Нағыз салыстырмалы
(коронарлық қанайналымының ↓) (миокардтың оттегіге мұқтаждығы ↑)
артериялардың тарылуы тахикардия
артериялардың тромбозы ауыр физикалық жүктеме
Коронароспазм миокардтың систолалық зорығуының ↑
Миокард ишемиясы (жүректің ишемиялық ауруы ЖИА)
Көрнекті материал:
1. Мультимедиялық дәрістің электрондық нұсқасы (студент кафедрадан алады),
2. Курс лекций: Патофизиология в схемах и таблицах: – Алматы: Кітап, 2004. – ҚазҰМУ кітапханасында, электрондық нұсқасы кафедрада
Әдебиеттер:
Негізгі:
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология. – Алматы; РПО «Эверо», 2010. –Б. 418-458.
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 424-445.
-
Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга О.И. Уразовой- М.: ГЭОТАР-МЕД, 2010, том 2, с. 179-246
-
Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 388-418
-
Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 142-154.
Қосымша
-
Патофизиология: Учебник под/ред Литвицкого П.Ф.– в дух томах.М.: Гэотар-Медия. -2004.- т. 2С. – С. 106-121, 140-158
-
Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 466-490.
Бақылау сұрақтары (кері байланыс)
-
Жүрек жеткіліксіздігінің түрлері
-
Ф.З. Меерсон бойынша жүректің дерттік гиперфункциясы мен гипертрофиясының сатыларын көрсетіңіз
-
Жүрек жеткіліксіздігінің клиникалық көріністері
№ 13 тақырып. АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯЛАР. АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПОТЕНЗИЯЛАР
Мақсаты: Эссенциальды гипертензияның этиологиясы және патогенезі бойынша сұрақтарды меңгеру.
Дәрістің жоспары:
-
Артериялық гипертензия, анықтамасы, түрлері
-
Тәжирбеде артериялық гипертензияның патогенезін оқу. Екіншілік (әйгелінімдік) гипертензиялар, түсінігі.
-
Біріншілік гипертензияның пайда болуына әкелетін ететін қауіп-қатер ықпалдары
-
Біріншщілік артериялық гипертензияның патогенезі
Дәрістің тезисі
Артериялық гипертензия- артериялық қысымның 140/80 мм.с.б.б жоғары тұрақты көтерілуі.
Артериялық гипертензия (АГ)
Біріншілік немесе Екіншілік,
Эссенциалық әйгілінімдік (бүйректік, жүйкелік,
(90-95%) эндокринді және т.б.)
(5-10%)
АҚ= ҚМК х ЖТШК
Жүректік шығарылымның ұлғаюы (ҚМК) болады:
-
Симпатикалық жүйке жүйесінің тонусы жоғарлауы жүрекке оң хроно және инотропты әсер көрсететін нейромедиаторлар.
-
Айналымдағы қанның көлемі ұлғайғанда (АЖҚК)
- бүйректің шығару қызыметі бұзылғанда;
-
гипернатриемияда;
-
нағыз гиперволемияда;
-
минералокортикоидтардың шығарылымы жоғарлағанда.
Жалпы тамырлардың шеткі кедергісінің жоғарлауына (ТЖШК) әкеледі:
-
тамырлардың жиырылуын туындататын ренин және ангиотензин-айналдырушы ферменттің (ААФ) көп мөлшерде түзілуі;
-
тамыр қабырғасының миоциттерінің гиперплазиясы және гипертрофиясы;
-
тамырлардың тонусын эндотели тәуелді өзін-өзі реттеу тетігінің бұзылуы. Тамыр тарылтатын эндотелиндердің өндірілуінің артуы және тамырды кеңейтетін ықпал-нитроксидтің (NO) өндірілуінің азаюы.
Артериялық гипертензияның тәжирбелік түрлері
(әйгіленімдік артериялық гипертензия)
1. Орталық-ишемиялық гипертензия
Миды қоректендіретін артерияны байлау ( омыртқалық, ұйқы) немесе жануарлардың миынның үлкен цистернасына каолин енгізеді және ликвордың ағуы бұзылады ®мидың ишемиясы ® тамыр межеқуатының бұзылуы ® АҚ
2.Невроздың үлгісі
Жоғары дамыған жануарларларда неврозды мый қыртысында қозу мен тежелу үрдістерін қағыстыру арқылы тәжірибе жүзінде алады.
-
Рефлекстік гипертензия «тежелуден шығу гипертониясы»
Иттер мен қояндарда екі жақтан Цион және Людвиг депрессорлық жүйкелерін және Геринг синокаротидті жүйкесін кесу (Гейманса1931-1937; Н.Н.Горев,1939 үлгілері) ® кардиовазомоторлық прессорлық орталыққа афферентті серпіннің депрессорлық жүйкелермен түспеуі ® кардиовазомоторлық прессорлық орталықтың тұрақты қозуы ® АҚ тұрақты жоғарылауы.
-
Бүйректік артериялық гипертензиялар
-
Бүйректік-қан тамырлық (реноваскулярлы) Тәжирбелік .үлгісін Гольдблат, 1934г. алған: екі бүйрек артериясына тар сақинамен тарылтқан
Бүйректің ишемиясы
Ренина өндірілуінің артуы
ангиотензиноген ангиотензин I ангиотензин II ангиотензин III
альдестерон
Тамырлардың тарылуыяя
Бүйрек өзекш е натридің кері сіңірілуінің
АДГ өндірілуі
тамыр тарылтқыш
заттарға тамырлардың
сезімталдығын бүйрек өзекшелерінде судың
кері сіңірілуінің
тамырлардың шеткі қарсылығы
Айналымдағы
Қан көлемінің
Артериялық Жүрек шығарылымының
қысым
-
Бүйрек ұлпалық АГ (лат.ren-бүйрек, privo- азаю)бүйректің ұлпасында құрылымдық өзгерістер блуынан дамиды. Тәжирбелік үлгісі Грольмана, 1949 ( екі бүйректі бірдей сылып алып тастап , жасанды бүйрек аспабына қосу « жасанды бүйрек»)
Бүйрек ұлпасының кішірейуі
Тамыр кеңіткіш заттардың өндірілуінің Nа+ және судың ұсталынуы
(простагландиндер А, Е, кининдер,
рениннің ингибторлары )
вазопрессорлық әсерлердің басым болуы ЖАҚК
АҚ-ның көтерілуі
Эндокриндік АГ
Тәжирбелік үлгісі: жануарларға минералокортикоидтармен + натрий хлорид ертіндісін енгізу
Эндокриндік артериялық гипертензиялар глюкокортикоидтардың артық өндірілуінен
( Иценко-Кушинг ауруы және синдромы), альдостеронның ( Конн синдромы, екіншілік альдостеронизм), СТГ (акромегалия, алыптылық), (адреналина омоцитома), тироксин (Базедов ауруы, тиреотоксикоз), вазопрессин (АДГ-ның сәйкессіз өндірілу синдромы)
Эссенциялық гипертензияның этиологиясы және патогенезі (ЭГ)
Эссенциялық гипертензия – Жүйелер мен ағзалардың біріншілік органикалық зақымдалуына байланысты емес артериялық қысымның көтерілуімен сипатталатын ауру. Бұл аурудың негізінде тамырдың межеқуатының жүйкелік -сұйықтық реттелудің бұзылуы жатады.
Эссенциялық гипертензия – негізінде тамыр тонусын реттеуге қатысатын гендердің мутациясы жататын полигенді ауру. Сыртқы орта ықпалдарының әсерінен дамитын тұқым қуалаушылық жатады.
Қауіп-қатерлі ықпалдар:
-
Тұқымқуалаушылық ықпалдары (тұқымқуалаушылықпен берілетін бейімділік)
-
Бір жұмыртқалы егіздердегі қатты ұқсастық
-
Ата-анасының біреуі АГмен ауыратын болса АГ-ның даму қауыптілігі жоғары ( 6 есе)
-
Жастық шағыңда АГ-ның даму қауіптілігі
-
Создание линейных крыс, предрасположенных к АГ (SHR – spontaneously hypertensive rats)
-
Мембарана арқылы иондардың тасымалдануының ақаулары (Са++)
↑Са++ в миоцитах резистивных сосудов → стойкое сокращение мышц
-
Дефекты трансмембранного переноса ионов в почечных канальцах → задержка натрия и воды
-
Эндогенді тамыр кеңейткіштердің еТамырлардың қарсылық межеқуатын реттейтін эндотелий-тәелді тетігінің зақымдалуы, ук уге Нарушения эндотелий-зависимых механизмов регуляции тонуса сосудов сопротивления, приводящие к снижению образования эндотелиоцитами эндогенных вазодилятаторов (нитроксида, простациклина и т.д.)
-
Ангиотензиногеннің генінің түзілу ерекшеліктері
-
Альдостеронның алмасуына қатысатын ферменттердің ақауы
-
Ұзақ уақытқа соқылған жан-дүниелік күйзелістер
-
Адамдарда эмоциялық ауыртпалықтардан кейін АГ жиі дамиды
-
Кәсібі жан-дүниелік күйзелістермен байланысты адамдарда АГ жиі дамиды
-
Ас тқзын шамадан тыс артық қабылдағанда (күніне 5 г артық)
-
Шылым шегу, ішімдік ішу, аз қозғалу, шу, вибрация, түнде жұмыс жасау
-
Семіру, тамырлардың атросклерозы,, эндокриндік аурулар
Патогенез
1. Жүйкелік тетік
Қауіп-қатер ықпалы → АҚ-ды реттейтін орталықтың бұзылысы → Қыртысты үрдістердің динамикасының бұзылыстары (қозу және тежелу) →Бас мыйында тежелудің жетіспеушіліг → Формирование в нейронах СДЦ генератора патологически усиленного возбуждения (ГПУВ) и формирование патологической системы →Дербес жүйке жүйесінің симпатикалық бөлімінің тұрақты белсенденуі →Жүрек жиырылу күші мен жиілігінің жоғарлауы, спазм резистивных сосудов → ҚМК және ЖТШҚ↑
2. Гормоналды тетік
Гипоталамо-гипофизарлыо-бүйрекүстілік жүйенің белсенділігінің жоғарлауы→ Глюкокортикоидтардың және т.б стресс гормондарыың өндірілуі артады
-
Бүйректік тетік .
-
Ренин-ангиотензин-әлдестерон (РАӘЖ) жүйесінің және өзекшілік эпителийлерінің тұқымқуалаушылықпен берілген ақаулар
-
Бүйрек ишемиясы нәтижесінде РАӘЖ-нің әсерленуі
Артериялық гипертензияның көріністері
I саты (Транзиторлық АГ)— Жүрек-қан тамыр жүйесінде органикалық өзгеріссіз дамитын АҚ-ның 160/95 мм рт.с.б.б көтерілуі. АҚ-ның мезгіл-мезгіл көтерілуі симпатикалық жүйке жүйесінің межеқуатының көтерілуімен байланысты.
II саты (Тұрақты АГ)— Нысана –мүшелердің қызыметінің бқзылысынсыз (жүрек, бүйрек, бас мыйы, көз түбінің тамырлары) өгерістерімен жүретін, АҚ-ның 160/95 мм с.б.б көтерілуі.АҚ-ның тұоақты жоғарлауын рефлексогенді, эндокринді, қандық тетіктер қамтамасыз етеді.
Рефлексогенді (барорецепторлық). Заключается в нарастающем снижении (или даже прекращении) афферентной депрессорной импульсации от барорецепторов дуги аорты, синокаротидной и других зон в адрес сосудодвигательного (прессорного) центра.
Эндокринді ықпал. Гипертензиялық әсері бар гормондардың түзілуін және қанға түсуін ынталандырумен сипатталады.
Метаболизмдік (гипоксиялық, ағзалық ишемиялық). Бүйректік гипертензиялық және ағзалық-ишемиялық тетіктер қосылады. Олар гипертензиялық әсері бар ББЗ-дың жоғарлауымен , гипотензивті әсері бар ББЗ-дың азаюымен байланысты көрінеді.
Қандық. Гипоксияға байланысты полицитемиға (негізінен айқын эритроцитозға байланысты) және қан тұтқырлығының (полицитемияға және диспротеинемияға байланысты) дамиды.
III саты Ағзалардың дистрофиялық өзгерістер сатысы — нысана ағзалардың (жүрек, бүйрек, бас мыйы, көз түбі) зақымдануымен және олардың қызыметінің бұзылыстарымен жүретін артериялық гипертензия
АГ-ның асқынулары:
Милық:
-
Ишемия
-
Ісіну
-
Тромбоз
-
Қан құйылу
-
Энцефалопатиялар
|
Жүректік:
-
Сол қарыншаның гипертрофиясы
-
Іркілулік жүрек жетіспеушіліг
-
Миокардтың ишемиясы және инфаркты
-
Өкпенің ісінуі
|
Бүйректік:
|
Қан-тамырлық:
-
сыдырылатын аневризма
-
қолқаның жыртылуы
|
Әдебиеттер:
Негізгі:
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Клиникалық патофизиология. – Алматы; РПО «Эверо», 2010. –Б. 471-482
-
Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 460 - 471.
-
Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга О.И. Уразовой- М.: ГЭОТАР-МЕД, 2010, том. 2., с. 148-178
-
Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 430-447
-
Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 162-169.
Қосымша
-
Патофизиология: Учебник под/ред Литвицкого П.Ф.–М.: Гэотар-Медия. -2008.-С. 362-370
-
Патофизиология: Учебник под/ред Литвицкого П.Ф.– в дух томах.М.: Гэотар-Медия. -2004.- т. 2С. 159-190
-
Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 452-466
Бақылау сұрақтары (кері байланыс)
-
артериялық гипертензиялардың түрлері
-
алғашқы артериялық гипертензиялардың қауіп-қатер жайттары
-
артериялық гипертензиялардың тәжірибелік үлгілері
№ 14 тақырып. «Асқазан мен ауыз қуысындағы асқорыту патофизиологиясы»
Мақсаты: ауыз қуысындағы асқорыту бұзылыстарының этиологиясы мен патогенезін меңгеру
Дәріс жоспары:
-
асқорыту жүйесі қызметі бұзылыстарының этиологиясы, патогенезі
-
ауыз қуысындағы асқорыту бұзылыстары көріністерінің патогенезі
-
асқазанның ойық жара ауруының этиологиясы мен патогенезі
Дәріс тезистері
Асқорыту жүйесі қызметі бұзылыстарының жалпы этиологиясы
Асқорыту жеткіліксіздігі бұзылыстарының себептері
|
Көп тараған дерттік жайттар мен дерттік үрдістер
| -
тамақтану бұзылыстарының жайттары.
|
Сапасыз, сапалы және сандық құнарсыз тамақтану ж.б.
| -
биологиялық сипаттағы жайттар (оның ішінде жұқпалы).
|
Асқазан-ішектің жұқпалы аурулары және уытты жұқпалар ж.б.
| -
физикалық және химиялық жайттар.
|
Жарақат, әлкөгол ж.б.
| -
асқорытудың жүйкелік реттелуінің бұзылыстарын тудыратын жайттар
|
Невроздар ж.б.
|
Достарыңызбен бөлісу: |