ҚОС ЖЫНЫСТЫ ЖӘНЕ ДАРА ЖЫНЫСТЫ ГҮЛДЕР

Формула дегеніміз гүл құрылысындағы, гүл бөліктерінің атын бас әрпімен
белгілеу. Халықаралық атауы: тостағаншасы– Са(Саlyx), күлтесі Со(Соrolla),
жай гүлсерік Р(Реrіgonіum), аталық А(Аndroeceum), аналық G(Gynoeceum).
Аталық гүл (Марс белгісі).
Аналық гүл (Шолпан белгісі).
Қосжынысты гүл ; дұрысгүл немесе ; бұрысгүл немесе . Гүл бөлімдері
біріккен болса саны жақшаға алынады, көп болса шексіз белгі қойылады. Гүл
бөлімдері екі шеңбер бойына орналасса сандарының арасына қойылады.
Мысалы, 4 күлтесі 2 шеңберге орналасса 2+2 деп жазылады. Мысалы:
Қызғалдақ (тюльпан) гүлінің формуласы (8-сурет).
Гүл формуласы
Гүл формуласы қазақша әріптермен былай таңбаланады: Т – тостағанша
жапырақша; К – күлте жапырақша; А – аталық; Ж – (жатын) аналық.
Мысалы: 1. Қызғалдақ (тюльпан) гүлінің формуласы:
8-сурет. Қызғалдақ гүлінің жазып
көрсетілген үлгісі

Жынысты көбею – аталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы. Гүлдің көбеюге
қатысатын бөлімдері – аталық пен аналық.
Тозаңдану – аталық тозаңының аналықтың аузына түсуі. Тозаңдану өздігінен және айқас
тозаңдану деп екіге бөлінеді. Өздігінен тозаңдану – бір гүлдің өз аталық тозаңының сол
гүлдің аналығының аузына (қос жынысты гүл) (9-сурет) түсуі. Өздігінен тозаңданатын
өсімдіктер гүл жарған кезде және гүл жармай (бітеу гүлде) тұрғанда тозаңданып үлгереді.
Мысалы, жер жаңғағы (арахис), шегіргүл, саумалдық, бетеге, тары өсімдіктерінің гүлдері
ашылмай тұрып тозаңданады.
Өсімдіктердің жынысты көбеюі. Тозаңдану мен ұрықтану 
9-сурет. Өздігінен тозаңдану

Айқас тозаңдану (10-сурет) – бір гүлдің аталық тозаңының екінші гүлдің аналығының аузына
түсуі. Айқас тозаңдануды – бунақденелілер арқылы және жел арқылы айқас тозаңдану деп
екіге бөледі.

жүктеу/скачать 5.85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: