1 2.Мәдениеті: сауда
12.Деректер:Тарихшы Рузбаханның «92 баулы өзбек» шежіресі
13.Ыдырауы:
13.1.Әбілхайырдың Ойраттардан жеңіліп қалуы
13.2.Қазақ сұлтандарының бөлініп кетуі.
§ 28.Ақ Орданың, Моғолстанның, Әбілхайыр хандығының, Ноғай Ордасының мемлекеттік-әкімшілік құрылысы.
1.Анықтамасы: Ақ Орданың, Моғолстанның, Әбілхайыр хандығының, Ноғай Ордасының әлеуметтік құрылымы феодалдық қатынастарға негізделді.
2.Мемлекттік құрылымы:
1.Шыңғыс хан ұрпақтары
2.Хандар
3.Сұлтандар
4.Оғландар
5.Ру-тайпалардың көсемдері
6.Қараша-қарапайым халық
3 .Билеушісі:
Ақ Орда, Моғолстан, Әбілхайыр: «Әмір»
Ноғай Ордасы: «Мырза»
Өкіметтің басқару аппаратында: «Бек»
4.Хан кеңесінің құрамы:
Хан тұқымдары
Уәзірлер
Ұлықбектер
Әмірлер
Бектер
5 .Ең жоғарғы жиын:Құрылтай - жылына бір рет жаз айында шақырылады, Құрылтайда өкіметтің ішкі-сыртқы жағдайы қаралған.
6 .Жерге меншіктік түрлері:
Мемлекттік жерлер:тікелей хандардың қарамағындағы жерлер.
Інжу:Шыңғыс хан тұқымдарының жасау ретінде
алған жерлері.
Вақфтық жерлер:дін иелерінің жерлері
Шаруалардың мүліктік жерлері:отырықшылық
аудандардағы егіншілік жерлер.
Сойырғал,Иқта:ханға адал қызмет істегендерге берілетін жерлер.
7 .Салық түрлері:
Тағар:әскерлерді азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін жиналатын салық.Монғол хандары Тараз, Қашғария қаласынан тағар жинаған.
Қалан:жер көлеміне байланысты салық
Хараж,Баж:отықшылықтардан, егіншіліктерден алынатын салық.Түркістанның халқы баж, хараж салығын төлеген.
Құшыр:мал өсіруден жиналатын негізгі салық
8 .Әкімшілік құрылыс:Шыңғыс ханның балалары алған жерлерді «ұлыс» деп атаған:
Жошы ұлысы
Шағатай ұлысы
Төле ұлысы
Үгедей ұлысы
Бату ұлысы
Берке ұлысы
Өзбек ұлысы
9 .Хан қызметкерлері:
Атабек: хан баласының тәрбиешісі
Көкілташ: мұрагердің «тел бауыры»
Наиб: жастайынан сайланған хандарға ақыл беретін кеңесші
Жасауылдар: жиын-той, мерекелерде тәртіп, салт-дәстүрді қадағалап отыратын қызметкерлер
Ішік аға басы: сарай қызметінің басшылары
Инақтар: хан кеңесшілері
Миршикар: ханның аңшылық ісін басқаратындар
Даруғалар: қаладағы басқа сладағы істі басқаратын маңызды дамдар.Олар алам-салық жинап, тәртіпті қадағалаған.
1 0.Деректер:Ұлыс сөзі «ел» деген мағынаны береді.
Достарыңызбен бөлісу: |
