«xxi ғасырдағЫ Ғылым және білім»
жүктеу/скачать 4.46 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Имаматдин Мұхаммед ахун-ишан тарихнамасы және қазіргі жағдайы.
| Архивтік құжжаттар. ХIХ ғасырдың орталарында Хиуа хандарының
қарақалпақтардан салық өндірілгені жайлы дәптерінде бес рет Имам ишан аты көрсетілген. Хан бұйрығына лайық мархұм Имам ишан адамдар зекет салық төлеуден азат етілген. Деректерде Имам ишанның және оның баласы Атағулла ишанның мың бас қара малы, мың бас қойы бар екендігі көрсетілген. 1873 жылдан кейін Әмудария бөлімі тарапынан Атағулланың иелеген жерлері тәркіленген. Арқа өлкеде Қазақдария бойында,тарихи топонимика Қарақұм елді мекенінде ел-жұртқа рухани,діни-ағарту орталығын тұрғызуға, осы этномекенге сауатты молдалар,ахун-ишанлар жіберіуде қазыреті Шайх Имаматдин Мұхаммед ишанның ұсынысымен Құтлық хожа ишан жіберілген. Демек, қазыреті Имам Мұхаммед ахун- ишан өз заманында әлеуметтік, қоғамдық тұрмыста мәртебелі, салмақты, үлкен ғұлама және пір болған.Арқа өлкеде Қазақдария бойында, Қарақұм елді мекенде қоғамдық-әлеуметтік өмірде ислам шариғатын және мұсылман білімін таратуға үлес қосқан, молда зиялылар,ахун-ишанлар, соның ішінде - Құтлық хожа ишан ибн Азизберди шайх ибн Мухамад Салах азиз шайхтар кестесіне назар салсақ, оларда Арал өлкесінде жасаған –қарақалпақ халқының шайыхтары және хожалар ұрпақтары екенін сеземіз. Имаматдин Мұхаммед ахун-ишан тарихнамасы және қазіргі жағдайы. Өткен ғасырлардағы тарихи және рухани тұлғаларды олардың өмірін тағдырын, шежірелерін ел-жұрт үшін істеген қызметтерін үйрену, жастарға үлгі етіп көрсету, жақсы дәстүрге айналды. Қазыреті шайх Имаматдин Мұхаммед ишанның ата-тегі шежіре-кестесі «Арал» журналында (1993жыл) жарияланды. Баспа сөзде,Т.Айтанов «Имам ишан», Ол халқына қандай қызметтерімен қадырлі,оның есімі не себеп ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып жасап келмекте» атамасындағы мақаласында өлкеміздегі үлкен ұстаз-ғұлама және пір болған, діни ағартушы, рухани мәрттік үлгісін көрсеткен, ұрпақтарға инабатты, жоқары адамгершілік рухында тәрбиелеу жолында мұрағат қалдырған адам екенін жазған еді.(5.5 бет.)А.Дәулетмуратов «Имам ишан жайында» Кегейлі аймағындағы ауыз екі тарих» және аңыз-апсаналарды жинаған,ол кісі уақытында әулие,көзі ашық,айтқан сөзі (қарғысы) өткір болған- деп баға берді.Арал өлкесінің рухани тұлғасы-Қазыреті шайық Имаматдин Мұхаммед ахун-ишанның туылғанына 250 жылдығы Қарақалпақ халқының ұлы тұлғасы,ғұлама әрифи атамасында Республикамызда бірінші рет діни- ағартушылық конференция-мәжліс өткерілді. Қазыреті Шайық Имаматдин Мұхаммед ахун-ишан-рухани, діни-ағартушы тұлға, оның мұрағаты, хикметті сөздері, ұрпақтар үшін сабақ, үлгі және ғибрат болады.Қазыреті Имам 265 ишанның ұрпақтары, Қуанышжарма бойында, Құмөзек елді мекенінде, Ишанқала құрып сол аймақта ірі мәдени, халыққа білім беру, діни- ағарту орталығына басшылық етті. Бұнан 100 жыл бұрын сол қасиетті орынға Кеңес үкіметі және большевиктер экспанциясы болды, оларға қарсы арқадағы «он екі болыстан» жиналған нөкерлер ұрыс қылды, соның салдарынан Ишан қала Кеңес дәуірінде большевиктер партиясы көрсетпесімен агроқожалық орын,шошқа бағу қорасы, арқадағы атеисттер-«құдайсыздар ұйымы», «қызыл үй», «культпоход» ағартушылар орны болған еді. Әмударияның арқа бағдардағы тармағы Қуаныш жарма бойындағы киелі жер- Құм өзекті Ишанлар қаласы тарихы толық зерттеліуі маңызды. Бүгінгі күнде, сол зиярат орын, ішкі туризмге ерісіу, «кіші ҳажылық» қасиетті жай, зиярат етіу орны болмақта. Сондықтан да, ЮНЕСКОның жақын болашақтағы тарихи тұлғалар және тарихи оқиғалардың юбилейлерін өткізіу тізіміне Арал өлкесі руханият арбабы - Имаматдин Мұхаммед ахун-ишанды және оның мекені Ишан қаланы ұсынумыз мақұл болады. жүктеу/скачать 4.46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|