Тұрмыстық Қалдықтар (резина)

ТҰРМЫСТЫҚ
ҚАЛДЫҚТАР
(РЕЗИНА)
Умирзахова Маржан

Резеңке бұйымдар өз н ң ерекше қасиеттер не
байланысты (ең алдымен жақсы созылу және
серп мд л к) адам қызмет н ң барлық салаларында
кең таралған. Резеңке бұйымдарын өнд ру резеңке
нег з ндег резеңке қосылыстарды вулканизациялау
арқылы жүзеге асырылады. Дайын өн мн ң
ассортимент өте кең, б рақ оның көп бөл г
автомобиль шиналарына, аяқ ки мге және резеңке
бұйымдарға тиес л .

Резеңке қалдықтарын қайта өңдеу тұрғысынан қарастыра отырып, оларды
вулканизацияланған және вулканизацияланбаған деп бөлу керек. Мұндай ж ктеу
келес дей.
Вулканизацияланбаған:
резеңке қоспалар;
резеңке мата қалдықтары;
резеңке металл қалдықтары.
Вулканизацияланған:
резеңке қалдықтары;
резеңке матадан жасалған бұйымдар;
резеңке металл бұйымдары;
шиналар.
Вулканизацияның маңыздылығы мынада: вулканизацияланбаған қалдықтар
бастапқы шик заттан әрең ерекшеленед және өнд р ске б рден оралуы мүмк н.
ТҮРЛЕРІ

Резеңке өн мдер н ң ассортимент өте алуан түрл , тауарлар мақсаты
мен қолданылуы бойынша ерекшеленед . Резеңке бұйымдар әртүрл
каучуктар, 
пластификаторлар, 
толтырғыштар 
және 
басқа
компоненттер нег з нде жасалады. Қалдықтардың әртүрл түрлер н
араластыру әрқашан орынды бола бермейд .
Шиналардың құрамында арматураға қажетт металл мен тоқыма
болуы мүмк н. Ти с нше, қайта өңдеу процес нде белг л б р
қалдықтардың құрамын ескеру керек, сонымен қатар резеңке емес
элементтерд бөл п алу керек.
РЕЗЕҢКЕ ҚҰРАМЫ, ҚАЛДЫҚ РЕТІНДЕ

2013 жылғы 1 ш лдеден бастап Қазақстанда "қалдықтар,
автокөл к шиналары, айналым кез ндег қау пс зд к талаптары"
шиналарын қайта өңдеуд ң жаңа мемлекетт к стандарты
күш не енд . Ол өртеуге, полигондарға көмуге, сондай-ақ
тозған шиналарды рұқсат ет лмеген полигондарға немесе
жұмыс стеген карьерлерге орналастыруға тыйым салады.
Стандарт ҚР Экологиялық кодекс мен үйлест р лген және
өм рл к циклд ң барлық кезеңдер нде: жинау, сақтау,
тасымалдау 
және 
қайта 
өңдеу 
кез нде 
шиналардың
қалдықтарымен жұмыс стеу кез ндег талаптарды нақтылайды.

Шиналарға қорғасын, хром, кадмий және басқа да ауыр
металдар сияқты қау пт компоненттер к ред . Ти ст емдеу мен
реттеу болмаған жағдайда, олар денсаулық пен қоршаған
ортаға қау п төнд ред . Мысалы, табиғи жағдайда резеңкен ң
ыдырауы б рнеше жүз жылға созылуы мүмк н. Осы уақыт
ш нде тозған шиналардың шиналары мен камералары
б рнеше қайта өңдеу циклдарынан өт п, көптеген ресурстарды
үнемдей алады. ҚР Индустрия және жаңа технологиялар
министрл г н ң 
(ҚР 
ИЖТМ) 
Техникалық 
реттеу 
және
метрология комитет нде түс нд р лгендей, тозған шиналарды
ұтымды пайдалану айтарлықтай экономикалық маңызға ие,
өйткен табиғи ресурстарға қажетт л к үзд кс з өс п келед . Ал
шиналар құрамында резеңке (66%), тоқыма сымы (17%) және
металл (16%) бар құнды қайталама шик зат болып табылады,
оларды қайта пайдалану табиғи ресурстарды тұтынуды
азайтады.

Автокөл к шиналарын басқа өн мдер сияқты қайта өңдеу, Егер с з оған сауатты
қарасаңыз, өте ти мд бизнес. Олар жасалған резеңкеде бағалы синтетикалық
каучуктың мөлшер жоғары. Отын және басқа да көптеген пайдалы
материалдарды өнд руге болатын заттар.
Жану. Жоғары температураның әсер не нег зделген. Қондырғылар айналмалы
және қозғалмайтын циклондық немесе цилиндрл к пештер түр нде болады. Әд с
жылу алу үш н қолданылады. Оны қолданған кезде зиянды заттардың атмосфераға
шығарылуына жол бермейт н сүзг лерд қолдану қажет.
Пиролиз. Бұл тек резеңкен ң ғана емес, оның компоненттер н ң де қайтымсыз
өзгеру не әкелет н химиялық әд с. Пиролизде арнайы пиролизд вакуумдық пеш
қолданылады, онда резеңке өте жоғары температураға дей н қызады (500 °C – тан
жоғары), ол ыдырап, жанғыш жоғары калориялы зат-пирогқа айналады.
Пирокөм ртектен (қосымша тазартудан кей н) синтетикалық мұнай, термолиз газы
және техникалық көм ртек өнд руге болады.
Ұсақтау. Резеңке резеңкен ң бастапқы қасиеттер н барынша толық сақтайтын
резеңке үг нд с н (ұн) алу үш н ұсақталады. Резеңке ұнтақтау процес өте күрдел ,
өйткен жоғары икемд л кке байланысты сынуға жұмсалған энергия нег з нен
механикалық шығындарға жұмсалады. Процесс гильотин, ұсақтағыш немесе
ұсатқыш сияқты жабдықты пайдаланады.