Сұраншиев Ж.Ә. «Ветеринарлық вирусология» пэоәК

мезгіл көтеріледі, жануарлар арықтайды, әлсірейді, әзер қозғалады, көбіне бір 
орында жатып, шошқаның өлуімен аяқталады. Аман қалған шошқалардың іші 
өтуі тоқтап, бірте-бірте сауыға бастайды, бірақ олар 10 айға дейін вирус алып 
жүруші болады.
Аурудың созылмалы ағымы екі айға немесе одан да ұзақ уақытқа созылады. 
Бұл кезде шошқалардың оқтын-оқтын іші өтеді, мезгіл-мезгіл қызуы көтеріледі, 
жөтеледі, арықтайды, терісі қыртыстанып, қабыршықтанады. Кейде құлақтары 
мен құйрығының ұштары өлі еттенеді. Мұндай жануарлар толық сауықпай, 
бірнеше айлар бойы вирус алып жүруші болып, айналасындағы сау малдарға 
қауіп төндіреді.
Патологоанатомиялық өзгерістер ауру ағымына, асқыну дәрежесіне, 
шошқаның жасына қарай әртүрлі болады.
Аурудың жіті ағымында ересек шошқалардың терісінде, серозды және 
кілегейлі қабықтарында, лимфа бездерінде, ішкі органдарында қан құйылулар 
байқалады. Әсіресе, көмекей, азық қорыту жүйесінің, қуықтың кілегейлі 
қабықтарында, көкірек пердесі мен бүйрек қабықшаларының астында қан 
құйылулар жиі кездеседі. Көкірек және құрсақ қуысының, бас аумағының 
лимфа бездері 2-3 есе ұлғайып, геморрагиялық қабынады, оларды кесіп 
қарағанда шұбарланған мәрмәр тасқа ұқсас болады. Көк бауыр ұлғаймайды, 
ұлпасы түйіршіктенген, шет жақтарынан қара-қызыл түсті ошақтар байқалады. 
Өкпе қанға толған, крупозды қабынған болып келеді. Жүрек, бауыр, бүйрек 
бозғылт тартып, қан аздық байқалып, дистрофиялық өзгерістерге ұшырайды. 
Жас торайларда геморрагиялық өзгерістер бәсеңдеу болады, негізгі өзгерістер 
азық қорыту жүйесі мен бүйректе кездеседі.
Аурудың жітілеу және созылмалы ағымдарында негізгі өзгерістер ас 
қорыту және тыныс алу жүйелерінде байқалады. Кеуде түрінде өкпенің 
геморрагиялық өзгерістермен қатар крупозды қабыну, көкірек пердесінің 
серозды фибринді қабынуы және жүрек қабықшасының қабынуы болады. 
Өкпеде бауыр тәрізденіп өзгерген некротикалық ошақтар кездеседі. Жітілеу 
ағымының ішек түрінде крупозды-геморрагиялық гастрит пен энтерит, ал 
созылмалы түрінде тоқ ішекте крупозды-дифтериялық қабыну немесе 
некротикалық ошақтар (жаралар) байқалады. Жиі жағдайда ішекте обаға тән 
«бутондар» немесе олардың орындарында дөңгеленген шеттері томпайып, 
қатпарланған фоликулалы ойық жаралар пайда болады. Әдетте осындай 
қабынған ішек қалыңдап, көлденең орналасқан қыртыстар пайда болады. 
Торайлардың терісінде бөртпелер кездеседі.
Дифференциалдық балауы. Шошқалардың классикалық обасын шошқаның 
африкалық обасынан (үлгілерді міндетті түрде зертханаға жібереді), 
дизентериядан, сальмонеллезден, шошқа тілмесінен, пастереллезден, Ауески 
ауруынан, тұмаудан (инфлюэнца), вирусты гастроэнтериттен, энзоотикалық 
пневмониядан, стрептококкоздан және кумарин, госсипол, т.б. уланулардан 
ажырату қажет. 
Зертханалық балауы. Зерттеуге қажетті материал ретінде жануар 
өлгеннен кейін 2 сағат аралығында немесе агональды жағдайда жатқан 2-3 
жануардың миндалиналары, көмей мен шажырқай бездері, көк бауыр, бүйрек, 
мықын ішек кесінділері, қанын, аурудан сауыққан және күдіктілерінің қан 

сарысуларын стерильді ыдыстарға алады да, сыртын 5%-ды хлорамин 
ерітіндісімен 
өңдегеннен 
кейін 
дезинфекциялаушы 
ерітіндімен 
ылғалдандырылған дәкемен орап, полиэтиленді қалтаға, сосын ішінде мұзы бар 
термостарға салып зертханаға жөнелтіледі.

жүктеу/скачать 4.8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: