Ғылыми мәтіннің микротақырыптары - бір немесе бірнеше сөйлемнен тұратын, мағынасы жағынан біріккен және мәтіннің коммуникативтік міндетін әр қырынан ашатын жалпы тақырыптың бөліктері
Мәтінде екі немесе одан да көп микротақырыптар болуы мүмкін.
Олардың әрқайсысы бір немесе бірнеше сөйлеммен берілуі мүмкін.
Мысалы:
- заттың құрылымы туралы микротоптарда объектінің бөліктері қарастырылады;
- заттың құрамы туралы микротоптарда объектінің қандай компоненттерден тұратыны ашылады;
- объектінің қасиеттері туралы мәтіндердің микротақырыптарында оның айрықша белгісін құрайтын нақты белгілерге сипаттамалар беріледі;
- объектілердің қызметі туралы мәтіндердің микротақырыптарында бұл объектілердің не үшін қолданылатыны, не істейтіндігі туралы сипаттамалар беріледі;
- объектілерді жіктеу туралы мәтіндердің микротақырыптары белгілі бір кластарға (бөлімдерге, категорияларға, тектерге, типтерге, топтарға және т.б.) сәйкес объектілердің қысқаша сипаттамасын қамтиды.
Берілген және жаңа мәтіндік ақпарат. Мәтіннің бұл және жаңа мәліметтері ойдың дамуы мен сөйлеудің үйлесімділігі элементтеріне жатады. Мәтіннің бұл ақпараты (берілген – Б) ойдың дамуы басталатын бастапқы ақпарат болып табылады. Ол мәтіннің коммуникативтік міндетін білдіретін сөйлемде қамтылған. Бұл коммуникативті тапсырманы барынша дәл көрсететін сөз немесе сөз тіркесі арқылы беріледі. Мәтіннің дамуына ықпал етеді.
Жаңа мәтін (жаңа - Ж) белгісіз, үйренуді қажет ететін жаңа мәтіндік ақпарат. Бұл мәтіндік ақпарат әдетте жалпылама мағынаға ие (жалпы мағынада сипатталады).
Мәтіндегі жаңа ақпарат мәтіндегі мағынаны ашады, нақтылайды, дамуына әсер етеді. Бір микротақырыптағы жаңа ақпарат көлемі мәтіннің мазмұнына байланысты өзгеруі мүмкін (сызбаны қараңыз)
Мәтіндегі берілген ақпрататты анықтау алгоритімі:
- Мәтіннің коммуникативтік міндетін анықтау.
- Ол көрініс табатын сөйлемді табу.
- Коммуникативтік міндетті ең дәл айқындайтын сөздер мен сөзтіркестерін табу - мәтіннің берілгені.
- Мәтінде осы сөздер мен сөзтіркестерінің мәні ашылатынына көз жеткізу.
Достарыңызбен бөлісу: |