сынып -сабақ Оқу мақсаты

Бөлім тақырыбы: Түркі кезеңіндегі Қазақстан тарихы (VI –XIIIғ.б.) Сабақтың тақырыбы: Көне түркі жазуы. Зерттеу сұрағы: Білге қаған мен Күлтегіннің мемлекетті нығайтудағы саясаты бізге қандай деректерден белгілі?

Оқу мақсаты:

• Оқу мақсаты:
• 6.3.1.2 VI-IX ғасырлардағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау;
• Бағалау критерийлері:
• Күлтегін, Тоныкөк, Білге қағанның мемлекетті дамытудағы еңбегін анықтайды;
• Дерек арқылы түркі дәуірінің атақты тұлғаларының қызметіне баға береді.

Бейнероликке назар аударыңдар.

• https://www.youtube.com/watch?v=MSdp5m3YrgU
• https://www.youtube.com/watch?v=gOX1L6qDdb4

Қосымша деректер

• 24 түрік тайпалары
• Қытайға қарсы көтерілісте жеңілді

• Тоныкөк 700 әскермен Қарақұм қ. басып алды

• Әскер саны – 5 мың
• Елтеріс Құтлық қаған (682-691) Түрік қағанатын қалпына келтірді.

• Ордасы–Өтікен (түркілердің байырғы отаны)
• Елтеріс Құтлық ұлдары: Білге мен Күлтегін.
• Інісі - Қапаған

Қосымша деректер

• “Барлығы 25 рет жорыққа шығып, 13 рет соғыстық. Елдігін елсіреттік, қағандығын қансыраттық”
• Әскері – 400 мың.
• Күшпен тайпаларды біріктірді, көтерілітер.

• 716-734 ж. Түрік тайпаларды біріктірді. Мемлекет гүлденді.
• 721 ж. Таң империясы мен бейбіт келіім шарт.
• 731 ж. Күлтегін қайтты.

• Мемлекетте талас-тартыс, билік үшін күрес.
• Басмыл, қарлұқ, ұйғырлар бөлініп шығу әрекеті.
• 744 ж. Ұйғырлар Шығыс Түрік қағанатының соңғы Болмыш қағанын өлтірді.

Тапсырма 1

• Мемлекетті күшейтудегі қызметін сипаттап, сөйлемдерді жалғастырыңыз.
• Мен, Елтеріс Құтлық қаған ..............

- Мен, Қапаған қаған ..............

• Мен, Білге қаған ..............

Дескриптор:

- Елтеріс Құтлық қағанның Шығыс Түрік мемлекетін нығайтудағы рөлін анықтайды;

- Қапаған қағанның Шығыс Түрік мемлекетін нығайтудағы рөлін анықтайды;

- Білге қағанның Шығыс Түрік мемлекетін нығайтудағы рөлін анықтайды;

Жауаптар

• Мен, Елтеріс Құтлық қаған Шығыс Түрік қағанатынын негізін қаладым.
• Мен, Қапаған қаған Орталық Азия жерлерін бағындырдым.
• Мен, Білге қаған Қытайға қарсы соғыста жеңіп ,қытаймен бейбіт келісімге қол жеткізіп,қытай императоры ордамызға үлкен көлемде жібек жіберді.

Тапсырма 2

Уақыт сызығына мемлекет билеушілерін рет-ретімен орналастырыныз.

1 – Білге қаған, 2 – Қапаған қаған, 3 – Елтеріс Құтлық қаған,

4 – Болмыш қаған

Дескриптор:

- Мемлекет билеушілерін билік жасаған уақыт мерзімімен сәйкестіреді.

682-691 ж
691-716 ж
716-734 ж
744 ж

Жауаптар

682-691 ж
691-716 ж
716-734 ж
744 ж
4. Болмыш қаған
1. Білге қаған
3. Елтеріс Құтлық қаған
2 – Қапаған қаған

Қорытынды

Шығыс Түрік қағанаты Монғолия жерінде құрылған мемлекет. Шығыс Түрік қағанатын негізін қалаушы Елтеріс қаған. Кейінгі қағандары – Қапаған қаған, Білге қаған, Күлтегін қаған және соңғы қағаны Болмыш қағандары қағанаттың көркеюіне үлестерін қосты. Орхон өзені бойында Білге мен Күлтегінге арналған құлпытастар орнатылған. Бұл құлпытастар Түрік қағанаты тарихының жылнамасы болып табылады.

Үй тапсырмасы

Шығыс Түрік қағанатының билеушілері туралы қосымша деректер жинау.

жүктеу/скачать 73.55 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: