Таш№и и№тисодий фаолият асослари
жүктеу/скачать 1.02 Mb.
|
| ишлар бажариладиган ва бино кафолатли фойдаланиладиган давр мобайнида ишларни;
ишлар бажарилиши натижасида учинчи шахсларга ёки уларнинг мулкига етказилиши мумкин бњлган зарар ва шикастлар учун фуљаролик жавобгарлигини; Пудратчи њз ќисобидан ишда банд бњлган ходимларни бахтсиз ќодисаларнинг ољибатларидан суђурта љилади. Њраш-жойлаш ва маркировкалаш шартлари Халљаро савдо амалиётида њраш-жойлашнинг тури унинг љандай маљсадга бњйсундирилганлигидан келиб чиљади: релама учун, љадољлаш учун, товарларни турли ташљи муќитларда саљлаш учун ва ќ.к. Контрактга њраш-жойлаш ва маркировка ќаљидаги бњлимларни товар турига књра уларни њраш зарур бњлган ќолларда киритишади. Бунда моддада њрашнинг тури ва хусусияти, унинг сифати, њлчамлари, тњлов усуллари, шунингдек њралганидан кейин тегишли маркани љњйиш књрсатиб њтилади. Њраш-жойлашга љњйиладиган талаблар шартли равишда умумий ва махсус талабларга бњлинади. Њраш-жойлашга љњйиладиган умумий талаблар сотувчининг маълум ташиш турида юкнинг саљланишини таъминлаши бњйича мажбуриятидан келиб чиљади. Контрактда сотувчи базис шартларига москелмаган ќолда њралган товарни етказиб берганлиги учун жавобгарлиги назарда тутилиши мумкин. Њраш-жойлашга махсус талаблар импортчи томонидан љњйилади. Улар одатда товарни ташиши ва импортчи мамлакат ќудудида саљлаш хусусиятлари билан бођлиљ. Њраш-жойлаш учун тњлов усуллари контрактда белгилаб љњйилади ва њраш-жойлаш нархаларини товарнинг нархига љњшишини ќам, товарнинг нархидан алоќида белгилашни ќам назарда тутиши мумкин. Юкларни маркировкалаш – товар билан бирга борувчи ахборот бњлиб, импортчининг реквизитларини, котрактнинг номерини, транс раљамини, жойларнинг юк-габарит характеристикасини, жойларнинг партиядаги ёки трансдаги номери ва сонини њз ичига олади. Маркировка транспорт фирмаларига юк билан љандай муомала љилишга књрсатма ќисобланади, зарур ќолларда юк билан муомала љилишнинг хавфлилигидан огоќлантириш учун фойдаланилади. Юкларни маркировкалаш – сотувчининг сњзсиз мажбуриятидир. Маркировканинг реквизитлари томонлар орасида келишиб олинади ва контрактда књрсатилади. МИСОЛ. Ускуналар етказиб берилаётган товарнинг хусусиятига мос келувчи денгизда экспорт љилинадиган тарзда њралган ќолда юклаб жњнатилиши керак. Њраш-жойлаш юкни денгизда, темир йњлда ва аралаш транспортда ташишда йњлда эќтимол тутилган ортиб-туширишларни, шунингдек, узољ саљланишини ќисобга олган ќолда, турли зараланишлар ва коррозиялардан саљлаши керак. Њраш-жойлаш кранлар билан юклашга мњлжалланиши зарур. Яшиклар иккала ён томонидан маркаланади. Ќар бир жойга ювилиб кетмайдиган бњёљда љуйидаг маркировка (рус ва инглиз тилларида) љњйилади... Ускуналар сифатсиз ёки тегишлича консервацияланмагани ва(ёки) маркировкаланмагани ва(ёки) њраб-жойланмагани ољибатида турлича шикастланганлиги, шунингдек, охиригача љилинмаган ёки нотњђри љилинган маркировка натижасида ускуналар бошља манзилга юборилганлиги билан бођлиљ харажатлар учун Сотувчи Харидор олдида жавобгардир. Жарима санкциялари Контракт одатда бир љатор жарима санкцияларини назарда тутади. Улар ёрдамида ёрдамида харидор сотувчини њз мажбуриятларини ваљтида бажаришга рађбатлантиришга ва њзининг эќтимол тутилган зарарларини љоплашга ќаракат љилади. Жарима санкциялари одатда мажбуриятларни бузишнинг давомийлигидан(просрочка ва ќ.к.) келиб чиљиб, њсиб боради. Жарима санкциялари билан бир љаторда контракт томонларнинг зарарни ундиришга бњлган ќуљуљларини ќам назарда тутади. Бундай ундириш контракт бњйича мажбуриятларни бажаришдан озод љилмайди. Баъзи ќолларда контрактга шундай шарт киритиладики, унга књра, узољ просрочка туфайли имортчи шартномага тижорий љизиљишини йњљотган бњлса, контрактни бажаришдан воз кечиш ќуљуљига эга. Бунда импортчи зарарларни љоплашни талаб љилиш ќуљуљини саљлаб љолади. Контрактга, шунингдек, импортчилар њз мажбуриятларини бажармаганликлари (аккредитив очишда, тњловларни амалга оширишда, техник ќужжатларни таљдим этишда ќаяллаш) учун уларга нисбатан санкциялар ќам киритилиши мумкин. МИСОЛ. Ушбу контрактда белгиланган муддатларга зид равишда ускуналарни етказиб беришдаги кечикишлар учун Сотувчи Харидорга комплектланмаган ќолда ёки муддатидан кечиктириб етказидган ускуналар љийматининг 0,5% миљдорида жарима тњлайди. Жарима ќар бир бошланган ќафта учун просрочканинг дастлабки 4 ќафтаси давомида ва кейинги ќар бир ќафталар учун ускуналар љийматининг 1% миљдорида тњланади. Жариманинг умумий љиймати комплектланмаган ќолда ёки муддатидан кечиктириб етказиб берилган ускуналарнинг 10% дан ортиб кетмаслиги керак. Агар ускуналарни етказиб беришдаги просрочка з љйдан ошиб кетса, Харидор арбитражга мурожаат љилмай туриб,Сотувчига контракни бекор љилиш билан бођлиљ ќар љандай харажатлар ва зарарларниљопламаган ќолда контрактни љисман ёки бутунлай бекор љилиши мумкин. Бундай ќол юзага келса, Сотувчи Харидоргамуддатида етказиб берилмаган ускуналар љийматининг 10% миљдорида жарима тњлаши ва Харидорга ушбу контракт бњйича тњланган барча суммани, 13% йилликни љњшган ќолда, зудлик билан љайтариши шарт. Љисман бекор љилинган ќолларда эса. Харидор ектазиб берилиши шундай бекор љилишга сабаб бњлган суммасини љайтариб олиши мумкин. Контрактлардаги форс-мажор ва арбитражга оид изоќлар Амалда ќар љандай олди-сотди шартномаси шундай моддага эга бњладики, бу модда одатда форс-мажор ёки енгиб бњлмас куч ќоллари деб номланадиган маълум ќоллар юзага келганида шартномани бажариш муддатларини орљага суради ёки умуман томонларни шартнома бњйича мажбуриятларни тњла ёки љисман бажаришдан озод љилади. Тегишли мадда ќам њз номига эга бњлади. Форс-мажор ќолларига турли табиий офатлар (ёнђинлар, сув тошљинлари, зилзилалар) ќам, турли сиёсий ва савдо-сиёсий вазиятлар (уруш. Экспортни ёки импортни ман этиш) ќам киради. Контрактда контрагентлар томонидан келишиб олинган шундай ќолатлар ва шундай ќолатлар юзага келганида томонларнинг ќаракат љилиш тартибини назарда тутиш лозим. Одатда форс-мажор ќолларига контракт имзоланганидан кейин юзага келган томонлар олдиндан књриши мумкин бњлмаган ва енгиб њта олмайдиган фављулодда тусдаги ќолатларни киритишади. Књрсатилган ќолатларнинг юзага келишини тасдиљловчи бњлиб тегишли ќужжатлар, аксарият ќолларда – миллий савдо палаталарининг гувоќномалари хизмат љилади. Форс-мажор ќоларининг амал љилиши шартномани бажариш муддатини књрсатилган ќолатлоарнинг амал љилиш давомийлигига тенг муддатга орљага суради. Агар бу ќолатлар томонлар келишган ва контрактда књрсатилган муддатлардан чњзилиб кетса, томонларнинг ќар бири келгусида контракт бњйича мажбуриятларни бажаришдан бош тортишга ќаљлидир. Бунда томонлардан ќеч љайсиси бошља томондан зарарни љоплашни талаб љилиш ќуљуљигаэга бњлмайди. МИСОЛ. Томонлардан ќар љандайининг ушбу контракт бњйича мажбуриятларини тњла ёки љисман бажариши мумкин бњлмай љоладиган ќолатлар, яъни ёнђин, табиий офатлар, уруш, ќар љандай турдаги ќарбий операциялар, љамаллар, экспорт ва импортни ман љилишлар ёки томонларга бођлиљ бњлмаган бошља ќолатлар юзага келганда, контрактни бажариш муддати шундай ќолатлар амал љиладиган муќлатга тенг ваљтга чњзилда. Агар бундай ќолатлар 3 ойдан ортиљ давом этса, томонлардан ќар бири келгусида контрактни бажариш бњйича мажбуриятладан бњйин товлашга ќаљли ва бундай ќолда томнлардан ќеч љайсиси бошља томоннинг зарарни љоплашини талаб љилиш ќуљуљига эга эмас. Контракт бњйича мажбуриятларини бажариши мумкин бњлмаган ќолатлар юзага келган томон њз мажбуриятларини бажаришга тњсљинлик љиладиган ќолатларнинг юзага келганлиги ва тњхтаганлиги ќаљида зудлик билан бошља томонни хабардор љилиши шарт. Тегишлича Сотувчи ёки Харидор мамлакатиниг савдо палатаси берган маълумотномалар юљорида књрсатилган ќолатлар мавжудлиги ва уларнинг давомийлигини тасдиљлашга хизмат љилади. Контрактда арбитражга оид изоќлар деб номланган бњлимда томонлар шуни белгилаб љњядиларки, ќар љандай баќс ёки зиддиятлар (умумий судларга тегишли ќолар бундан мустасно) ёки доимий амал љилувчи арбитражларга ёхуд ad. hoc арбитражларига, яъни муайян контракт бњйича бир ёки бир неча низоли масалаларни ќал љилиш учун ќар гал янгитдан тузиладиган арбитражларга њтказилиши шарт. Арбитражга оид изоќ њзи таркибий љисми бњлган контрактнинг ќаљиљий ёки ќаљиљий эмаслигидан љатъи назар, юридик кучга эга деб тан олинади. Россия ташљи савдо ташкилотларининг хорижий фирмалар билан контрактларида књпинча низоларни њтказилиш жойи Швеция (Стокгольм)да ёки бошља бетараф мамлакатда бњлган ad. hoc арбитражда књриб чиљиш назарда тутилади. Баъзи ќолларда изоќ ишларни књриб чиљиш Рф Савдо-саноат палатаси љошидаги Халљаро тижорат арбитражида амалга оширилишини књзда тутади. Бу Россия томони учун энг љулай вариантдир. МИСОЛЛАР. 1. Ушбу контрактдан келиб чиљадиган ёки у билан бођлиљ бњлган барча низолар ва зиддиятлар (томонларнинг умумий судга мурожаат љилган ќолари бундан мустасно) Москва шаќридаги Савдо-саноат палатаси љошидаги Халљаро тижорат арбитражида ушбу арбитражнинг Регламентига мувофиљ књриб чиљилиши керак. Бу арбитражнинг љарори ќар иккала томон учун охирги ва мажбурий ќисобланади. 2. Ушбу контрактдан келиб чиљадиган ёки у билан бођлиљ бњлган барча низолар ва зиддиятлар (умумий судга тегишли бњлган ќоллар бундан мустасно) књриб чиљилиши керак. Айнан: а) Москвада агар жавобгарХаридор бњлса, Москва шаќридаги Савдо-саноат палатаси љошидаги Халљаро тижорат арбитражида ушбу арбитражнинг Регламентига мувофиљ књриб чиљилиши керак; жүктеу/скачать 1.02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|