Тарих 90 жауаптар


)Ш.Уəлиханов жəне оның Қазақстанның тарихы, географиясы, экономикасы



Pdf көрінісі
бет41/67
Дата22.02.2024
өлшемі0.67 Mb.
#492829
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   67
Тарих 90 жауаптар

56)Ш.Уəлиханов жəне оның Қазақстанның тарихы, географиясы, экономикасы
мен мəдениетіне қатысты ғылыми мұрасы.
1856 жылы полковник М.М. Хоментовский басқарған əскери-ғылыми Ыстықкөл
экспедициясына қатысып, қырғыз елін жете зерттейді. Қырғыздар мен Ұлы жүз
қазақтарының тарихы, этнографиясы жайлы мəліметтер жинайды, ауыз əдебиетінің
нұсқаларын жазып алады. Əлем ғалымдары арасында тұңғыш рет "Манас" эпосының ең
шұрайлы бөлігі "Көкетай ханның ертегісі" жырын жазып алады. Манас - халық
даналығының туындысы, барша халық ертегілерінің, хикаялары мен аңыздарының,
география, дін жəне салт-сана, əдет-ғұрпы жөніндегі түсініктерінің энциклопедиялық
жинағы - дала Илиадасы" деп бағалады. Қырғыздардың көне тарихы жөнінде жазған
К.Риттердің, А. Гумбольттің, шығыстанушы ғалымдар Шотт пен Клапроттың
еңбектеріне сын айтады, Бұдан кейін
Құлжа
қаласында болып, оның қорытындысында
Шығыс Түркістанның өткені мен бүгіні туралы зерттеулер жазады. Осы сапарларда
жинаған материалдарды ол «Жоңғария очерктері», «Қырғыздар туралы жазбалар»,
«Қазақтың халық поэзиясының түрлері туралы», «Ыстықкөл сапарының күнделігі»,
«Қытай империясының батыс өлкесі жəне Құлжа қаласы» атты еңбектерін жазуға
пайдаланады. Табиғатты жəне ел тұрмысын Шоқан жазушылық шеберлікпен
суреттейді. Осыдан барып оны орыс достары «Қазақ тақырыбына жазатын орыс
жазушысы» деп атаған. Тарих, география саласындаы даңқы Петербург ғалымдарына да
жетіп, жиырмадан жаңа асқан жас Шоқанды Орыс География қоғамының толық мүшесі


етіп сайлайды.Тамаша білім алып шыққан жас ғалым түрлі ғылыми
экспедицияларға
белсене қатысты. Бұл жөнінде ол Омбыда оқып жүрген жылдарында армандайтын.
Қазақ даласын жəне онымен шекаралас жатқан елдердің аумағын, ондағы халықтардың
тарихы мен жағдайын жаксы білетін Шоқанға орыс зерттеушілері де қатты қызығып,
оның көмегіне мұқтаж болатын. 1855 жылы Шоқан Батыс Сібір генерал-губернаторы
Г.Х. Гасфорттың Орталық Қазақстан, Тарбағатай мен Жетісу жеріне жасаған сапарына
қатысады. Бұл сапарда қарапайым халықтың өмірімен танысып, қырғыздардын тарихи
аңыз-əңгімелері мен жырларын жазып алды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   67




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет