Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги
жүктеу/скачать 4.06 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 12-Team.Ósimlik ózlestiretuǵin aziq elementlerdiń formalari
| 6CO2+6H2O+2874 kDj→S6 R12O6+6O2
Fotosintezdiń tezligi hám qurgaq zattıń toplanıwı jaktılıqqa hawadaǵı kómir qıshqıl gazdıń barlıǵına, ósimliktiń suw hám mineral zatlar menen támiynleniwine baylanıslı boladı. b) Fotosintez waqtında tiykarınan uglerodlıq azıqlanıw boladı, al suw, azot hám kul elementleri tiykarınan ósimlikke tamır arqalı ótedi. Azot hám kul elementleri ósimliktiń tamır sistemasınıń joqarı beti arqalı ion (anion hám kation) turinde jutıladı. Mıs: anion (NO3) hám kation (NH4+) turinde jutalıda, sobıqlı ósimlikler molekulyar azotı tuynek bakteriyaları arqalı ózlestiredi. Fosfor hám kukirt anion turinde fosfor hám kukirt kislotalarınan alındı. (H2PO4 xam SO42) kaliy, kaltsiy, magniy, natriy, temir kationlar turinde (K+, Ca22+, Mg22+, Fe33+), sonday - aq mikroelementlerde anion hám kationlar turinde jutıladı. Sorawlar 1. Ósimliklerdiń ximiyaliq qurami bólegi nelerden ibarat? 2. Organikalıq hám mineral birikpelerdiń qaysilar? 3. Belok hám basqada aziqlıq birikpeler waziypasi? 4. Ósimlikte organikalıq zatlardıń sintezi qanday elementler qatnasadi? 12-Team.Ósimlik ózlestiretuǵin aziq elementlerdiń formalari Ósimlik tek topıraq eritpesindegi iondı jutıp qoymastan, kolloidlarǵa jutılǵan ionlardı da aladı. Ósimliktiń tamır sisteması, onıń qurılıs hám topıraqta jaylasıw xarakteri ósimlik turlerine qaray hár qıylı. Ósimlik tamırı arqalı suyıqlıq bólip shıǵarıp (ishinde kómir kislota, organikalıq kislota hám aminokislotalar bar) topıraqtıń qattı fazasına tásir etedi hám kerekli azıq zatlardı ózlestiriletuǵın formasına aylandıradı. Ósimlikler bir waqıttıń ishinde hám kation hám aniondı jutadı. Biraq ayırım ionlar topıraq eritpesinde bar muǵdarına qaraǵanda basqasha jutıladı. Ayırım ionlar tamır arqalı kóp jutıladı, basqaları az jutıladı. Sonday-aq jutılıw tezlikleri de hár qıylı boladı. Ósimlikte organikalıq zatlardıń sintezi, taza organ hám kletkalardı duziw ushın hár qıylı azıq elementler hár turli paydalanıladı. Usınıń menen tamırǵa ayırım elementlerdiń tusiwi hám ósimliktiń tańlap jutıwı belgilenedi. Ósimlikke kóbinshe organikalıq zatlardıń sintezinde hám taza organ, tkan hám kletka payda etiwde qatnasatuǵın azıq elementler ótedi. Egerde eritpede NH4Cl bar bolsa, ósimlik tez hám kóp muǵdarda (vodorod ionı menen almasıwga) NH4+ kationı jutadı, sebebi olar aminokislotalardıń, keyin beloklardıń sintezinde qatnasadı. Cl- ionı ósimlikke az muǵdarda kerek bolǵanı sebepli az jutıladı. Nátiyjede topıraq eritpesinde H+ ham Cl- (duz kislota) ionları jıynalıp onıń qıshqıllanıwı payda boladı. Egerde eritpede NaNO3 bolsa, ósimlik HCO3tiń ornına NO3 anionıń kóbirek jutadı. Eritpede Na+ ham HCO3- ionları (NaHCO3) toplanadı hám siltileniw payda boladı. Quramındaǵı kationǵa qaraǵanda anionı kóbirek jutılatuǵın duzlar (NaHCO3, KNO3, Ca(NO3)2) – fiziologiyalıq siltili duzlar dep ataladı. Quramında anionǵa qaraǵanda kationlar kóbirek jutılatuǵın duzlar (NH4Cl, (NH4)2SO4, (NH4)2CO3, KCl, H2SO4) fiziologiyalıq qıshqıl duzlar dep ataladı. Sonıń ushında mineral tóginlerdi qollanǵanda sol duzlardıń fiziologiyalıq reaktsiyaları esapka alınıwı kerek. Sol waqıtta ósimlik jaqsı ósip rawajlanadı. Ósimlik hár qıylı ósiw dáwirinde sırtqı ortalıqqa, sonıń ishinde azıqlanıwǵa hár qıylı talapshan keledi. Egerde eritpede NH4Cl bar bolsa, ósimlik tez hám kóp muǵdarda (vodorod ionı menen almasıwga) NH4+ kationı jutadı, sebebi olar aminokislotalardıń, keyin beloklardıń sintezinde qatnasadı. Cl- ionı ósimlikke az muǵdarda kerek bolǵanı sebepli az jutıladı. Nátiyjede topıraq eritpesinde H+ xam Cl- (duz kislota) ionları jıynalıp onıń qıshqıllanıwı payda boladı. Egerde eritpede NaNO3 bolsa, ósimlik HCO3tin ornına NO3 anionıń kóbirek jutadı. Eritpede Na+ xam HCO3- ionları (NaHCO3) toplanadı hám siltileniw payda boladı. жүктеу/скачать 4.06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|