Т. Н.Ермекова,Г. М.Найманбаева,Б. М.Найманбаева
жүктеу/скачать 6.15 Mb. Pdf көрінісі
|
| 131
5. Берілген өлең мәтінінің көркем әдебиет стилінде жазылғанын дәлелдеңдер. Мә тін нің мақсаты Стильдік сипаты Тілдік амал-тәсілдері Кө гер шін дер мар шы Ор ман, да ла, бөк тер лер – Ар па лыс тар өт кен жер. Со ғыс за рын шек кен дер, Орал ма сын өт кен дер! Біз – ақ қа нат кеп тер лер, Біз ді ұмы тып кет пең дер! Ен ді қа ру ал май ық, Өр тен бейік, жан бай ық! Біз ада сып қал май ық, Ақ ас пан да сам ғай ық! Аталар дың өмі рін Әрі қа рай жал ғай ық! Кө гер сін жер, кө гер сін, Мол ырыс қа ке нел сін, Бей біт ші лік жыр шы сы Біз – ақ қа нат кө гер шін! Біз – ақ қа нат кеп тер лер, Біз ді ұмы тып кет пең дер! (Мұқағали Ма қа таев) 6. Көркемдік құралдарды пай да ла нып «Біз – ақ қа нат кеп тер лер» та қы ры бын да шығарма жа зың дар. Жік тік жал ғау ла рын анық- таң дар. 7. Оқылым мәтіндеріндегі ақпараттарды пайдаланып және өз ой ла - рың ды жи нақтап, «ХХІ ға сыр дың ең басты заңы – татулық» тақырыбында мақала дайын даң дар. 132 §2. Бей біт ші лік – ұраны мыз, ту ған жер – тұ ғы ры мыз 1. Мә тін ді оқып, негізгі ойды анықтаңдар, берілген мәліметтер мен пікірлерді өздерің білетін деректермен толықтырыңдар. Со ғыс ке зін де гі адам дар дың ая ныш ты тағ ды рын ав тор қа лай су рет те ге н? Днепр де – Ми ша ға оқ ти ді, – де ді оң жа ғым да жат қан штаб бас ты- ғы Кри ку нен ко қын жы ла үн қа тып. Ар ты ма жалт қа ра сам, Ми ша жер бау ыр лап ең бек теп ке ле жа тыр екен. Сүй ре ті ліп қа сы ма ке ліп, оң жақ бүйі рі ме ба сын сүйеді де: – Ме ні кө ріп қой ды… Жа ра ла нып қал дым, ко ман дир жол- дас. Тап сыр ма ңыз орын дал ды, – де ді. Оның жа ра сын та ңып, жәр дем бе ру ге еш кім нің де мұр ша- сы кел ген жоқ. Жа ра лан ған жау ын гер дің қо лы нан пу ле ме тін жұ лып алып, жау дың шо ғыр лан ған оң жақ қа на ты на қа рай оқ жау ды ра бас та дым. Күн ең кей іп ба ра ды. Есіл-дер тім «Көз бай лан ған ша бі рер жі гіт бол са да ті рі қал са игі еді» дей мін. Жау оғы бас кө тер тер емес. Қас қа рая пу ле мет оғы тау сы лып, пис то ле тім ға на қал- ды. Жау та ғы атыс ты. Ату ды бұ рын ғы дан да бе тер үде те түс ті. Ов ча рен ко мен Кри ку нен ко жа ра лы бол ды. Ми ша қат ты қи на лып жан тап сыр ды. Ра ди ст ка қыз да көз жұм- ған екен. Сөйт іп, топ ты адам нан тек пу ле мет чик екеу міз қа лып пыз. Екеу міз құ пия де ген қа ру-жа рақ бөл шек те рін жер-жер- ге ты ғып, ра ция ны ал дық та, қор ға ныс ше бі нен жер бау ыр- лай жыл жып шы ға бас та дық. Жау оғы да сая быр лау ға ай- нал ған. Бі рақ жа ра сын ау ыр сын ған Бо рис ме нің сүй реуіме әзер шы дап: «Жол дас ко ман дир, ме ні тас тап ке ті ңіз. Атып ке ті ңіз. Шы дай ала тын емес пін», – деп зар лап ке ле ді. Жан- қияр жа уын гер жол да сың ды кө зің қи ып өз қо лың мен қа лай атар сың. Сол сәт те оқыс жө тел ген әл де кім нің дауы сы ой ым ды бұ- зып жі бер ген еді. Қа ра сам, бер гі өзім жат қан жи ек ті жа ға- лай, жо ға ры қа рай бір қай ық шы есіп ке ле жа тыр екен. Өзі тү ре геп тұр ған бойы қо лын да ғы ұзын сы ры ғы мен жа ға лау ды 133 әл сін-әлі ті реп, қайы ғын жай лап қа на жыл жы тып қоя ды. Мі- не, өзі ме ні мен тіп ті қа тар ла сып та қал ды. Са қа лы бе лу ары на түс кен шал екен! Не де бол са осы шал мен тіл де сіп қа лай ын де ген ой ға бе кі дім де: – Ата, бе рі ке лі ңіз, – де дім, жа ға ға үңі ле тү сіп. Сол жер де ол ма ған жалт қа ра ды да, сәл кі ді ріп ба рып, қай ығы ның тұм- сы ғын жа ға ға ті ре ді. Сөйт іп, жа ға ға қар ғып тү сіп, қай ық тың тұм сы ғын да ғы шын жыр бау ын тал дың бұ та ғы на орай сал ды да, жа ны ма кел ді. – Сә ле мет сіз бе, ата! – де дім ор ным нан сүй ре ті ліп әрең тұ- рып. – Аман сың ба, ба лам? Не ме не, жа ра лы сың ба? – деп сұ ра- ды ол, ала қа ны мен кө зін кө ле гей лей қа рап. – Жоқ, жа ра лы емес пін, – де дім сыр біл дір мей ін де ген ой- мен. Бі рақ сы ңай ына қа ра ған да шал ме нің ки ім-ке ше гім нен па ра шю тист еке нім ді аң ғар ған дай еді. – Жа ра лы сың ғой дей мін, ба лам? Жа сыр май шы ның ды айт шы. Мен де со вет ада мы мын. Екі бір дей ба лам – Қы зыл Ар мия қа та рын да ко ман дир. Қа зір олар дың өлі-ті рі еке нін де біл мей мін! Екі ке лі нім мен не ме ре ле рім ді не міс тер атып тас- та ды. Ол кез де өзім се ло да жоқ едім. Қы зыл Ар мия кей ін ше- гін ген де кол хоз ма лын Днепр дің сол жа ға ла уы на ай дап өтіп ке тіп едім. Бір ай дан кей ін се ло ға қай тып кел сем, не ме ре ле- рім, ке лін де рім жоқ екен, атып тас тап ты ай уан дар, – деп қарт кем сең деп жы лап қоя бер ді. – Жы ла ма ңыз. Ба ла ла ры нан айы рыл ған жан жал ғыз сіз емес сіз. Қы зыл Ар мия ке ле ді әлі. Ко ман дир ба ла ла ры ңыз да ке лер, – деп қарт ты өзім ше жұ ба тып қоя мын… (Қа сым Қай се нов) жүктеу/скачать 6.15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|