Сімдіктер экологиясы

62 
15 – сурет. Жел (А) және жәндіктер (Б) арқылы таралатын 
ӛсімдіктердің тозаңдарының формалары, түрлері
(В.Л. Комаров, 1949 бойынша). 
Белгілер: 1-қарағаш; 2-қайың; 3-кенешӛп (конопля); 4-құлқайыр 
(мальва); 5-асқабақ; 6-шашыратқы (цикорий). 
16 – сурет. Шӛл далада ӛсетін анемохорлы ӛсімдіктердің 
жемістерінің формалары (А.В. Кожевников, 1951). 
Белгілер: 1-Smirnowia turkestanana (дирижабль тәрізді);
2,3,5-Calligonum туысы ӛсімдіктерінің жемістерінде әртүрлі 
ӛскіндер және қанатшалар бар; 4-Ammo-dendron conollyi (пропеллер 
тәрізді); 5-Aristida pannata (парашют тәрізді).

63 
Тұқымдарын жел арқылы таратуға бейімделгендерге – қаң-
бақ ӛсімдігін жатқызуға болады. Дәні (тұқымы) піскен кезде 
қаңбақ шар тәрізді болады, желмен домалап кетеді де, жол бойы 
тұқымдары шашылып қалады (17 – сурет). 
Желдің экологиялық фактор ретінде тікелей әсерімен бірге, 
жанама оң немесе теріс әсері де бар. Атап айтқанда, ормандағы 
ағаштардың олай-бұлай шайқалуы нәтижесінде жарық режимі 
жақсарып, фотосинтез күшейеді. Далалық және шӛлейт аймақ-
тарда жел ӛзімен ыстық ауа (аңызақ) немесе ылғалды ауа әкеле-
ді. Ӛндірістік орталықтардан жел ластаушы газ, шаң текті зат-
тарды таратады. 

жүктеу/скачать 1.9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: