1.2 Арнайы педагогиканың негізгі ұғымы
Арнайы педагогика педагогика ғылымының бір саласы. Арнайы педагогика – дефектология түзету педагогикасы. Арнайы педагогика, қалыпты педагогика жағдайда, әдісімен құралдардың көмегімен, оқытуда қиын және мүмкін емес, яғни оқытуда арнайы әдістерді талап ететін физиологиялық, психологиялық дамында ауытқуы бар баланы оқытудың арнайы теориясымен тәжірибесі. Арнайы педагогиканы әлемдік білім беру жүйесін, қазіргі заманғы гуманитарлық бағытымен сәйкес қабылданған халқаралық термин АҚШ- арнайы білім беру қалыпты дамудан айырмашылығы бар балаларды қамтиды Батыс Еуропада тек қандайда бір дамуында бұзылысы бар бала, ауытқуы бар оқытуда жүргізіледі, арнайы педагогика өмір сүру әрекетінде мүмкіндіктері шектелген адамды, олардың барлық өмірін сүру әрекетінде мүмкіндіктері шектелген адамды, олардың барлық өмірін циклін қамтиды. Арнаы педагогика, жалпы педагогикалық терминдермен бірге өзіне тән ғылыми терминалогиясы бар, ол ДМШ- даму мүмкіншілігі шектелген баланы оқыту, тәрбиелеудің ұзақ ауқыттың процесінде қалыптасады.
Жартылай қабылданған медециналық терминалогиясын қамтиды, яғни дамуында ауытқуы бар баланың патологиялық, анатомиялық, физиологиядлық ерекшеліктері сипатталады. Деффект – бұзылу.
Психологиялық даму кезінде. Психикалық тұрақсыздық, психикасы тежелген – ЗПР, психикасы және сөйлеуі тежелген ЗПРР.
Қазіргі арнайы педагогика негізінен жалпыға бірдей әлеуметтік қалыпқа сай сәйкес емес және мектептегі білім алу деңгейіне сәйкес емес мәселені зерттейді. Соған орай арнайы педагогика мынадай терминдерді қолданады:
Өмір сүру әрекетінің мүмкіндігі шектелген адам.
дәстүрлі оқыту процесінде қатыса алмайтын арнайы оқыту процесін қажет ететін адамдар.
Риабилитация – яғни жеке адамның қабілетін жетілдіру және медециналық әлеуметтік білім берушілік кәсіби білім беру бағытында жүргізілетін жұмыстың кешені. Бұл сөз Абилитация деген сөзден шыққан. Абилитация – ауытқуы бар баланың жасырақ кезіндегі, кез- келген қабілеттің алғашқы қалыптасуы деген ұғымды білдіреді. Арнайы педагогика үнемі терминдері:
Арнайы білім беру - бұл арнайы оқуда қажет ететін баланың денсаулығына байланысты құрылған, мектепке дейінгі жалпы және кәсіби білім беру.
ДМШ- бұл арнайы оқыту жағдайларсыз оқу білмейтін физиологиялық және психологилық ақаулары бар баланы оқыту.
Жеткіліксіздік – бұл кінәрәт, ақау ММК-ң дәрігерінің, әлеуметтік, экспорттың бекіткен физиологиялық және психологиялық ауытқуы.
ПДТ – психикалық дамуы тежелген. Психикасы және сөйлеу дамы тежелген. Оқуда қиындық тудыратын баланың уақытша немесе нақты жеткіліксіздігі.
Физиологиялық кемістік – ұзақ уақыттың аурудың салдарынан немесе инфекциялық аурулардан ағза қызметінің дамуындағы ауытқуы.
Күрделі кеміс – физикалық, психологиялық кемістіктін қосылысы. Ауыр кемістіктің бұл физиологиялық, психологиялық және жеткіліксіздіктін қосылысы. Арнайы педагогика, арнайы білім беру мекемесінің стандартына сүйеніп қызмет етеді. Арнайы білім беру мекемесі дамуында және денсаулығы шектелген баланы оқытып тәрбиелеу мекемесі.
Жіктеу жасауға негіз болатын басты белгі. Дамуында ауытқуы бар балалардың түрлері:
Саңыраулар
Нашар еститіндер
Кейінірек саңылау болғандар
Зағиптар
Нашар көретіндер
Тірек қимыл аппараты бұзылғандар
Эмоционалдық ерік – жігері бұзылғандар
Ой - өрісі қабілеті бұзылғандар
ПДТ балалар
ТАБ – тілі ауыр бұзылған балалар
Күрделі дамуында ауытқуы бар балалар
Жалпылайша бұзылғандарды сипаттайтын негізгі 3 класификациясы бар:
Дене бұзылулары (тірек – қимыл апараты түрлі аурудың зардабынан)
Сенсорлық бұзылулар (көру, есту, сөйлеу жатады)
Ми жұмысының бұзылулары (кемақылдық, психологиялық бұзылыстар, тілдің бұзылулары, қимыл – қозғалыс бұзылулары)
Әлеуметтік қорғау және оны жіктеу құқықтық саласында ауытқулар мен бұзылулар пайда болатын тегінен байланысты ажыратылады
Туа біткен бұзылулары
Бақытсыз, оқыс жағдайдағы табиғат апаты
Өндірістік зақымдану
Мүмкіндігі шектелуіне әкеліп соғатын, өндірістік уланулар
Жол, көлік апаты
Әскери істерге қатымты ақаулар
Экологиялық апаттар
Аурулардың салдарынан
Басқа да жағдайлар
Достарыңызбен бөлісу: |