Т. Н.Ермекова,Г. М.Найманбаева,Б. М.Найманбаева
жүктеу/скачать 6.15 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Көсілешабаржеріңбар...
| 17
2. Шешендік сөзді оқып, тақырыппен байланысын анықтаңдар. Төле бидің тағы қандай шешендік сөздерін білесіңдер? Дәйек сөз келтіріп, сілтеме жасаңдар. Көсілешабаржеріңбар... 1740 жылы қалмақ билеушісі Қалдан Сереннің қол шоқ- парлары Ұлы жүздің ханы Жолбарысты өлтіреді. Төле бас- та ған ел Ташкенттен қуылады. Жау жағы Ташкентке Қоқым манапты әкімдікке тағайындайды. Бұл кезде Сыр бойы қа ла- ларының біразы жоңғарлардың қол астында қалады. Осы тұс та Күлтөбенің басында үлкен жиын ашылып, оған ел бас- шы лары түгел жиналады. Сонда Қарабек батыр: «Жауға ті зе бү гу ден басқа амал жоқ», – деген пікір айтады. Қарабекке ашу лан ған Төле би: Атадан ұл туса игі, Ата жолын қуса игі. Өзіне келер ұятын Өзі біліп тұрса игі. Жаудан бұққан немені Ортасынан қуса игі! – деп, шы рық бұзғандарды жиыннан қу дырып жібереді. Со дан соң айна ла сындағыларға қарап: Уа, көсіле шабар жерің бар, Ту көтерер ерің бар, Қол боларлық елің бар, Атадан қалған жолың бар. Құлдық ұрсаң дұшпанға, Арылмайтын сорың бар… Құлдық ұрсаң дұшпанға, Еркек болып туды деп Мына сені кім айтар? – деп толғайды. Төленің осы төрелік сөзін өзгелер түгел құп алып, жауға қарсы күш біріктіріпті деседі. («Қазақтың би-шешендері» жинағынан) 3. Шешендік сөзді талдаңдар. Шешендік сөз қан дай жағдайда туған? Шешендік сөздің көтерген тақырыбы Шешендік сөз бізге қалай жеткен? 18 Эссежәнеоныңтүрлері Эс се – ша ғын кө лем ді про за лық мә тін. Эс се ге ба тыл бол жам дар, өт кір ұсы ныс тар, талас ту ды ра тын пі кір лер, ой лар, қоз ғау са лар лық бай лам дар тән. Он да ав тор дың же ке көз қа ра сы, өзін дік пі кі рі кө рі ніс та ба ды. Эс се ге мы на дай талап тар қой ыла ды: ер кін ком по зи ция, ав тор ұс та ны мы, ба ян дау ер кін ді гі, то сын, жа ңа пі кір ге бей ім ді лік. Эс се нің түр ле рі: 1. Ар гу мен т ті эс се. Пі кір ді, көз қа рас ты рас тай тын, қол дай тын не ме се жоқ қа шы ға ра тын дә лел дер кел ті рі ліп, ар гу мент тер мен түй ін де ліп оты ра ды. 2. Са лыс тыр ма лы эс се. Бір не ше мә се ле тал қы ланып, олар дың ара қа ты на сын ажы ра тып жа зу көзделеді. 3. Си пат та ма лық эс се. Де таль дар ар қы лы жер, зат, адам бей не сіне си пат тама беріледі. 4. Ха бар ла ма лық эс се. Адам өз тә жі ри бе сі не сүй ене оты рып, өз тұр ғы сы нан, өзін дік көз қа рас пен оқи ға ны си пат тап жа за ды. Бұл эс се өт кен шақ та не ме се осы шақ та жа зы ла ды. 5. Дис кус сив ті эс се. Екі жақ ты пі кір ді са лыс тыр ма лы түр де тал дай оты рып, қо ры тын ды шы ға рып жа за ды. 6. Анық та ма лық эс се. Нақ ты дә лел дер ар қы лы тер мин нің ма ғы на сын ашу көз де ле ді. 4. Оқылым мәтіндері туралы өз пі кір ле рің ді жа зың дар. Жұп та- рың ның жазба жұ мысына логикалық және стиль дік тү зе ту лер ен гі зіп, редак ция лаң дар. Қа жет ті ақ па рат қа на зар ау дарып, жағымсыз кезеңдерді көр се- тіңдер. Эмоцияларыңды, по зи тив ті ой ларың мен бо ла шақ қа де ген көз қа рас- та рың ды бейнелеңдер. Ма те риал дар ды пы сық тап, қо ры тындылаңдар. 5. Аудиожазбадан (02. mp3) Ке нен Әзір ба ев тың «Үш би дің жер бө луі» өле ңін тың даң дар. Талқылау сұрақтарын құрастырып, сыни тұр- ғы да баға беріңдер. 19 Ойталқы – көпшіліктің пікір таластыруына жол ашатын мүмкіндік. Ойт ал қы да ғы лы ми не қо ғам дық та қы рып тө ңі ре гін де пі кір талас ты ру жү ре ді. Бір мә се ле жө нін де ой, идея ал ма са тын адам дар то бы ның ара сын да ғы талас ты мә се ле проб ле ма лық си пат қа ие бо ла ды. Ойталқыға қатысушылар пропоненттер мен оп по ненттер болып бөлінеді. Пропоненттің міндеті – өзі ұсынған пікірді не мәселені оппо нент тер ге түсін ді ре және сендіре білу. Ал оппоненттердің міндеті – тезис пен оның негіздемесін жақтау не жоққа шығару. Нәтижесінде про по нент пен келісуге не ке ліс пеуге болады. 6. Төменде берілген сұрақтардың бі рін та қы рып етіп алып, ой тал қы ұй ым дас ты рың дар. (Оп по нент тер про по ненттің пікірін тал қы- лайды). 1. Ата-ба бамыздан мұра болып қалған ұлан-ғайыр жерімізді сақтап қалу үшін не істеу керек? 2. Еліміздің байлығы мен сұлу табиғатын сарқып алмай, келешек ұрпаққа жеткізу үшін қандай іс-шаралар жа са- луы қажет? 3. Көпұлтты мемлекетіміздің тыныштығын, ұлт ара лық та - ту лықты қалай сақтап қалуға болады? жүктеу/скачать 6.15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|