Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3

223 
осы санақ жүйенің К-жүйеге қатысты қозғалысы бағытында орналастырамыз. 
-жүйеде шыбықтың ұзындығы 
болсын (меншiктi ұзыңды). 
К-жүйеде өзiне қатысты салыстырмалы қозғалыста болатын шыбықтың 
ұзындығы оның бip ғана уақыт мезетiнде (
) алынған ұштарының
жəне координаттарының арасындағы 
қашықтық ретiнде анықталады. 
(7.8) Лоренц түрлендiруiн пайдаланып, жəне координаттары үшін: 
/ 1
/ 1
 
осыдан 
1
. 
(7.11) 
Сонымен, қозғaлыстағы шыбықтың ұзындығы оның меншiктi 
ұзындығынан кiшi болып шығады жəне əртүрлі инерциалдың санақ 
жүйелерінде оның өз мəнi болады. Бұл нəтиже осыған дейiн алынған (7.5) 
мəнімен толық үйлесiмдi. 
Уақыттың бiртектілігінің салыстырмалалық салдарынан берілген 
шыбықтың ұзындығының салыстырмалылығы осы ұзындықтың өзінің 
анықтамасынан шығады. Осындай түсінік кез келген дененің пiшініне де 
жатады, яғни кез келген инерциялық санақ жүйесіңдегi қозғалыс бағытында 
дененің мөлшерлерi əртүрлi болады. 
 
Процестердің ұзақтылығы 
К' жүйесінің координаты 
х нүктесінде қайсыбiр процесс өтiп жатсын, 
осы жүйедегi оның ұзақтылығы 
∆
(процестің меншiктi уақыты). 
Осы процестің ұзақтылығын 
∆
К-жүйеде анықтайық; К’-жүйе oғaн 
қатысты қозғалыста. Осы мақсатпен уақыт үшін Лоренц түрлендiруін 
пайдаланамыз. Бұл процесс К'-жүйенің берiлген 
нүктесіңде өтетін 
болғандықтан (7.9) формуласын пайдаланған ыңғайлы: 
/ 1
, 
немесе 
∆
∆ / 1
.
(7.12) 
Осыдан, бiр ғанa процестің ұзақтылығы əртүрлi инерциялық санақ 
жүйелерінде түрлi болады. К-жүйеде ол ұзағырақ 
∆
∆
, демек, бұл 
жүйеде К'-жүйеге қарағанда процесс баяуырақ өтедi. Яғни, əртүрлi 
инерциялық санақ жүйелерінде бiр ғанa сағаттың жүрicін алынған нəтижемен 
салыстырғанда (7.4) формуламен бiрдей түседi. 

жүктеу/скачать 2.75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: