Xv-xvii ғасырлардағЫ Қазақ жыраулары

Ел ішіндегі шежіре сөздер мен күй аңыздарына қарағанда, Асанқайғы халық қамын ойлаған ақылгөй, көреген ғана емес, сонымен бірге дәулескер күйші де болған. Көптеген күйдің аты мен аңыз әңгімесі де әлі күнге дейін айтылады. Өкініштісі, бүгінгі күнге “Ел айырылған”, “Асанқайғы”, “Желмаяның жүрісі”, “Зар” сияқты санаулы күйлер ғана жеткен.

• Ел ішіндегі шежіре сөздер мен күй аңыздарына қарағанда, Асанқайғы халық қамын ойлаған ақылгөй, көреген ғана емес, сонымен бірге дәулескер күйші де болған. Көптеген күйдің аты мен аңыз әңгімесі де әлі күнге дейін айтылады. Өкініштісі, бүгінгі күнге “Ел айырылған”, “Асанқайғы”, “Желмаяның жүрісі”, “Зар” сияқты санаулы күйлер ғана жеткен.

• Асан айтқан нақыл сөз, Асан айтқан толғау жырлар, әрине, өте көп болған.
• Бізге соның кейбір нұсқалары ғана жетіп отыр. Асан сөздерінің дені:
• “Құйрығы жоқ, жолы жоқ құлан қайтіп күн көрер,
• Аяғы жоқ, қолы жоқ жылан қайтіп күн көрер.
• Жалаң аяқ байпаңдап қаздар қайтіп күн көрер,
• Шыбын шықса, жаз болып таздар қайтіп күн көрер”

Қазтуған жырау

Қазтуған – ірі эпик, ерлік жырларын шығарушы жорық жырауы, әрі нәзік лирик ақын болған. Қазтуған өз артына өмір туралы, ата мекен, туған ел жайлы және әскери тақырыптағы сан алуан мазмұнды туындылардан құралған мол мұра қалдырды. Бұлардың дені сақталған. Қазтуғанның біздің дәурімізге жеткен жырлары табиғат арасындағы көшпендінің болмыс, тіршілік, өзін қоршаған орта туралы түсінігін бейнелейді. Жырау қиялының байлығы, суреттеу тәсілдерінің кемелдігі мен әсемдігі көне дәуірдегі қазақ поэзиясының биік өресін,өзіндік сыпатын танытады. Қазтуғанның ұлттық баяуы қанық, афоризмдерге, көркем тіркестерге бай, өр рухты толғаулары туған әдебиетіміздің таңдаулы үлгілері қатарына жатады. Қазтуған Сүйінішұлының тек қана ақындығын ғана біз айтпай–ақ, ол өз заманының әрі батыры, әрі күйші, әрі биі, әрі шешені болған. Сегіз қырлы, бір сырлы. 

Қазтуған нәр алған әдебиет — әрине,көшпенділердің көне поэзиясы, Кекі–Бұға, Сыпыра жыраулардың жалғаулары.

• Қазтуған нәр алған әдебиет — әрине,көшпенділердің көне поэзиясы, Кекі–Бұға, Сыпыра жыраулардың жалғаулары.

• Қазтуғанның нақыл тақпақ, жыраулық ой тұрғысынан келетін:
• “Балдағы алтын құрысы болат
• Ашылып шапсам дем тартар,
• Сусыным қанға қанар деп.
• Арғымақтың баласы,
• Арыған сайын тың жортар,
• Арқа мен қосым қалар деп.
• Арқа дария толқын күшейтер,
• Құйрығын күншалмаған балығым
• Ортамнан ойран салар деп.

жүктеу/скачать 0.93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: