СоөЖ №9 Базарбай Е

▪
Лабия миноры - зергерлік масора ішінде табылған кішігірім ерінге ұқсас 
сыртқы құрылымдар. Олар клиторды жəне уретры мен вагинальды 
тесіктерін қорғауды қамтамасыз етеді. 
▪
Clitoris - өте сезімтал жыныстық орган влагалище ашылу алдында 
орналасқан. Онда мыңдаған сенсорлы нервтік аяқтар бар жəне жыныстық 
ынталандыруға жауап береді. 
▪
Вагинасы - жатыр мойнынан (жатырдың ашылуынан) басталатын 
талшықты, бұлшықет арнасы генитальды каналдың сыртқы бөлігіне дейін. 
▪
Uterus - ұрықтанғаннан кейінгі əйел гаметаларын тəрбиелеп, тəрбиелейтін 
ішкі орган. Сондай-ақ, жатыр деп аталады, жатырдың дамуы - жүктілік 
кезінде дамып келе жатқан ұрық. 
▪
Fallopian түтікшелері - жұмыртқаның жасушаларын жөтелдерден 
жатырға дейін тасымалдайтын uterine түтіктер. Ұрықтану əдетте осы 
түтіктерде пайда болады. 
▪
Ovaries - Гаметалар мен жыныстық гормондарды шығаратын əйелдердің 
бастапқы репродуктивті құрылымдары. Жатырдың əр жағында біреуі бар. 

Жатыр (uterus) — адамның жəне жануарлардың 
ұрық
дамитын 
аналық
жыныс мүшесі
. Адам Жатыры 
кіші жамбас
қуысында 
орналасады. Жатыр денесі алға қарай иіліп, жатыр мойнымен доғал бұрыш 
жасайды. Оның сырт пішіні алмұрт тəрізді. ұзындығы 8 см, салмағы 40 — 50 
г. Жатырдың жоғарғы жағы — Жатыр денесі немесе Жатыр түбі, төменгі 
жағы Жатыр мойны деп аталады. Жатыр денесі: сыртқы — 
сір
, ортаңғы 
— 
бұлшық етті
, ішкі — шырышты қабаттардан, ал Жатыр 
мойны 
қынаптан
жəне мойын өзегінен тұрады. Жатырдың сір қабығы іш 
перденің бір бөлігі, Жатырдың алдыңғы жəне артқы жағын жауып жатады; 
бұлшық етті қабатының əйел босанған кезде маңызы зор, оның жиырылу 
қасиетінің салдарынан 
нəресте
босану жолдарынан тез өтеді; Жатырдың 
шырышты қабатында 
етеккір
айналымының барлық циклдік өзгерістері 
өтеді. Шырышты қабатқа енген ұрық, тоғыз ай бойы ана организмінен тиісті 
қоректік заттарды 
плацента
арқылы алып, өсіп жетіледі Жатыр 
кейбір 
құрттар
, 
буынаяқтылар
, 
моллюскілерде
жəне 
омыртқалы 
жануарлардың
көпшілігінде — 
шеміршекті балықтар
(
акула
) мен кейбір 
сүйекті балықтарда, 
қосмекенділерде
, 
бауырымен жорғалаушыларда
, 
барлық 
сүтқоректілерде
болады. Тірі туатын жануарлар Жатырында газ 
алмасу процесі жүреді жəне ұрық аналық организмнен қоректеніп 
дамиды. 
Омыртқасыз жануарлардың
Жатыры деп əр түрлі 
гомологтық 
органдарын
атайды. Мысалы, 
трематодтарда
, 
таспа құрттарда
— ішінде 
жұмыртқасы бар ұзынша канал тəрізді Жатыр, 
тікенбас құртта
— қоңырау 
тəрізді Жатыр болады. Жатырдың сүтқоректі жануарларда қос Жатыр 
(
клоакалыларда
), дара Жатыр (қалталыларда), екі бөлек екі Жатыр 
(көптеген 
жыртқыштарда
, жəндік қоректілер, 
кит
тəрізділер, 
тұяқты 
IV

жануарларда
), ал дара қарапайым Жатыр (
қолқанаттыларда
приматтарда
) 
болады.
3. Сүт бездері: даму көздері, құрылымы, эндокриндік реттеу. Лактация 
кезіндегі бездердің ерекшеліктері. 

жүктеу/скачать 159.23 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: