Шымкент-қосалқы
З.Арнайы педагогика мен пәндік салаларының дамуы
жүктеу/скачать 322.5 Kb.
|
| З.Арнайы педагогика мен пәндік салаларының дамуы
Қазіргі таңда арнайы педагогика ғылымында бірнеше өзекті мәселелер кездеседі. Ол мэселелер арнайы педагогиканың категорияларымен тығыз байланысты. Яғни оларға: есту қабілеті бүзылған балалар (керең немесе саңырау, нашар еститін, кеш естімей қалғандар); көру қабілеті бүзылған балалар (соқыр, мүлде көрмейтін, немесе нашар көретін ); сөйлеу қабілеті бүзылған, тіл мүкістігі бар балалар- лагоппаттар; интеллектуалды дамуы немесе ақыл-ой, ойлау қабілеті зақымданған, кемақыл (ақыл-ойы, есі кеміс-кемақыл жэне психикалық дамуы тежелген балалар); психикасы мен дене бітімінің дамуы комплексті, күрделі түрде бүзылған (соқыр-мылқаулар);естімейтін-көрмейтін және ақыл-ойы жетілмеген, естімейтін т.б); тірек-қимыл аппараты зақымданған балалар; педагогикалық өзгерісі бар (жүріс-түрысы,мінез-қүлқы, тэртібі бүзылған) балалар жатады. Өкінішке орай, қазіргі таңда дамуында ауытқуы бар балалар саны артуда. Ол балалар арнайы бала-бақшаларда, арнайы мектеп интернаттарында, арнайы сыныптарда жэне де логопедиялық пункттарда тәрбиеленеді. Демек, мұнда олар арнайы коррекциялық, психологиялық жэне педагогикалық көмектермен қамтамассыз етіледі. Демек, ол дефектологтарға сонымен қатар, бұл мэселелерді шешу көзін табу үшін педагог-психологтарға өте маңызды. Бүл мэселелер мектепке дейінгі, мектеп жасындағы жэне басқа да жас ерекшеліктер педагогикасында кездесетін мэселелердің бірі болып келеді. Яғни, арнайы педагогикадағы бүндай жағдайлар элемдік деңгейде барлық мемлекеттерде кездесетін өзекті мэселелердің бірі болып табылады. Мэселен, АҚШ елінде, Ресей еліне қарағанда дамуы артта қалған балалар саны көп. Сонымен қатар өз елімізде де дамуы артта қалған балалар саны жэне де ақауы бар балалар да аз емес. Осыдан арнайы педагогикада туындайтын мэселелер осы балаларга қолданылатын психокоррекциялы жүмыстар мен педагогикалық элеуметтік қамтамассыз ету жағдайларының, қазақ тіліндегі оқу қүралдарының жэне техникалыққүрал-жабдықтардың аздығы. Жалпы айтқанда, осы негізгі мэселелер, концепциялар сол сияқты теориялар Л.С.Выготскидің түжырымдамалары мен салыстырмалы түрғыда түйінделіп жасалынған. Алайда бүл мэселелерді психологиялық жэне педагогикалық түрғыда қарайтын болсақ, дамуында ауытқуы бар балалардың ортамен қарым-қатынасы жэне олардың оқу барысындағы іс -эрекеті, ерекшеліктері арнайы педагогика ғылымында үлкен сүрақты туындатады. Демек мүндай эр түрлі категориядағы балалармен педагог-психологтардың жүмыс жасауы, олардың деңгейіне сәйкес әдіс-тэсілдердің қолданылуы жэне олардың таным процесстерінің ерекшеліктерін айқындауы жайында туындайтын сүрақтар арнайы педагогикағылымында қарастырылады. Жэне де арнайы педагогика ғылымында бүл мэселелер мен қатар теорияның тәжірибе жүзінде қарастырылуы жайында да сөз болады. Осы жайында байсалды жүмыстар хіх-хх ғасырдан бастап жүзеге асырыла бастады. Ал қазіргі кезде арнайы педагогика ғылымында осы айтылған мэселелерге жауапқайтаратынматериялдардыңаздығынан туындапотыр. Арнайы педагогика, сонымен қатар дефектология ғылымының бөліміндегі кейбір ғылыми аумақтарды да өз ішіне алады. Демек, психологиялық, педагогикалық жэне физикалық жағынан артта қалған балаларды өздігімен қоғамдық өмірге жэне еңбекке баулу; оларды дайындау; жан-жақты үйрету, оларға эр түрлі эдістерді жүргізу, коррекция, компенсация, реабилитация, абилитация жүмыстарын жүргізу,сонымен қатар оларды оқыту, тэрбиелеу, зерттеу арнайыпедагогика ғылымының аумағында қарастырылады. Арнайы педагогиканың негізгі методологиялық проблемасы болып сөздік емес психологиялық эдістеменің қолданылуы мен өңделуі болып табылады. Жалпы айтқанда арнайы педагогика ғылымында жүргізетін зерттеулер, эдістемелер эр баланың деңгейімен ерекшеліктерімен жүргізіледі. Яғни баланың даму деңгейі, ақыл-ойының деңгейі, көру есту дефектісінің деңгейімен ескеріле отырып, зерттеу эдісін қолданамыз. Аномальді балалардың негізгі категорияларына: Естуінде бүзылысы бар балаларды жатқызамыз. Яғни( саңыраулар, нашар еститіндер, мүлдем естімейтіндер, көру бүзылысы бар балалар: (соқыр, нашар көретіндер ); сөйлеудің күрделі бүзылысы бар балалар (Логопаттар); ақыл-ойында ауытқуы бар балалар ( ЗПР балалар); психофизиологиялық дамудағы комплекстік бүзылыс ( соқыр-мылқау , ақыл-ойында ауытқуы бар соқырлар, ақыл-ойында ауытқуы бар саңыраулар,); жэне де қимыл қозғалыс аппаратында бүзылысы бар балалар жатады. Сонымен қатар, дамуында ауытқуы бар балалардың басқа да топтары бар, олар: Мінез - қүлықының психопатиялық формасы, яғни олар мектепте бейімделе алмайды жэне мектепте неврозбен зардап шеккен балалар болып табылады. Жэне де балалардың ерекше тобы, педагог пен психологтардың зейінін өзіне аударатын топ ол: дарынды балалар тобы болып табылады. Аномальді балаларды оқыту мен тэрбиелеу, оларды қоғамдық өмірге, өнімді еңбекке баулу- күрделі элеуметтік жэне педагогикалық проблема болып келеді. Аномальді балалар- күрделі эрі эртүрлі мінезді топ. Әртүрлі аномальділердің дамуы балалардың элеуметтік байланысында қүрылуда эртүрлі көрінеді. Арнайы педагогикағылым ретінде эртүрлі кемістігі бар балалардың психикалық даму заңдылықтары мен ерекшеліктерін, организм қызметінің бүзылуымен байланысты ақпарат кемшілігін, жеткіліксіздігінің орнын толтыруда қамтамасыз ететін компенсаторлы процестердің қалыптасуын, сондай-ақ мүмкіндігі шектеулі балалардың дамуының жас шамалас аспектісін зерттейді. Қазіргітаңдамүмкіндіктері шектелген балалардытек дефектологиялық, психологиялық жэне педагогикалық жақтармен анықтап алу қажет. Психологиялық зерттеудің өзі оңай жүмыстар емес, демек, эрбір психолог-педагог маманы ондай балалармен психологиялық байланыста жэне тығыз қарым-қатынаста болуы қажет. Демек, бүл мэселелер элемдік мэселелермен парапар. Қазіргі қоғамымыздың дамуы мен тәрбиеленуінің мэні де осы жағдайлармен да тығыз байланысты. Осы мэселелердің туындау себептері арнайы психология ғылымында қарастырылады. Мүмкіндіктері шектелген балаларды тэрбиелеудің мақсаты мен міндеті психология мен педагогика ғылымдарының жалпы қағидасымен анықталады жэне де қоғамдық өмірге белсенді даярлау, азаматтық борышын қалыптастыру жатады. Мүмкіндіктері шектелгенбалаларды тэрбиелеуде оның мектебімен жанүясы үлкен эсер етеді. Демек олармен тығыз қарым-қатынасты орналастыру қажет. мүмкіндіктері шектелген балаларға физикалық жэне психикалық ауытқуы бар балалар жатады. Демек, ол дефектологтарға сонымен қатар, бүл мэселелерді шешу көзін табу үшін педагог-психологтарға өте маңызды. Бүл мәселелер мектепке дейінгі, мектеп жасындағы жэне басқа да жас ерекшеліктер психологиясында кездесетін мэселелердің бірі болып келеді. Ягни, арнайы педагогика бүндай жағдайлар элемдік деңгейде барлық мемлекеттерде кездесетін өзекті мэселелердің бірі болып табылады. 4.Арнайы педагогика пәндік салаларының болашақ дамуы Арнайы білім беружүйесінің эр түрлі дэрежедегі дамуында ауытқуы барбалалардың психофизикалық дамуындағы ерекшеліктерін қалыптастыру, осы түрғыдағы балаларға коррекциялық тэрбиелеу жүмыстарын жүргізуінің бағыты мен оқытудың мазмүны туралы білімді қалыптастыру, сондай-ақ мүмкіндігі шектеулі балалардың дамуының жас шамаласаспектісін зерттеумақсатындабірнешесалалардыөзіне біріктіреді. Олар: 1 .Сурдопедагогика 2.Тифлопедагогика 3 .Олигофренопедагогика 4.Логопедия жүктеу/скачать 322.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|