Салықтың мәні Салықтардың экономикалық мәні мемлекеттік бюджетті қалыптастыру мақсатында жалпы табыстың белгілі бір бөлігін тікелей алып қоюда жатыр. Салық жүйесі өзінің қаржылық функциясынан басқа елдің қоғамға, оның дамуы мен өнімділігіне экономикалық әсер ету үшін қажет.
Ол сондай-ақ ықпал етеді:экономикалық және әлеуметтік даму жағдайларын сақтау;
жалпы салық ауыртпалығын ұдайы төмендету;
салықтық реттеуді айтарлықтай жақсарту;
инфляция деңгейін төмендету.
Салықтың мәні жалпы ішкі өнімнің белгілі бір бөлігін мемлекет пайдасына алу болып табылады. Төлем міндетті жарна түрінде жүзеге асырылады.
Салық элементтері
Ұйымдардан алымдарды алу үшін мемлекет салық элементтерін анықтауы керек. Мұны заң шығарушы органдардың өкілдері жасайды. Салық элементтері салық жинаудың бүкіл жүйесін құруға және ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Салықтардың түрлері
Салықтың бірнеше түрі бар: тікелей және жанама; келісім және кіріс; прогрессивті, регрессивті немесе пропорционалды. Тікелей салықтарға өнімнің бағасына кіретін тауарларға немесе қызметтерге салынатын салықтар жатады. Жанама салықтар – акциздер, қосылған құн салығы (ҚҚС) және т.б.
Аккордтық салықтар мемлекетпен реттеледі және салық төлеушінің табыс деңгейіне байланысты емес. Табыс салығы мемлекет пайдасына табыстың белгілі бір пайызын шегеруді көздейді.
Табыс салығының 3 түрі бар:
Прогрессивті, мұнда табыс деңгейі көтерілген сайын салықтың орташа мөлшерлемесі өседі.
Регрессивті, мұнда табыс деңгейі көтерілген сайын салықтың орташа мөлшерлемесі төмендейді.
Пропорционалды, мөлшерлеме салық салынатын табыс сомасына байланысты болмаған кезде.
Жеке тұлғалар мүлік салығын (көлік, жер) және табыс салығын төлейді. Тікелей салықтың бір түрі - жеке табыс салығы (жеке табыс салығы), ол қызметкердің жалақысынан алынады және табыстың 13% құрайды.
Салықтардың функциялары
Салықтар төрт негізгі функцияны орындайды, олардың негізгісі – фискалдық, мемлекеттің қаржы ресурстарын жұмылдыру мен қалыптастыруды қамтамасыз етеді. Біріншіден басқа үш функция (реттеу, тарату, бақылау) шығады. Олар мемлекет кірісін қайта бөледі және мемлекет қазынасына төлемдердің жүйелілігін қадағалайды.
Салық ауыртпалығы
Мемлекеттің салық деңгейі көбінесе жалпы ішкі өнімнің (ЖІӨ) жалпы үлесі ретінде көрсетіледі. Сондықтан салық ауыртпалығы әдетте мемлекеттің ЖІӨ-ге кіретін төлемдердің үлесі ретінде түсініледі.
Ұйымға түсетін салық жүктемесі – бұл төлемдердің жалпы санының осы ұйымның пайдасының жалпы сомасына қатынасы. Салық салу объектісінің меншік иесі және пайдаланушысы нақты салық төлеуші болып саналады.
Ресей Федерациясында салық төлемдерін талдау үшін «салық ауыртпалығы» түсінігі қолданылады, ол барлық төленген жарналар мен кірістердің арақатынасы ретінде есептеледі.
Қорытынды Салықтар – табысы бар азаматтардың немесе ұйымдардың мемлекетке төлейтін міндетті төлемдері.
Салық мөлшерлемесі заңмен белгіленеді және оны өзгертуге болмайды.
Ұйымдар мен жеке тұлғалар салық салу түрін таңдай алады.