1. Жалпы тіл білімі пəні: нысаны, мақсаты, міндеттері
Көне Үндістан тіл білімі
жүктеу/скачать 1.14 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3.
Көне Үндістан тіл білімі Жалпы лингвистикалық тіл біліміне қатысты бірқатар тұжырымдардың, теориялық білімдердің, жеке тілдердің зерттелулерінің бастамасын біз тіл білімінің ежелгі дəуіріне жатқызамыз. Ежелгі Қытай немес Үнді секілді бірқатар елдер тілдері осы кездерден теориялық жағынан бастау алады. Десе де бұл дəуірде тіл теориясына да, практикасына да байланысты толқулар мен өзгерістер баяу дамыды. Ежелгі Үнді немесе Үндістан тіл білімі. Тарихи уақыт ағымындағы жыл санауға жүгінсек, ежелгі үнділіктер тіл білімінен бізге енген қзгерістер сонау V ғасырдан бастау алады-мыс. Алайда үнді тіл білімінің сан ғасырлық зерттеулеріне назар аударсақ, олардың даму заңдылықтары одан арғы ғасырлар ширегінде бастау алған секілді. Өйткені мұндау зерттеулер сол кезеңдегі практикалық қажеттіліктің арқасында басталған екен. Үнділерде «Веда» кітабы болған, олар осы кітап тілін жергілікті сөйлеу тілінен қорғап қалу үшін, оның мағынасының еш өзгеріссіз сақталуын қалағандықтан зерттеу жұмыстарын бастаған. Ең алдымен, кітаптың фонетикалық құрылымын, кейін жырдың құрылысы мен өлшемдерін, грамматикасы мен жекелеген сөздердің бір-бірімен тіркесуін жəне олардың шығу тегін зерттеген. Сол үшінде ежелгі үнді тілі осы бес жол арқылы зерттеле бастаған делінеді. Панинидің «Санскрит тілі грамматикасы» деп те аталып жүрген көлемді еңбегі бар. Ол бұл еңбегінде аталмыш санскрит тілі үнділердің Веда тілін зерттеуден шыққанын, пайда болғанын айтады. Санскрит зерттеулерінде сөздегі əртүрлі түбірлер, қосымшалар, префикстер туралы талдаудар бары анықталды. Кейін осындай зерттеулер бір қалыпқа енген соң, үнді тіл білімі етістік, предлог, демеулік жəне есім деп төрт топқа бөлінген екен. Грамматикаға байланысты бірқатар зерттеулер жасалған Үежелгі үнді тіл білімі ары қарай фонетикасы бөлімін меңгеруге кіріседі. 4. Байырғы греция тіл білімі Ежелгі дəуір ттіл білімінің Үнді тіл білімінен кейінгі ең өзекті ортасы – ежелгі Грек тіл білімі. Үнді тіл біліміне қарағанда, грек тіл білімі бүкіл Еуропа тіл білімінің қалыптасып, дамуына мол үлес қосты. Бірқатар зерттеушілердің пірілері бойынша, ежелгі грек тіл білімі аталмыш елдің ең атақты əрі көлемді еңбегі Гомердің «Иллиада» жəне «Одияссеясын» зерттеуден басталған екен. Өйткені уақыт өткен сайын бұл екі жырдың тілі қарапайым гректер тілінен өзгешеленіп, мағынасы көмескілене бастаған. Сол үшін де Греция ойшылдар жыр тілінің зерттеу жұмыстарын бастаған. Жырдың мазмұнына қарай талдау жұмыстары жүргізілгеннен кейін Ежелгі Греция тіл білімі философиялық жəне филологиялық деген үлкен екі бөлімге жіктелді. Философиялық кезең тіл білімінде эллинизм дəуірі деп те аталып кетті. Бұл екі дəуір бекер пайда болған жоқ, өйткені грек философтары тілге байланысты ауқымды екі мəселені қозғады: біріншісі – бізді қоршаған заттардың атауы қалай пайда болды; екіншісі – тілдің қалай пайда болғандығы туралы теориялар. Заттардың атауының шығуына байланысты пікірлер қайшылығын – атау зат табиғатына тəн емес, өйткені тілді əртүрлі синонимдер мен омонимдер кездеседі деп дұрыс қортыныды жасайды. Ал тілдің шығуына байланысты кереғар пікірлерге – дыбысты қайталау арқылы еліктеу теориясын да, адамдардың келісім тоериясын да жоққа шығарып, сол кезеңге сай тілді жаратушы құдай деген ойға қарсы оны адамның өзі шығарды деп қорытындылайды. жүктеу/скачать 1.14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|