Законы 10-е издание москва бином. Лаборатория знаний 2010 3
жүктеу/скачать 2.75 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Күштерді қосу.
| Ньютонның екінші заңы
Ньютондық механикада массасы m денеге əсер ететін күш көбейтіндісі ретінде анықталады. Материалдық нүктелердің қоршаған денелермен өзара əрекеттесулерін зерттей отырып, ma көбейтіндісінің осы материалдық нүктенің күйін, қоршаған денелерді сипаттайтын шамаларға да тəуелді болатындығын байқауға болады. Бұл – ньютондық механиканың негізгі заңы Ньютонның екінші заңының негізінде жатыр: материалдық нүктенің массасының оның үдеуіне көбейтіндісі осы нүктенің қоршаған денелерге қатысты қалпының функциясы болып табылады, ал кейде жылдамдығының да функциясы болып табылады. Осы функцияны F деп белгілеп, оны күш деп атайды. Міне, осы айтылғандарды Ньютонның екінші заңының тұжырымдамасы деп айтуға болады: оны қысқа да жəне айқынырақ түрде былайша тұжырымдайды: материалдық нүктенің массасының оның үдеуіне көбейтіндісі оған əсер ететін күшке тең, яғни . (2.6) Бұл теңдеу материалдық нүктенің қозғалыс теңдеуі деп аталады. Ньютонның екінші заңы да, (2.6) теңдеуі де нақты мағынаға тек F функцияның түрі тағайындалғаннан кейін ғана ие болады. Əрбір нақты жағдайда күш заңын тағайындау физикалық механиканың негізгі мəселелерінің бірі болып табылады. (2,6) күш теңдеудің негізінде жатқан ma болып анықталуының үлкен артықшылығы оның түрінің соншалықты қарапайым болуында. Бірақ релятивистік жылдамдықтармен өтетін қозғалыстарды зерттеулер көрсеткендей, күш заңын материалдық нүктенің жылдамдығына күрделі тəуелді болатындай етіп, өзгертуді қажет етеді. Мұндай теорияның аса күрделі де, шымшытырақ болып кететіні анық. Ал мұндай қиыншылықтан шығудың жеңіл жолы ол күшке басқа анықтама беру болып табылады: күш дегеніміз материалдық нүктенің p импульсінің уақыт бойынша туындысы, яғни d /d , сонда (2.6-теңдеу) d /d түрінде жазылады. Ньютондық механикада күштің бұл анықтамасы ma анықтамасымен бірдей, себебі , жəне d /d . Pелятивистік механикада импульс материалдық нүктенің жылдамдығына күрделірек түрде тəуелді. Күшті осылай анықтаған кезде (яғни, d /d деп) күш заңдары релятивистік жағдайда да сол қалпында қалады. СИ жүйесінде күштің өлшем бірлігі ретінде ньютон алынады (Н). Ньютон – бұл күш массасы бір киллограмм денеге 1 м/ с үдеуді беретін күш. 42 Күштерді қосу. Əрбір нақты жағдайда материалдық нүктеге модулі жəне бағыты осы нүктенің қоршаған денелерге қатысты орналасуымен ғана емес, сонымен қатар кейде оның жылдамдығымен де анықталады. Нақтылы жағдайларда материалдық нүктеге жалғыз ғана F күші əсер етеді. Бірақ кейбір жағдайларда осы күшті жеке денелер əсерлерінің қосындысы , немесе күштердің қорытындысы деп алған ыңғайлы болады. Тəжірибе көрсеткендей, егер күш көздері болып табылатын денелер бір- біріне əсер етпей басқа денелердің əсер етуінен өзінің күйін өзгертпейтін болса, онда күш: , мұндағы, - басқа денелер жоқ кездегі i-ші дененің берілген материалдық нүктеге əсер ететін күші. Мұнда , , … күштерi суперпозиция (үстемелену) принципіне бағынады. Бұл тоқтамды тəжірибе нəтижелерінің қорытындысы деп қарау керек. жүктеу/скачать 2.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|