қимылға бағытталған біртұтас инфрақұрылымды қалыптастыру бойынша жұмыс басталатын болады.

Тұжырымдаманы жүзеге асыру үдерісінде мемлекеттік жастар саясаты мониторингінің, талдаудың және реттеудің жаңа құралдары әзірленетін болады.

Барлық мүдделі тараптардың күштері жастардың қажеттілігін және жастар арасындағы хал-ахуал, беталыстарын ескеретін нысаналы ақпараттық сүйемелдеумен қамтамасыз етіледі.

2. 
   2015-2020 жылдар аралығы
   

Жастардың бастамаларын қолдау орталықтарын құру және олардың мемлекеттік және ақпараттық қызметтердің барлық спектрін көрсетуі туралы мәселе қарастырылатын болады. Ұлттық еріктілер желісі жаппай дамытылады.

Тұжырымдаманы ойдағыдай іске асырудың басты шарты білім беру жүйесінде жастармен өзара іс-қимыл жасау әдістерін қайта қарау болып табылады. Барлық жоғары оқу орындарында жас отбасыларға ақыл-кеңес қызметін ұйымдастыру, отбасы құндылықтарын насихаттау жөніндегі бағдарламаларды, спорт инфрақұрылымын, соның ішінде мемлекеттік-жеке меншік әріптестік шеңберінде нысаналы бағдарламаларды іске асыру мүмкіндігі пысықталады. Барлық оқу орындарының спорт залдарын жаңарту, жалпы дене шынықтыруды оқытудың және спортты дамытудың стандарттарын қайта қарау мәселелерін зерделеу болжануда. Студенттік спорттың ұлттық лигалары жаппай құрылатын болады.

Жастарды кеңінен әлеуметтендіру үдерісіне жұмыс берушілер бірлестіктері және кәсіподақ қозғалыстары тартылады. Орта және ірі бизнес кәсіпорындарында кадрлық әлеуетті қолдау мен дамытудың ұзақ мерзімді бағдарламалары, соның ішінде тұрғын үй, білім беру және сауықтыру бағдарламалары іске асырылатын болады. Еңбек ұжымдарында жастардың әлеуметтік көңіл-күйін нығайту жөніндегі бағдарламаларды іске асыратын бизнесті әлеуметтік-экономикалық ынталандыру шаралары дәйекті түрде қолданылатын болады.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың тапсырмасы бойынша құрылған «Жастар» ғылыми-зерттеу орталығы жоғары кәсіби әдістемелік орталық бола отырып, оның жұмысы әлеуметтік зерттеулерді әзірлеу және іске асыруға, мониторинг, талдау шолуларын әзірлеу және өзге де зерттеулерді іске асыруға бағытталады.

Жастармен атаулы өзара іс-қимылды қамтамасыз ететін барлық мүдделі тараптар өкілдерінің біліктілігін арттыру және оқыту бойынша жүйелі жұмысты бастау мүмкіндігі зерделенеді.

Осылайша, жастармен өзара іс-қимылдың барлық тетіктері ұдайы даму үдерісінде болады, бұл ретте орталық және өңірлік деңгейде мемлекеттік жастар саясатын нормативтік-құқықтық қамтамасыз етуді жетілдіру басым бағыт болады.

Мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдамасын іске асыру нәтижесі жас қазақстандықтардың әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсаруы, жастардың білім алу және кәсіби өсуі, олардың қоғамның әлеуметтік – экономикалық өміріне тартылу дәрежесінің ұлғаюыу болуы тиіс.

Жастардың «Қазақстан - 2050» стратегиясының міндеттері мен мақсаттарын іске асыруға белсенді қатысуы жаһандық бәсекелестіктің жаңа жағдайларында Қазақстанның қарқынды дамуын қамтамасыз етеді – жастардың жетістігі еліміз табысының мықты кепілі болады.
II БӨЛІМ. МЕМЛЕКЕТТІК ЖАСТАР САЯСАТЫН ДАМЫТУДЫҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАТТАРЫ МЕН ЖАЛПЫ ӘДІСТЕРІ
4. Жастар саясатын іске асырудың негізгі қағидаттары

Мемлекеттік жастар саясатын жалпы ұлттық, өңірлік және жергілікті деңгейлерде іске асыру мынадай қағидаттарға негізделеді:

1. 
   Жастар саясатын әзірлеу мен іске асырудың кешенділігі
   
2. 
   Әлеуметтік нәтижеге жету үшін ведомствоаралық өзара іс-қимыл және барлық мүдделі тараптардың күштері мен ресурстарын қатыстыру;
   
3. 
   Біркелкілік, атаулылық және барлық нысаналы топтарды жаппай қамту;
   
4. 
   Жүйелі басқарушылық шешімдер қабылдау үшін жүріп жатқан үрдістердің мониторингі мен диагностикасының озық әдістерін енгізу;
   
5. 
   Іске асырылатын бағдарламаларды нысаналы ақпараттық сүйемелдеу.
   

Білім мемлекеттің экономикалық қорын шешетін өндірістің басты шарты ретінде қарастырылады. Басты құзыреттер жүйесін меңгеруге бағытталған сапалы білім, функционалды сауаттылық, кәсібиліктің жоғары деңгейі жастарға бәсекеге қабілетті болу және еңбек нарығында қажетті болуға мүмкіндік береді.

Бүгінгі таңда Қазақстан «білім – ғылым – инновация» сияқты үштік басқаратын постиндустриялық әлемге беталған кезде, білім мен кәсібилік үшінші мыңжылдыққа рұқсаттама болып табылатыны сөзсіз. Осыған байланысты жаңғырту үдерісі кәсіптік-техникалық білім беру жүйесінен де, жоғары білім беру жүйесінде жалғасын тауып, ол нарықтың нақты қажеттіліктері мен әртараптандырылған экономиканы егжей-тегжейлі есепке алуға бағытталуы тиіс.

Осыны ескере отырып, мыналар қажет:

нарықтың қажеттіліктерін ескере отырып, кәсіби білім берудің дуальді жүйесін одан әрі дамытуды қамтамасыз ету,

еңбек нарығының қажеттіліктерін ескере отырып, техникалық және кәсіптік білімі бар мамандарды даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыруды қайта бағдарлау;

оқыту бағдарламаларын функционалдық сауаттылықты дамытуға және басты құзыреттерге жетуге қоса бағдарлау;

логикалық, сыни және сындарлы ойлауды қалыптастыру үшін оқытудың тиімді нысандары мен әдістерін енгізу;

нарық қажеттілігін қоса алғанда ауыспалы әлеуметтік-экономикалық конъюнктураға білім беру жүйесін үздіксіз жетілдіру үшін жұмысқа орналасуға бағытталған білім беруге және кәсіптік даярлауға көмек көрсету;

жастардың ғылымға бас бұруы;

жастар арасында білім беру порталын тарату;

жоғары оқу орындарын басқаруда ірі ұлттық және шетелдік компаниялардың түлектердің біліктілігін өндірістің мүдделеріне барынша жақындатуға мүмкіндік беретіндей қатысу жүйесін әзірлеу, сондай-ақ мемлекеттік білім беру тапсырысы шеңберінде университеттердің материалдық-техникалық базасын жетілдіру, жоғары оқу орындарының базасында зерттеу орталықтарын және зертханаларды құру. Кәсіпкерлер және ірі бизнесмендер де кәсіптік біліктілік жүйесін құруға қатысулары керек.

қоғамға, ата-аналарға және білім алушылардың өзіне білім беру үдерісінің мазмұнына, оқыту сапасына әсер етуге мүмкіндікті беру, академиялық еркіндікті дамыту, соның ішінде білім беру мекемелерін басқару;

Қазақстан Республикасының жоғары білім беру жүйесінде Болондық үдерісте ойларды қозғау мақсатында студенттік өзін-өзі басқарудың тиімділігін арттыру.

Білім алушы жастарға консультациялық көмек көрсету бойынша әлеуметтік жастар қызметтерін жандандыру қажет.

Салауатты өмір салтын қалыптастыру

Жас қазақстандықтар шымыр, дендері сау болмаса экономикалық міндеттерді шешу мүмкін емес.

Өз денсаулығы үшін ортақ жауапкершілікте болу қағидасы мемлекеттік жастар саясатының ажырамас бөлігі болуы тиіс.

Жастарға профилактикалық іс-шараларды назарға алып зиян дағдылардан бас тарту, салауатты өмір салтын ұстануға уәждемесін арттыру қажет. Спортпен және дене шынықтырумен айналысу ерекше басымдылық болу керек.

«Жастар» және дене шынықтыру ұғымы жастар өмірінің ажырамас бөлігі болуы тиіс.

Осыны ескере отырып, мыналар қажет:

жастарда профилактикалық іс-шаралар мен екпелерді тұрақты өту дағдыларын қалыптастыру;

салауатты өмір салты аясында отбасын, құрбыларын, оқу орындарын, бұқаралық ақпарат құралдарын, медициналық мекемелерді және басқа да серіктестерді қатыстыра отырып, консультациялық қызметтерді қоса алғанда, медициналық көмектің қолжетімділігі туралы мәліметтерді ұсыну бойынша бұқаралық ақпарат құралдарының жұмысын жандандыру;

ұрпақты болу денсаулығын сақтау мәселелері бойынша бірыңғай ақпараттық дерекқорын құру және жастардың оған қолжетімділігін қамтамасыз ету мүмкіндігін пысықтау;

білім беру жүйесі ұйымдарының спорт залдарын жаңарту және оларды спорт мүлкімен жабдықтау жөніндегі бағдарламаларды кеңейту мәселесін қарастыру;

жаппай спортпен айналысу үшін спорт нысандарының қолжетімділігін қамтамасыз ету;

белсенді өмір сүруді дамыту және патриоттықты нығайту мақсатында жаңа бағдарлама-бағыттар әзірлеп және олардың танымалдылығының ұлғаюына қол жеткізумен отандық экологиялық туризмді насихаттауды енгізу қажет;

Жастар табысты ел – тек қана аға буын көрсеткен қамқорлығы ғана емес, бұл – жастардың өздерінің ертеңгі күні екенін анық сезінуі тиіс.

Жасөспірімдер мен бойжеткендердің санасында мемлекет – жастардың демеушісі емес, олардың өзін-өзі дамытуына жағдайлар жасайтын серіктесі деген ұғым бекітілуі тиіс.

Жастар тарапынан өзінің табанды еңбек етуі, сапалы білім алу және оны практикада қолдану, үнемшілдік, болып жатқан үдерістерге белсенді қатысумен жеке жетістікке және жалпы өркендеуге жетуге болатынын түсінуі маңызды.

Сонымен бірге, жас азаматтардың құқықтары мен еркіндіктерін қорғауға кепілдік бере отырып, мемлекет құқықтық мәдениеттің жалпы деңгейін арттыратын болады және жастар арасында орын алып отырған әлеуметтік – теріс құбылыстарға қарсы әрекет етеді.

Осыны ескере отырып, мыналар қажет:

құқықтық мәдениетті арттыру және жастардың құқықтары мен еркіндіктеріне кепілдікті қамтамасыз ететін мемлекетке құрметпен қарауды тәрбиелеу бойынша барлық қажетті шараларды іске асыруды қамтамасыз ету;

жастар арасында құқықтық көзқамандыққа қарсы іс-әрекет, болмашы құқық бұзушылықтарға «нөлдік төзімділік» стандарттарын қалыптастыру;

кәмелетке толмағандар арасындағы қадағалаусыздықтың, қылмыстың және өзге де құқық бұзушылықтардың алдын алу, жетім балалардың, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың, толық емес және тұрмысы нашар отбасылардағы балалардың құқықтықтары мен мүдделерін қорғау үшін шараларды нақтылап, ювенальдық әділет жүйесін жетілдіру;

оңалтуды, қажет болған кезде, әсіресе білім беру мекемелері арқылы жастар әлеуметтік қызметтерін белсенді тарта отырып, қамаудағы немесе кәмелет жасына толмаған құқық бұзушылар ретінде бас бостандығынан айыру орындарында мерзімін өтеуші жастарды қоғамға қайта кіріктіруді қарастыру қажет.

Мемлекет жастарды жұмысқа орналастыру және жұмыспен қамтуға көмек көрсету жөніндегі жұмысты жетілдіреді. Жастардың экономиканы, үдемелі инновациялық индустрияландыру, ауыл шаруашылығын жаңғырту, шағын және орта бизнесті дамыту, мемлекеттік қызметтің сапалық деңгейін арттыру жөніндегі бағдарламаларды іске асыруға қатысуына ерекше назар аударады.

Жастардың барлық сегменті мемлекеттік жұмыспен қамту саясатынан тыс қалмау тиіс. Мемлекеттің басты міндеті - әрбір жас азаматтың жұмысқа орналасуына көмек көрсету.

Осыны ескере отырып, мыналар қажет:

жұмысқа орналастыру мәселелері бойынша әлеуетті мүмкіндіктерді және жастардың қажеттілігін егжей-тегжей зерделеу үшін диалог алаңдары, виртуалды консультациялық қоғамдастықтардың жұмысы арқылы жастармен кері байланыс жолдарын кеңейту;

жастарды кәсіподақ қатарына белсенді түрде тартудың тетіктерін қарастыру;

мүмкіндіктері шектеулі жастарды жұмысқа орналастыру үшін тең мүмкіндіктер қамтамасыз ету;

жас мамандарды жұмыс алу кезінде меншік нысананы қарамастан ұйымдар мен кәсіпорындардың мүдделілігін арттыру үшін қосымша ынталандыру пайдалану, жастарға арналған жұмыс орындарын, оларды кәсіби даярлау және қайта даярлау, өндіріс оқыту орындарын құру мүмкіндігін қарастыру;

жұмыс тәжірибесі жоқ жас мамандарды жергілікті жерлерде оқыту және жетекшілік ету жүйесін құру. Қоғамдық бастамаларды зейнетке шыққан мамандарды тартумен бұнымен өндірістік және технологиялық мәдениеттің сабақтастығы үшін жағдай жасай отырып, өндірісте тәлімгерлік институтын дамыту,

мамандықты таңдау мәселелерінде жастарға арналған консультациялық қызметтердің мектептерде құрылуына көмек көрсету қажет.

Жас отбасылардың ең көкейкесті мәселелерінің бірі өз тұрғын үйінің болуы болып табылады. Жекеменшік тұрғын үй – мықты отбасы, жемісті еңбек жолы, жанға жайлы қолайлылық және адамның өздігімен дамуының негізі. Мемлекет ұлттық экономиканың даму деңгейіне және мүмкіндіктеріне сүйене отырып, жастарға тұрғын үй алуға көмек көрсетеді.

Осыны ескере отырып:

жас отбасыларға жеңілдікпен несие беруге бағытталған шараларды нақтылау мақсатында тұрғын үй заңнамасын жетілдіру мәселесін пысықтау;

қалыптасқан демографиялық үрдістерге байланысты тұрғын үй бағдарламаларына қатысуға үміткер жас отбасыларының жастарына қойылатын шектеулерді оны ұлғайту жағына қарай қайта қарастыру мүмкіндігін зерделеу;

мемлекеттік - жеке меншік әріптестік шеңберінде студенттік жатақханалар салу бағдарламаларын кеңейту қажет;

Халықтың мінез-құлқында және дүниеге көзқарасында айқындалатын халықтың мәдениеті, тілі, салт-дәстүрі және әдет-ғұрпы оның ұжымдық өмірлік тәжірибесін, оның ерекше ұлттық болмысын қамтиды.

Жастардың өркендеуі және жаһандандыруға ұмтылудың шынайы патриоттық сезіммен, өз халқының салт-дәстүрін және мәдениетін құрметтеу, этникааралық өзара құрмет және мәдениаралық өзара байыту қағидаттарымен үйлестірілуі тиіс.

Жастар мен олардың азаматтық сәйкестендіру адамгершілікті қалыптастыру үрдісіне ықпал ете отырып, мемлекет отандық бұқаралық мәдениетті, тілдерді дамыту, сондай-ақ оларды сақтау және арттыруға ықпал ететін коммуникация құралдарының контентіне ерекше көңіл бөлінетін болады.

Осыны ескере отырып, мыналар қажет:

жас адамдарды отбасылық құндылықтарды құрметтеуге, отбасында тұрақты моральдік-адамгершілік жағдай жасауға, егде адамдарға ерекше құрмет көрсетуге, балаларға деген сүйіспеншілікті тәрбиелеу;

мектепке дейінгі мекемелерден бастап «үш тілділікті» белсенді насихаттауды жүргізу (қазақ, орыс, ағылшын тілдері);

жастарға әлеуметтік мәдени тәжірибені және алдыңғы ұрпақтың даналығын меңгеруге ықпал ете отырып, халықтың әдет-ғұрпын, салт-дәстүрін көпшілікке тарату тәсілдерін жаңарту;

«Бiлiм», «Мәдениет» білім беру телеарналарында ағылшын тілінде деректі және көркем фильмдерді неғұрлым кеңінен көрсету мүмкіндігін пысықтау;

қоғамда ақпараттану теңсіздігін жоюға ықпал ету;

жастарды шоғырландыру құралы ретінде әлеуметтік желіні пайдалану.

Жастардың өздерін азаматтық және патриоттық тұрғыдан көрсетуін ынталандыру

Қазіргі заманғы жастар өзінің азаматтық ұстанымын қалыптастыра, қоғамдық іскерлік және мінез құлық дағдысын меңгере отырып, әлеуметтік- саяси өмірдің басты қатысушыларының бірі болып табылады. Мемлекеттік жастар саясатын жүргізу кезінде шоғырланып бірігу мен азаматтық қағиданы қалыптастыруға бағдарланудың маңызы зор.

Қазіргі қоғамда азаматтық сәйкестендіру процесі – бұл ең алдымен демократиялық құндылықтарды меңгеру, заңды сыйлау, ұлттық мәдениетке қосылу. Осындай процес нәтижесінің идеалы саяси толқындар тербелісіне ұшырамаған, патриотизм мен азаматтық жауапкершіліктің ерекше рухы бар ержеткен азамат болып табылады.

Тұжырымдаманы табысты іске асыру мақсатында мемлекет жастарды әлеуметтендірудің маңызды факторы ретінде оларды берік топтастыруды жақтайды. Жастардың бастамасына қолдау көрсете отырып, мемлекет Қазақстан жастарының қызығушылықтары мен еркін таңдау қағидасын ескере отырып, олардың қоғамдық бірлестіктерге бірігуін қолдайды.

Осыны ескере отырып, мыналар қажет:

жастардың азаматтық бастамасын қолдауға бағытталған жалпы ұлттық, өңірлік және жергілікті деңгейде мемлекеттік жастар саясатын нақты сала аралық үйлестіруді бастамасыз ету;

жастар саясатын мониторинг пен диагностиканың объективті бағдарламаларына негізделген ғылыми зерттеулермен сүйемелдей қамту бойынша жүйелі түрде жұмыстар жүргізу;

жастар саясатының инфрақұрылымын дамытуға кешенді тәсілдерді қамтамасыз ету;

мемлекеттік органдардың жастар туралы бөлім қосылған және жас қазақстандықтардың қажеттіліктері ескерілген жыл сайынғы салалық жоспарларын дайындауды жүзеге асыру;

жастарды бірлескен ұжымдық қызметке тартудың әртүрлі институционалдық нысандарын енгізу;

жастар ұсынған жобаларды қаржыландыру және оның шығармашылық және инновациялық әлеуетін жандандыруға мүмкіндік беретін мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты қолдану аясын бағдарлау мүмкіндігін зерттеу;

үкіметтік емес ұйымдардың жас репатрианттар, маргинал жастармен жұмысына қолдау жасай отыра, олардың тарихи отанының жағдайына әлеуметтік бейімделіп кету мүмкіндігін қолдау;

волонтерлік қозғалысты дамытуға қолдау көрсету;

әскери қызметке дайындық бойынша, болашақ отан қорғаушылардың моралдік және денешынықтыру дайындық деңгейін арттыруға назар аудара отырып, мектептерде және колледждерде тәрбие жұмыстарын жүргізу;

әскери қызметтің мәртебесін насихаттау, әскери бөлімшелерде тәрбиелеу жұмысының жаңа үлгісін енгізу.

Моральдік адамгершілік бағдарлардың жастар ортасымен сабақтастығын қамтамасыз ету

Қазақстан жастары үшін басымдылық адал, мейірімділік, әділдік, шыдамдылық ретіндегі дәстүрлі жалпы адами құндылықтар болуы тиіс. Қазақстан – зайырлы мемлекет, ол жастар мен келешек өскелең ұрпақты тәрбиелеуде әлеуметтік әріптес ретінде діни бірлестіктерді қарайды. Сонымен қатар діндарлық руханилықпен толықтай теңдестірілуге тиіс емес. Ал басқа жағдайларда қоғам секулярлық сипатын жоғалтады, діни қағидаларға бағыныстылығымен өзінің даму болашағын тарылтады.

Осыны ескере отырып, мыналар қажет:

жаңа адамгершілік бағдарды қалыптастыру: білім мен кәсібилік; денсаулығына деген сындарлы қарым-қатынас; жаңашылдық пен өзгерістерді дұрыс қабылдау; экологиялық таным; табиғаттың баға жетпес құндылығы және қоршаған ортаның және т.б. ахуалына жауапкершілік;

«Қазақстанның діни мұрасы» бойынша арнайы курс жүргізу мүмкіндігін қарастыру, оның шеңберінде жастардың дін саласында сапалы білім алуына бағытталған ағартушылық жұмыс жүргізу.

Ғылыми-зерттеуді қамтамасыз ету және мемлекеттік жастар саясатының нормативтік құқықтық базасын жетілдіру

Мемлекеттік жастар саясатын іске асыру саласын ғылыми-зерттеумен қамтамасыз ету дегеніміз инновациялық ғылыми әдістер мен тәсілдерді пайдалана отырып, жастар мәселесін жүйелі негізде тереңірек зерделеуді қарастырады. Жастар ортасында ең өзекті мәселелерді шешу жолдарын әзірлеу үшін қазіргі заманғы тәсілдерді қолдана отырып, жастар құқығын іске асыруға, тұрақты мониторинг жүргізуді қамтамасыз ету: әлеуметтік зерттеулер, бақылау әдістері, халықаралық тәжірибені бейімдеу және т.б. қажет.

Қазіргі уақытта жастардың жай-күйін жан-жақты зерттеу үшін, сондай-ақ әлеуметтік мәдени үдерістерді объективті түрде көріп, бағалау үшін алғаш рет «Жастар» ғылыми-зерттеу орталығы құрылды.

«Жастар» ғылыми-зерттеу орталығы жастар арасында әртүрлі зерттеулер жүргізеді, мемлекеттік жастар саясаты саласында ғылыми-зерттеу жобаларды және бағдарламаларды дайындауға қатысады, жастар және жастар қоғамдық ұйымдарын дамытуда оның қызметіне сараптамалық бағалауды және болжауды жүзеге асырады. Ғылыми зерттеулердің қорытындылары бойынша жастардың жағдайын жақсарту үшін және олардың құқықтары мен кепілдіктерін, сондай-ақ олардың бар мүмкіндіктерін ашу үшін нақты ұсыныстар әзірленетін болады. Дайындалған ұсынымдар жастар саясатының нормативтік құқықтық базасын жетілдіруге тұрақты негізде жіберіліп отырады. Жаңа заман талаптарын ескере отырып, Қазақстанды одан әрі дамытудың ұзақ мерзімді кезеңге арналған бағытын айқындайды.

Сондай-ақ аяқастылықты, біржақтылықты және үстірттікті болдырмау үшін мемлекеттік жастар саясатының нормативтік құқықтық базасын дайындау және жетілдіру кезінде осы ұсынымдарды ескеру қажет.

Осыны ескере отырып, мыналар қажет:

жастар арасында ең қажетті тақырыптар бойынша ғылыми зерттеулер тақырыбын кеңейту;

зерттеуді жастардың барлық деңгейінің қажеттіліктері мен сұраныстарын және қазіргі заманғы заңнама талаптарын ескере отырып жүзеге асыру;

мемлекеттік жастар саясатын іске асыру кезеңдерін ғылыми-әдістемелік сүйемелдеуді қамтамасыз ету мүмкіндігін қарастыру;

жастар мәселесін зерделеу бойынша жас ғалымдар мен сарапшылар пулын қалыптастыру;

зерттеулер жүргізу кезінде кешенді тәсілдерді қамтамасыз ету;

қоғамды дамытудың өзіндік бағалы социумы ретінде жастармен жұмыстың заң шығару бастамасының жаңа ғылыми әдістерін енгізу.

Жастар мемлекет тарапынан болатын қамқорлықтың объектісі ғана емес, жастар – қоғам өміріне қатысушы және оның даму сапасына, қарқынына ықпал ететін белсенді субъект.

Мемлекет жастар ұйымдарының жұмыс істеу қабілеттілігін айқындауда олардың жастарға қатысты ең өзекті мәселелерді шешуіне және жаңа позитивтік қажеттілікті қалыптастыруына көңіл аударады. Ең бастысы мемлекетіміз жастар ұйымдарының Ел Президенті, Ұлт Көшбасшысы Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясында алға қойылған міндеттерді шешуде жастардың бар күш –жігерін жұмылдыруға мүдделі.

Осыны ескере отырып, мыналар қажет:

жастарға олардың ел үшін қосқан үлесінен ел тағдыры шешілетінін түсіндіру - жақсы оқуымен, жұмысқа деген жауапкершілігімен, белсенді қоғамдық қағидасымен және істерімен жастар ел алдында тұрған стартегиялық мақсаттарды іске асыруға өз үлестерін қосады.

Жастарды еліміздің Жаңа бағытының қозғалыс күші ретінде, ел мен қоғам бейнесін өзгертетін дүниеге прогресивті көзқарас пен мінез-құлықты қалыптастырушы ретінде бейнелеп кескіндеу.

Осы Тұжырымдаманың ережелері заңнамалық актілерді, мемлекеттік және салалық бағдарламаларды, мемлекеттік органдардың стратегиялық жоспарларын жетілдіру арқылы іске асырылатын болады.

1. 
   «Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жастар саясаты туралы» Қазақстан Республикасының Заңы және басқа заңнамалық актілер;
   
2. 
   Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары;
   
3. 
   Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы;
   
4. 
   Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласын дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы;
   
5. 
   Қазақстан Республикасында дене шынықтыруды және спортты дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған бағдарламасы;
   
6. 
   «Жұмыспен қамту 2020» бағдарламасы;
   
7. 
   «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы;
   
8. 
   Аумақтарды дамыту бағдарламасы;
   
9. 
   «Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламасы;
   
10. 
    «Нұр Отан» ХДП «Жас Отан» жастар қанатының 2020 жылғы дейінгі «Жастар - Отанға!» стратегиясы;
    
11. 
    Орталық және жергілікті атқарушы органдардың стратегиялық жоспарлары.
    

Бұл жастардың әлеуметтік қалыптасуына қатысатын барлық қатысушылардан жас адамдарды өз мәселелері мен жалпы ұлттық міндеттерді шешуге тікелей тартуға бағдарланған тәсілдерді әзірлеуді және оны дәйектілікпен іске асыруды талап етеді.

Мұндай ауқымдағы мемлекеттік жастар саясатының міндеті мемлекетті дамыту басымдылықтарына қол жеткізуде жастардың табысты әлеуметтенуіне бағдарланған жобалау тәсілдерін қолдану арқылы ғана шешілуі мүмкін. Осының барлығы нәтижесінде жастар мен жалпы халықтың өз-өзін ұйымдастыруы, Қазақстанның алдына қойған ауқымды міндеттеріне сай келетін бастамаларды дамыту үшін – азаматтардың әл-ауқатының өсуі және қоғамдық қатынастарды жетілдіру үшін орнықты жағдай жасайды.

Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаев біздің буынның қолынан тастамайтын кітабына айналған «Қазақстан жолы» атты еңбегінде атап айтқандай, «Егер де жастар гуманизмді, білімді, жауапкершілікті, әділдікті таңдап алса және өзімшіл болмаса, онда олармен бірге табыс та ілесіп жүреді».