Сімдіктер экологиясы
жүктеу/скачать 1.9 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Экологиялық факторлар классификациясы. Орта факторлары мен ӛсімдіктердің ӛзара әсерлесуінің мәні
- Абиотикалық факторлар
| 1. МОДУЛЬ
ҚОРШАҒАН ОРТА ЖӘНЕ ӚСІМДІК Өсімдіктер экологиясы ғылымы – бұл қоршаған орта фак- торларының (жарық, жылу, ылғал, топырақ және атмосфералық ауа, т.б.) ӛсімдіктерге жекелеген және комплексті әсерін зерт- тейді. Яғни, табиғи және мәдени ӛсімдіктердің морфологиялық, анатомиялық, физиологиялық ӛзгерістерін, бейімделу ерекше- ліктері, себептері мен салдарын сипаттайды; тіршілік формала- рының, морфотиптердің фитоценоздарда, экожүйелерде қалып- тасуын зерттеп, студенттерге таныстырылады. Ӛсімдіктер эко- логиясы бӛлімдері 1– кесетеде келтірілген. 1 – Тақырып. Экологиялық факторлар классификациясы. Орта факторлары мен ӛсімдіктердің ӛзара әсерлесуінің мәні Экологиялық факторлар дегеніміз – ӛсімдіктер организмі үшін қажетті, бейтарап немесе теріс әсерін тигізетін ортаның элементтері, заттары, энергия, т.б. Табиғатта экологиялық фак- торлар қосынды, жиынтық күйінде әсер етеді, ал организмдер- дің оларға реакциясы, жауабы әртүрлі. Ӛсімдіктердің әртүрлі факторларға бейімделуі ұзақ (миллиондаған) жылдар бойы қа- лыптасқан тарихи даму нәтижесі. Факторлар негізгі үш топқа жіктеледі: абиотикалық, биоти- калық және антропогендік. Абиотикалық факторлар дегеніміз организмдерге (ӛсім- діктерге) әсер ететін табиғи ортадағы бейорганикалық фактор- лар жиынтығы. Олар – химиялық (атмосфераның, судың, топы- рақтың химиялық құрамы, теңіз және тұщы сулар құрамы, шӛ- гінділер, т.б.) және физикалық (температура, қысым, салыстыр- малы ылғалдылық, радиация, жел, т.б.) деп бӛлінеді. Сонымен бірге жер рельефі, геологиялық және геоморфологиялық құры- лымы, ортаның қышқылдығы немесе сілтілігі, космостық сәуле- лер, т.б. факторлар ӛсімдіктер организміне әртүрлі деңгейде әсер етеді. 7 1 – кесте Ӛсімдіктер экологиясы бӛлімдері Экология бӛлімдері Гидрофит- тер Гигрофит- тер Мезофит- тер Ксерофит- тер Даралар экологиясы (аутэкология) Жеке организмдер арасындағы қарым-қатынас- тарды олардың табиғи ортасымен байланыстыра отырып зерттейді. Ӛсімдіктерге табиғат фактор- лары қалай әсер етеді, оған организм қалай жауап береді, ағзадағы морфологиялық, физиологиялық ӛзгерістер туралы мәселелер қарастырылады. Популяциялар экологиясы (демэкология) Ӛсімдіктер популяцияларының қоршаған ортаға қатынасы ерекшеліктерін, биологиялық құрылы- мын, табиғаттағы сан мӛлшерінің реттелуі, ауыл- шаруашылығындағы маңызы зерттеледі. Қауымдастықтар экологиясы (фитоценология, экожүйелер) Бірлестіктер экологиясы (фитоценология) ретінде әртүрлі түрлерге жататын фитоценоздардың құ- рылымы мен динамикасын, қалыптасу ерекшелік- терін және қоршаған ортамен ӛзара қатынасын, әсерлесуін біртұтас организмдер жиынтығы дең- гейінде зерттейді. Адамзат тіршілігі және ӛсімдіктер әлемі (агрофито- ценология) Адамзат тіршілігіне қажетті азықтүлік және шикі заттарды ӛндіру мәселелері, экожүйелердегі ӛза- ра байланыстарды ескере отырып, ауылшаруашы- лығы дақылдары мен табиғи ӛсімдіктердің ӛнім- ділігін арттыру, ӛсімдіктер әлемінің генетикалық қорын сақтау, қорғау, байыту мәселелері қарасты- рылады. Абиотикалық факторлар тӛмендегіше жіктеледі: а) климаттық – жарық, жылу, ауа, оның құрамы, қозғалыс- тары, ылғал (жауын-шашын, топырақтағы және ауадағы ылғал- дылық); б) эдафикалық (немесе топырақтық) – топырақтың меха- никалық және химиялық құрамы, физикалық қасиеттері; в) топографиялық – жердің ойлы-қырлылығы, яғни рельефі. жүктеу/скачать 1.9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|