Арбовирус
Таксономия:
Таксономиялық ерекшеліктері бойынша арбовирустар сфера пішінді, сирек оқ тәрІзді (рабдовирустар). Ол РНҚ және липопротеидті қабыкпен қапталган белокты капсидтен түрады. Беткейінде гликопротеидтерден гүзілген тікенек-repi болады. Вирустар нуклеокапсидпен байланысты топспедификалық антигендер және табиғаты гликопротеидті түр спецификалық антнгендерге ие. Қазіргі уақьлта арбовирустардың 70-ке жақьш антигендік топтары белгілі жөне арбовирустардьщ көпшілігівде гемагглютинациялық касиеті бар.
Жаңа туылған ақ тышкандардьщ ағзасында, жасуша дақылдарында (алғашкы және кайта өрілу), тауық эмбриондарында өсіреді. Тышкандардын миына еккенде орталық жүйке жүйесінің зақымдануымен өтетін, аяқ-колдың салы және өліммен аякталатын жедел инфекция дамиды. Кейбір жасуша дақылдарында цитопатиялық әсер байқалады.
Арбовкрустардың табиғаттағы резервуары жылықанды, суьпжанды жануарлар, әсіресе құстар мен кеміргіштер және жарғанаттар болады. Негізгі таралу мехаігазмі - трансмиссялық қан арқылы (зақымданған тасымалдаушыньщ шағуы арқылы - кан сорушы буынаяктылар). Арбовирустардың арнайы тасымалдаушылары масалар, кенелер, шіркейлер және т.б. таралу жолдары - аэрогендІ, алиментарлы (эақымданған тағам өнімдері арқылы), қатынастык (зақымданған теріге науқас қаны тускенде). Қан соргыш буынаяқтылар шаққаынан кейін қоздырғыш кан ағымы арқылы аймақтык лимфа туйіндерге втеді, онда алғашкы репродукциясы жүреді, содан кейін канға өтеді (вирусемия). Әрі карай вирустар ОЖЖ жасушаларын, терінің қан капяллярларьш, шырышты қабыкты және де ішкі мүшелер мен тіндерді (бауыр, көкбауыр, бүйрек т.б.) зақымдайды. Арбовирустьы инфекцнялардьщ патогеяезінде ЖСБТ дамуывың иммунологиллық реакциялары өте маңызды орын алады.
симптомдары мен көрініс түрлерінін көп түрлілігімен сипатгалады - ауыр жағдайдан шіім-жітімдікке жеткізетін белгісіз түрге дейін. Симптомдардың үш тобын бөледі:
• жүйелік кызба кейбір жағдаЙда бөртпе және буындардың зақьшдануымен өтеді, ағымы катерсіз;
• геморрагиялық қызба;
• ауыр ағымды және өлім-жІтімдікпен сипатгалатын энцефалитгер.
кан, ми-жүлын сүйықтығы, өлі кей жағдайда -барлық мүшелердің бөлшектері
Кейбір арбовирусты инфекцияларға жедел диагностика өңделген - вирустык антигенді анықтау үшін қолданылатьш ИФР, ИФТ, РИТ, ГАБР. Арбовирустарды бөлудің жан-жақты әдісі жаңа туылған тышкандардыд (1-3 күн) миына зақымдау болып табылады. Кейбір арбовирусты ивфекпияларда (денге кызбасы) жасуша дақылдарын қолданады. Бөлінген вирус КБР, ГАТР және БР көмегімен идентификациялайды. Бүл реакциялар арбовирусты инфекциялардың серологиялық диагностикасында (антиденені аныктау үшін) колданылады.
Аурумен ауырғаынан кейін іуморалды және типті спецификалық иммунитет қалыптасады.
Кейбір арбовирусты инфекцияларға қарсы формалинмен инактивацияланған вакцина, тек қава сары қызбаға карсы тірі вакцина қолданылады. Вакцкнация эпидемиялык көрсеткІшке ғана байланысты. Жедел сақтандыру және емдеу үшін гомологиялық және гетерогенді аряайы иммундыглобулиндер қолданылады. Емдеу үшін кейбір жағдайда рибавирин, интерферон колданылады
Достарыңызбен бөлісу: |