АКЪ БАШЛЫГЪЫМ, КЪАРА ДЖАМЧЫМ КЪАРАЧАЙ+++++++

Акъ сагъышым, къара къайгъым да Къарачай,

Тутулгъан Тилим, Кюнюм, Айым да Къарачай,

Ачылгъан Тилим, Кюнюм, Айым да Къарачай.

Акъ башлыгъы байракълана, къанатлана, джел эте,

Ненча улан кетди урушха, къуралыб.

Ненчасы да къара джамчыгъа чырмалыб,

Къайытды.
Эй акъ башлыкъ, къара джамчы Къарачай.

Акъ башлыгъым, къара джамчым Къарачай.

Джарыкъ кюнюм, къара кюнюм да Къарачай.

Джарылгъан джюрегим, ёлюмсюз джаным да Къарачай.

Ауалым да, ахырым да Къарачай.

Джер тюбюне кетеди былайда,

Юзюледи сейир макъам, орайда.

Къадау ташы да бурулады сын ташха.

Ол къачыб, мен сюрюб;

Мен джертин, ол кёктюн;

Мен – атлы, ол – къанатлы.

Кесин тюл, кёлеккесин.

Кёлеккесин огъуна туталмайма –

Хыликке этгенча, ёрлеб,

Ол имбашларыма къонады мени.

Дауурбазныча,

Къаб башымы тюеди мени.

Сора, кюлюб,

Айырылады менден.
Алгъын менден айырылыргъа унамай,

Къыстасам да кетерге унамай,

Тынгы-тынчлыкъ берирге унамай,

Кече-кюн да биргеме туруучу,

Энди сан этмей, барады кетиб.
Ачыуланыб ызындан сюреме,

Атымы ашыкъдырыб, къамчи бла тюеме.

Талагъы туруб, джыгъылады атым.

Джаяу сюреме аны ызындан.

Ол а ташаяды учуб къарамдан.

Джангыз бир тюгю тюшеди юсюме.

Бир кёб зат тюшеди мени эсиме.
Не болду, къайры, кимге кетди энди?

Кеси да джокъ, кёлеккеси да джокъ.

Джангыз къанат тауушун эшитеме алкъын,

Кёк кюкюрегенча, джашнагъанча узакъда.

Толмайды этген тилегим, муратым.

Сора сермеб шкокну алама,

Аны ызындан мараб атама –

Келиб, тюз джюрегимден тиеди окъ.

Энди къанатлы, атлы, джаяу да джокъ.

Тюненем, бюгюнюм, тамблам да джокъ.

Энди мени къыйнамаз бир джукъ.

Джюрекден илгиздик болалла джулдузла, кёк.

Джашил кырдыкла да болалла мууал.

Башланады джангы ёмюр эмда... соруу-сууал.

Кёк джашнагъаннга ушаш ауазынгы,

Джанкъылышча кёрюннген ауазынгы,

Кюнлю, Айлы, джулдузлу ауазынгы,

Къанатлы, кераматлы ауазынгы,

Нюрлю, ариу, джарыкъ ауазынгы,

Сюймекликден толу ауазынгы,

Джети къат джерде эшитиб турдум.

Сора, тёзалмай,

Къат-къат джерни, джюкню юсюмден атыб,

Къат-къат къайгъыны, сагъышны джюрекден атыб,

Тирилиб, силкиниб, ёрге турдум.

Дуниягъа джангыдан туудум.
САУ КЪАЛЫГЪЫЗ
Тауда нарат, тюзде къайын!

Биригизни сайлаялмай,

Джазыууму байлаялмай,

Ётдю ненча кюнюм, айым.

Сиз болдугъуз Кюнюм, Айым.

Сиз болдугъуз манга къанат –

Тюзде къайын, тауда нарат.

Экинге да бериб къууанч,

Джашаб турургъа изледим,

Джашнаб турургъа изледим.

Болгъанлыкъгъа, джайдым къучакъ.

Болмасам да кийик, джахил,

Нюр къошдула акъ бла джашил.

Эки мёлек – акъ бла джашил.

Нарат – джашил, къайын да – акъ.

Кёл да – таза, кёк да – чууакъ.

Сезимлерим тюлле ууакъ –

Тауда нарат, тюзде къайын.
( Нарат – джашил тюл – кёк эди.

Акъ къайын – сепкилбет эди.

Экисине да айтырым

Ташдан, джулдуздан кёб эди ).

Сиз болдугъуз Кюнюм, Айым.

Сиз болдугъуз манга къанат –

Тюзде къайын, тауда нарат.

Сизсиз бюгюн да къайгъым.

Ёзге айырылыргъа заман джетди.
Сау къалыгъыз,

Тюзде къайын, тауда нарат.

Кетеме. Сизни уа этеме

Уллу Аллахха аманат ).

Сени кёргеним сайын

Ол къыз тюшеди эсиме,

Кёлюм чыгъады кесимден.

Бузулур деб адет-тёре,

Джазыуума къаздым уру,

Насыбымдан къалдым къуру.

Аллах, къутхар джахилликден.

Джюрек, сен а, хайда, улу –

Джер насыбдан къалдыкъ къуру.

Ёлгенди Къайсын.

Джылайды Кёк.

Тутулгъанды Кюн.

Ай да болгъанды сын.
Джаралы джугъутурну да къутхара джанлыдан,

Джаралы ташха да балхам болуб джагъыла сёзю,

Джуртда Джангыз Терекге да нёгер бола сёзю,

Дуниягъа сабийча къарай кёзю,

Акъылман дуниядан кетди.

Алай а,

Джангыз бир назмучу сау болуб,

Анга джокъду ёлюм.

Пушкиннге кибик,

Къайсыннга да джокъду ёлюм.
Туугъан джуртунда асралгъанды Къайсын.

Джазгъан сёзюнде къалгъанды Къайсын.

Ана тилинде джашайды Къайсын.

Халкъы бла джашайды Къайсын.

Джан аурутду Ол.

Джерге, Кёкге да,

Кетгеннге, джашагъаннга, келликге да

Файгъамбарча къарады Ол.
Сынады урушну, сюргюнню да

Халкъы бла бирге.

Кёрюрюн кёрюб кёрюне кирди,

Хакъ кертиге къуллукъ эте ёлдю

Зауаллы, насыблы Къайсын.
Тау сёзню устасы Къайсын,

Кавказ тауланы шыйыхы Къайсын,

Кязим хаджи бла, джырчы Сымайыл бла бирге

Устазды эмда Тёреди бизге; Юлгюдю бизге.

Эки дунияда да юлюш джокъду бизге,

Кечмеклик джокъду бизге.
МИНГИНЧИ КЕРЕ ДА БИР ЗАТНЫ ЮСЮНДЕН
1
Къадарны къолундады джаныбыз;

Джаратылыуубуз, ёлюуюбюз.

Ёзге аман болмаз ючюн кёлюбюз –

Туугъандан ёлгюнчю дери –

Ол эки чекни арасында

Джашауну-джазыуну-сайлауну

Кесибизге къойгъанды Ол.

Не керекди андан сора?

Барын билдиргенди. Дегенди:

«Хакъгъа бойсунмагъан

Къыйынлыкъгъа-палахха тюберикди. Азаб чегерикди».

Ангылашынмагъан не барды былайда?
Сюйгенибизча джашаргъа,

Джазыуубузну кесибиз джазаргъа

Мадарыбыз барды:

Сюйсенг, хайуан-джаныуар бол,

Сюйсенг, Адам бол.
Хайуан-джаныуар болууну,

Шайтан болууну,

Адам болууну

Джоллары айрылла, белгилилле.

Гюнахны башхагъа кюремейик –

Аллахны, адамны да терслемейик,

Шайтан джангылтды да демейик.

Сайлау кесибиздеди.

Ол буюргъанча джашау этейик.

Дуниябызгъа, ахратыбызгъа да сагъыш этейик.

Башыбызгъа мадар этейик.

Адам болууну магъанасы олду.

Башха Заманда,

Башха дунияда джашай эдим мен.

Нюрден джаратылгъанла бла

Отдан джаратылгъанланы

Араларында джашай эдим мен,

Малаикге, джиннге да ушай эдим мен.
Сора, болду да буйрукъ,

Нюр къанатларым джана-кюе,

Джулдуз джарыгъын да озуб,

Алай терк келиб тюшдюм Джерге.

Джер, суууб, бюгюннгю тюрсюнюн ала башлагъан эди;

Тёгерегин къат-къат хауа къуршалагъан эди;

Тенгизле, таула да къуралгъанелле;

Джашаугъа терезе-эшик ачылгъан эди –

Адам джашарча юй болгъан эди Джер.

Аны ич-тыш дуниясын, джашауун, иннетин, ишин, кюрешин,

Джыгъылгъанын, тургъанын, оюмун-фикирин – барын

Джазыб, ёрге – Кёкге – билдириу эди.

Джер санау бла уа – минг-мнг джыл, ёмюр

Кетди андан бери.
Ибилис да тюшдю Джерге.

Отдан джаратылгъан топракъдан джаратылгъанны

Зор бла, хыйла бла ичине кириб,

Кюйдюрюб, терсейтиб, джангылтыб башлады.

Ала да буйрукъну толтура, адамны къутхара,

Къара таныта, къара джая кёб кюрешдиле.
Энди ахырзаман джууукълашады.

Меннге да Кёкге къайытыр заман джууукълашады.

Джазгъанларымдан сизге да чыгъарама-къояма юлюш:

Окъурсуз, билирсиз – туругъузну, ташагъызны да кёрюрсюз,

Сора тюшюнюрсюз – этеме умут.
Ёмюрлюк джашау алдады. Аны чегинде

Уллу соруу-сууал боллукъду:

Этгенигиз ючюн да, иннетигиз ючюн да

Берликсиз джууаб.

Башха дуния, башха джорукъ

Сакълайды алда.
БЕТ бла АУАЗ

( лик и глас; лицо и голос; совесть и проповедь)
1
Шийирим эсе – ёмюрлюк;

Ёмюрюм эсе – эмилик;

Джашауум эсе – сейирлик.

Сора неди да къыйнагъан?

Тюрк къауумла – миллетим,

Хакъ джолда барыу – иннетим,

Сора неди да къыйнагъан?

Ёмюрлюк джуртум – Кёк эсе,

Ёлюм – эки дуниягъа чек эсе,

Сора неди да къыйнагъан?

Китабны ангылай эсек,

Ол айтханча джашай эсек,

Сора неди да къыйнагъан?

Чайкъаб тургъан неди кёлню?

Кёрюнюрмю аламатлыкъ?

Чайкъала тургъан кёлде

Болурму тынчлыкъ-рахатлыкъ?

Ёзге,

Иннетинг-сёзюнг-ишинг этер

Терсими-тюзюмю Тёре тюз чегер деб,

Гюнахымы сууабым дженгер деб.
Джазама

Халкъымы кёлюн (Кёлюн!), джазыуун (Джазыуун!).

Джетгени чакълы кючюм-къарыуум

Халкъымы (кесими да!) къутхарыб кюрешеме,

Келямгъа, къаламгъа таяна сёлешеме, сермешеме.
Билеме, Аллахданды къадар.

Алай а, Ол меннге да бергенди мадар

Джазыууму кесим джазарча,

Сынау дунияда Адамча джашарча.

Аллах берген тилим, Джуртум барды,

Аллах ийген Китабым-диним барды,

«Берилгенни сакъла» деб,

Аны буйругъу-аманаты барды.
Хазыр дуниягъа келгенди Адам.

Берилгенди Анаяса – джашау джорукъ – Къуран:

Окъу. Бил. Джаша. Джашаудан къууан.

Насыбха, къууанчха ачыкъды джол.

Хар не да ачыкъ эсе алай,

Барыбызны да джарыта эсе джулдузу бла Ай,

Тынгы-тынчлыкъ нек джокъду Джерде, джюрекде?

Неди чайкъаб тургъан кёлню-джюрекни?

КЪОБАН
1
Джулдуз бла Айны джарыгъында Къарачайны

Кёрюр ючюн къарайма ёрге.

Бёлениб нюрге,

Джанкъылычлана,

Минги Таудан энедиле суула.

Нечик насыблыдыла саула –

Ол акъ сууладан, къара сууладан, тау сууладан ичиб,

Суусабларын кесерикдиле ала.

Суу ызына къызла да тюшерикдиле –

Суудан толтуруб челеклерин

Юйлерине кетерикдиле.

Сора, эшмелерин тешерикдиле –

Ол зем-зем суу бла джуууб,

Ызына эшерикдиле.
Ой нечик насыблыдыла саула.

Къызла, суула, таула,

Къар, кырдык, таш, агъач –

Бары берелле къууанч.

Мен билген – джюрек деген тенгизге саркъады ол,

Джюрегими ичи бла барады ол.
Джан сууду, джан дарманды Къобан.

Къадау Ташны да бош айыргъандыла андан.

Джангыз Терекге да белляу айтхан – Къобан;

Суугъа кетгенни да джылауун этген – Къобан;

Халкъ джырласа, эжиу этген да – Къобан;

Мёлеклеге къошулуб, зикир этген да – Къобан.

Къарашауай сют орнуна ичген къар суу, къара суу, акъ суу, нарт суу;

Сюргюнде халкъ ичерге термилген джандет суу;

Халкъым атагъан аты бла дуниягъа белгили суу, белги суу.

Мен, Джагъа Лайпан,

Джагъанг бла барама ёрге –

Кёк бла Джер бирге къошулгъан джерге.
Кёреме Минги Тауну, къарны, джулдузну, Айны –

Кёреме Къарачайны: болама таукёл.

Эшитеме ауазын: сау кел.

Сора, джашаргъа, ёлюрге да болама таукел.

Мен айталмай къалгъан Сёздю, Макъамды Къобан.

Азан таууш, джыр таууш, ийнар, кюу таууш чыгъады андан.

Минги Тауну, Минги Джюрекни ауазыды ол.

Тынглагъыз анга, англагъыз аны:
Ата-бабаладан – нартладан, аланладан – хапар айтады ол,

Тамблабызгъа да сагъайтады ол.

Тау бла тенгизни байлаб турады ол.

Джер бла кетеди, Кёк бла къайытады ол.

Керексиз сёзню, къайгъыны-дауурну къурут.

Гюнахны, харамны джуртубуздан тюбю бла къурут.

Къара кючлени, къара иннетлилени –

Душманланы, амантишлени – Джуртдан сюр, къуу, къурут.

Сени бизден алыргъа излегенлени барын къурут.

Гюнахсыз адамны, ташны, терекни уа – ая, сакъла.

Бу джуртну, бу джерни, бу дунияны – кетгенле ючюн да – къучакъла.

Туудукъла кёрлюкле сени, тынгларыкъла сеннге;

Ичерикле сенден, джуууннукъла сенде –

Аны ючюн артыкъ да багъалыса меннге.

Мени тизгинлерими да эшитирге болурла:

Таш. Терек. Джулдузу бла Ай.

Минги Тау. Къобан. Къарачай.

Бу дуниягъа келмей не къалды, ким къалды?

Бу дуниядан кетмей не къалды, ким къалды?
2
Келдиле, кетдиле фыргъауунла, патчахла, ханла:

чингизле, тимурла, сталинле, гитлерле... ала

Алан-Къарачай халкъыма да кёб халеклик салдыла.

Алай а, ала кетдиле, халкъым – къалды!

Ётюрюк бла, кёзбау бла, хыйла бла, кюч бла да

Адамгъа, дуния малгъа, дуниягъа ие болургъа кюрешгенле,

Не къалды сизден?

3
Бу дуния кёрдю файгъамбарланы да.

Адам улу ангылаб къоялмады аланы да.

Анъылагъан къой, ташла бла тюйдюле...
Келдиле, кетдиле файгъамбарла да.

Муратларына джетдилеми ала да?

Китаб, дин къалды аладан.

Алай а, тюшюндюмю, тюрлендими, нюрлендими адам?

Муссагъа, Иссагъа, Мухаммадха къара:

Хакъ Кертини, Билимни, Тюзлюкню билдире-джая,

Меджисуулукъдан къутхара адамланы, халкъланы,

Джан аямай кюрешдиле ала.

Китаб, дин къалды аладан.

Ёзге, адамны, адам улуну къой.

Тюшюндюнгмю, нюрлендингми сен?

Кимге, неге табынаса сен?

Хакъ джолунда барамыса сен?

Дагъыда тюшюнюрге, тюзелирге, игиленирге унамай эсе,

Бир-бирин сакъларгъа, джакъларгъа, къутхарыргъа унамай эсе,

Бир-бирин соя эсе, бир-бирин тонай эсе,

Адам болургъа, Хакъ джолда барыргъа унамай эсе,

Джаратхан Аллахха бойсунургъа, Ол буюргъанча джашаргъа

унамай эсе,

Сора, къайрыды джолу? Не сакълайды аны алда?

«Кеч» деб, айтыргъа да.

Айтыргъа да кеч.

Кеч болгъанды. Кеч.

Аланы тамызыкъ орнуна салама отха –

Кюймей къалгъанын алырма (алырсыз) артха.
Джаркъала джанарча тёшейме аланы.

Ой бу джаркъала,

Бир джарылыргъа, бир джанаргъа унамай,

Халкъны не къыйнау этелле ала.

Джылыу, джарыкъ бермеген

Ёзексиз, агъачсыз, чий отунла.

Ол къара къышлада, къыйын джыллада

Асыл агъачла кюйгендиле бары.

«Аман артха къалыр» дегенлей,

Чий джаркъала бла къауралагъа таяннганед халкъ.
Тамызыкъ болгъан къол джазмаларым

Терк къабыныб, къызарыб, джаныб,

Джаркъаланы уа джандыралмай,

Кюйюб бошалдыла.

Солугъанны джётел этдире,

Къарагъанны кёзюн джылата...
Тартыб-тартыб чыгъарама аланы отдан.

Къарасам – ала уа джаркъала тюл –

Бизни джазыучуланы – совет джазыучуланы – китаблары...
Дуния бла бир къол джазма кюйюб кетди,

Ол китабла уа туралла

Совет-коммунист ётюрюкню сыфаты-бетича,

Социалист реализмни сыфаты-бетича.

Басма сёзге сууугъанды халкъ»,- дейбиз дагъыда.

Юйюне-кёлюне джылыу-джарыкъ берлик китабланы-газетлени

Окъурукъду халкъ.

Аллай дерс китабланы сабийле да окъурукъла.

Келген джолун, баргъан джолун, барлыкъ джолун

Кёрюрге излейди халкъ.
Отда ёзексиз, агъачсыз, чий джаркъалача,

Табхада китаблагъа къарай,

Бу оюмла келдиле башыма.


ОТ, ЧЫРАКЪ, ДЖЮРЕК
Кёзлеринг – ала, чачынг – къара,

Санларынг а – акъ.

Узалыб санга джетерге излегенча,

Джанады чыракъ,

Къалтырайды чыракъ.
Бир да ажымсыз –

Сени кёрюб турургъа излегенден джанады ол,

Ансы эртде огъуна джукъланныкъ болуред.

Энди уа, джарыкъдан-джарыкъ джанады ол.

Джанады от.

Тили бла сени джаларгъа излегенча,

Къалтырай, джанады ол.

Тепсиде айран,

Тепсиде боза –

Кёз къыса, къайнайла ала.

Ичгенибиз – харам, этгенибиз – гюнах.

Огъай, ичгенибиз – халал, этгенибиз – сууаб.

Сюймеклигибиз – Аллахха, Адамгъа да джууаб.

Кёзлеринг – ала, чачынг – къара, санларынг а – акъ.

Ой не джылыды, джарыкъды бюгече юйню ичи.

Артыкъды, керек тюлдю бизге ички:

Бир-бирибизден эсиргенбиз биз,

Бир-бирибизге эшилгенбиз биз.

Кёзлеринг – ала, чачынг – къара, санларынг а – акъ.

Тургъанча кёкде,

Джашайла кёлде.

Макъамчы бла суратчы –

Нечик сукъланама сизге.

Къулагъы-кёзю болгъан –

Бары ангылайла сизни.
Илхам ачхан керамат:

Музыка бла сурат –

Мыдах этсегиз да, берсегиз да къууанч,

Ангылашынады; керек тюлдю тылмач.

Мен а сёзле бла джазама макъам.

Сёз – сурат, сёз – макъам;

Алай а, аны адам улу ангылар ючюн,

Дуния тилге (тиллеге) кёчюрюрге керекди.

Кёчюрюлген а – затны кёлеккесиди.

Сёзню кёчюрюрге боллукъду,

Джанны уа кёчюрлюксе къалай?
Макъамчыла бла суратчыла,

Сизге сукъланама къалай –

Сизге тылмач керек тюлдю:

Сиз дуния бла – макъам бла, сурат бла –

Кесигизни тилигизде сёлешесиз.

Дуния тылмачсыз ангылайды сизни.

Ол джаны бла айтханда,

Джазыучуладан насыблысыз сиз.

адам Адам болмайды сёлешиб тебрегинчи,

халкъ Халкъ болмайды тили бегигинчи.

Ангыласам да аны,

Санатчы къарнашларым – суратчы бла макъамчы –

Къууанама сизге, сукъланама сизге.

Бир ариу къызгъа «ариу» деб, айтхынчы,

Ариу айтхынчы,

Ёлюб кетерге ушайма.

Ёлмесем да – къарт болуб, джараусуз болуб –

Ёлгенлеге боллукъма тенг.

Мен бу тилге юренмей къалмам.

Ариу къызлагъа аланы тиллеринде

Талай назму окъумай къоймам.

Ол ариу къызла ючюн болса да,

Мен бу тилге юренмей къоймам.

- «Дининге кёчейим, тилинге юренейим,

Джангыз бирге джашайыкъ»,- деди.
- «Алгъаракълада алай айтхан болгъан эди дагъыда бир къыз.

Артда ол сёзлерин унутхан эди ансы.

20 джыл джашасакъ да бирге,

Динибиз, тилибиз, халибиз да – айры.

Андан да айырылдым кючден.

Энди башымы сукъмазма отха».

Мыдах болуб, джыламсырай кетди ол къыз.

Кесими тыйдым – огъай, джол джокъду артха.

Насыб андад – къанатландым, учундум,

Насыб алдад – къанатландым, учундум.

Алай а, аууур элле къанатларым,

Ауруй элле къанатларым –

Озгъан джашауум къоймай эди учаргъа.

Ёзге кёлтюрюлдюм кёкге, мийикге, ёрге –

Энди ташча келиб тиерикме джерге,

Не да джангы дуния, джангы джашау башланныкъды меннге.
САЛАМ! ХАЙ!
Салам!

Къарачай, Норвегия,

Норвегия, Къарачай.

Норгечай – Къарвегия,

Къарвегия – Норгечай.

Хай!
Джюрек, сеннге джокъ тынчлыкъ:

Эки дунияны арасында,

Болмай ары не бери,

Бараса ары-бери –

Тохтагъынчы, хайда, бар.

Къарачай, сен да сау къал.

Норгечай, Къарвегия –

Сизсиз меннге джурт, кърал.

Тюрленнгинчи джюрек, хал –

Сизсиз меннге джурт, кърал.

Экинге да салам, хай.

Тутулмайын Кюн не Ай,

Нартла бла викингле,

Кёб джашагъыз.

Билал Лайпан Адурхай.

Билал Лайпан Къарачай.
БИРЛИК

Мен Аламда, Заманда джашайма,

Алам да, Заман да джашайла менде.

Кёк да, Джер да кёлюмде джашнайла,

Мен джашайма Джерде эм Кёкде.
КЁКНЮ ЮЧ КЪАТЫН КЁРЕДИ АДАМ
Кёкню биринчи къатын кёреди кёз.

Экинчи къатына джетеди ангы.

Ючюнчю къатын сезеди джюрек.

Бизлеге аны бла бошалады Кёк.

Къалгъан къатларын кёрелле кераматлыла:

Шыйыхла, файгъамбарла.

Ала айтханнга да къалалмайбыз ийнаныб.

Къалай ийнаннгын кесинг кёрмеген затха?!

Алай а, аллай ассылыкъ бла

Имандан чыгъаргъа боллукъду.

Ол заманда кимге, неге таяныр адам?

Хар не да ёлюм бла бошалады деб турса адам,

Саудан ёлюб къалмазмы ол?

Ибилисге-шайтаннга – къара кючлеге – аш болмазмы ол?

Кеси да шайтанлы болмазмы ол?

Ызына, джахилликге кетиб,

Хайуаннга, джаныуаргъа бурулмазмы ол?
ХОРЛАМ-ХУРЛАМ САУУТУМ – СЁЗДЮ
Къалам, къамам –

Къалам, Келям.

Алда – ХОРлам.

Алда – ХУРлам.

ХОР. ХУР. ЛАМ.

(Алиф. Лам. Мим.)

Келиширге, иш къураргъа,

Тил джетмеген къыйынлыкъны

Мен сынадым тыш къралда.

Тилсизликни не болгъанын

Мен ангыладым тыш къралда.

Ташча турады басыб.

Бюгюннгю ачыкъ дунияда

Тил билген – бек уллу насыб.

Окъуу-билим, тил керекли,

Джол тюзеталмай, мычыдыла,

Ачымаз джерлеринде ачыдыла.

Манга да тюшдю сынау –

Джуртсуз, тилсиз болуб къалдым,

Алай а, джокъду джылау:

Ол – Къадарды.
Аллах берген джуртну, тилни

(алайына берилген джуртну, тилни)

Багъалата, сакълай билмегеним ючюн,

Джуртсуз, тилсиз болургъа тюшдю.

Ата джуртха, Ана тилге къайытыргъа керек.

Тюшюнюрге, тобагъа къайытыргъа керек.
Бушуулу къарайла, сакълайла Таш бла Терек.

(манга Ай бла Джулдуз да – Таш бла Терек).

Турна таууш, бёрю улуу – джырым.

Къачхы шылпы, тубан шылпы – халым.
Къазауатладан-сюргюнледен-джесирликден-тутмакъдан –

Барысындан ётгенди (ётгенмиди?) халкъым.

Алай а, бюгюн да турады

Табалмай тюзлюгюн, хакъын.

Джуртсуз-тилсиз къалыргъа буюрулду манга –

Кесими, адамланы, халкъымы, дунияны да ангылатхан

Бу бир сынауду, дерсди манга.

Аллах берген Джуртума, Тилиме къайытыр ючюн,

Кёргеними, билгеними, сынагъанымы айтыр ючюн,

Энтда къаллай бир керекди,билмейме, заман.

Арада чайкъалады, къатланады тенгиз.

Андан, джюрегими джибитмей, джукълатмай, ёталсам,

Таулагъа джетерикме. Агъаралла ала.

Манга джангы джашау башланныкъды анда.