1. Нешличила пикруми Дила нешлис

Неш, х1у гьаларилзулри:

Милигси шичи кьяйда

Набчи гьалакрик1ули.

Лерра даим х1ясратли:

Гушси кьац1личи кьяйда

Х1ечирях1 гьуц1рик1ули.

Ну гьарахърикахъасра,

Гьарахълирра х1ечилра,

Неш, кьакьамарик1уда!

Х1елайчил умцулира.

Х1у шишимх1ерик1ахъес

Ну даим къайгъназирра.

1980 д.
Дард мабагьаби х1уни
Нуша шаддирахъули,

Х1ед х1у гьанх1ерикуси,

Нушаб къиян мерличир

Даим камх1ерируси.

Х1уницун х1ебукуси,

Агрилизир риадра,

Ламус барес гьалакси,

Гъамтиван бигахъуси,

Г1ях1баркь барес риадли,

Талих1лизи буйг1уси,

Х1ули кьяп1х1ебируси,

Нуша х1еделкъи лерай,

Дубша кьякь х1ебихуси,

Чарх шишимта игуси,

Разили чедаибмад,

Шадли шикад рашуси,

Нушала гьигь иргъуси,

Нушала кьисмат ах1и

Х1у-рег1си хъумартурси,

Икрамбирулра нуни.

Лерти къайгъначиб имц1а

Дард мабагьаби х1уни!

Минала муракьяна,

Арши миршли иршуси

Абадла аршикьяна,

Дила марзла хъубзара,

Релкъаби х1у г1ямрули,

Калаби ара-сагъли!

1982д.
Х1ела къайгъначил сарра
Х1ячма тяп гимиргьиван

Х1уни сарра рих1уси,

Гьар сагал атх1еблизир

Вавалирирхъяхъуси.

Неш, ну тазарик1уси.

Берх1иличи вавниван

Жяг1яйчи карц1рируси.

Къугъали х1еррируси,

Алавчар дегъх1елира

Тяп ц1едешван, рилкьуси.

Неш, х1у кьакьарак1илрив?

Ну чаррируси гьуйчи

Мурталра х1еррик1улрив?

Кьисматлизи рулгулрив?

Г1ях1ла хабар бурахъес

Г1ях1лази хьаррик1улрив?

Багьанаби дургулрив?

«Аба!» ибси дев аргъес

Г1урра гьанк1 агарлирив?

Неш, х1ела набзи жи даим бикьулра.

Х1ела игьдибарли, х1ела хьулана

Берх1или ванзаван ванарирулра.

Неш, х1ела х1ерлизиб кьимат бургулра.

Дигила мурхьдешра т1алабкардешра,

Черрерхи, неш, х1ела кьанни аргъира.

Дугурби «духъянх1ели»,

Нушачила пикрума

Х1ед гьанк1 бумц1ахъух1ели?

Зумали шишимтани?

Пуланталара анц1кьи

Урк1ила дурцух1ели?

Г1ямрула г1узруртани?

Гарчли бирц1улив х1ела

Улукьутала кьани?

Наб ришт1асиван билзан,

Мурили гьанк1ли русес,

Х1яйратес иштях1дулхъан.

К1ундац1ибтиван билзан,

Аязти талих1черти

Дурх1ядеш гьаладилзан.

Замана чарван билзан.

Манзилла т1имир-химир

Дахъ дархибтиван дилзан.

Кьац1дашутиван дилзан,

Г1ямрула кьяч1ик1уни

Ахъес, агь, г1ядаббилзан.

Ц1абилкь биршулри х1уни.

Г1ядатласи, чебях1си

Ихъулри х1янчилизи.

Гьандиркахъулри дусми,

Разити ва пашманти

Садирхъулири бурх1ни.

Ванадарири х1уни?

Ламила шалаливан

Чумла дях1 шаладарри?

Г1ядаб беркунри х1уни?

Бура, чуйна дубурти

Далуйта делх1ехъунри?

Ц1абилкь бухънабаибси,

Х1ела г1ямрула бикьри

Саби ил лех1кахъибси…

Нешлацада дирару?

Нешла кьяйда вег1личи

Урх1ла урк1и изуру?

Нешлацада дирару?

Нешливан сабурличил

Чини анц1кьи чекайсу?

Нешаналацад рях1му».

Нешли саригу дурх1нас

Лугути лерил г1ямру.

Рахъ белхаагарси набчи цайналра

Г1ясириэсалра рирх1ерируси,

Мучила кьякьцада кумекличира,

Мургьи гибх1еливан, харирируси,
Неш, х1елацад диги чех1едаира

Х1урулг1интази-барх буйг1утазирра.

Х1елацада сабур агни баласра

Хабарли бурибти нартаназибра.

Х1ечи хъарихъули, неш, ну лералра.

Хъябшли, ухьаличир даим риадра,

Х1ела дигили ну ц1акьрирахъулра.

Насих1ятла девли ну г1еррурцулра.

Алавла чебаэс нур ках1елалра,

Ну чериути нур х1езир дургулра.

Нешличи х1яжатли кавлан мурталра.

Рахъ хамли, бек1 ахъли рашуси нура

Х1ела гьалар г1урра кьукьмусриркулра.

Х1ерризасли, неш, х1ечи.

Нурла дишун х1улбазиб

Шявдеш чебиух1ели…

Гъезби х1яршвандарасли,

Шинкьян ц1удара чурми

Х1яндешли дуцибх1ели…

Х1у рухънараибх1ели,

Мякьлаб гъайбик1утала

Х1уни х1ебикьух1ели…

Рахли к1ант1ирак1адли,

Гьинталаван кунк кьяшми

Мегьван дек1диубх1ели…

Рахли гъайкарухъадли,

Х1ела кьисматла бурх1ни

Гьансадиркахъух1ели…

Бура, неш, се барасли,

Шадриэс х1у рируда?

Гьалар кьяйда рахъ кункли,

Се барасли, рашуда?

Агарагу, неш, ахъри.

Рирасри, дарман баргес,

Дунъя умц1ира нуни.

Нешла агри беркунси,

Ялкъуздешра агрира,

Дахъ жявли чедуркъубси,

Чуйна х1у ц1умрухъунри?

Дец1ла мурхьдешли чуйна

Х1у кьакьарухъахъунри?

Чарухъахъес рулгуси,

Чарухъунси узира

Жявли х1яриихьибси.

Чуйна г1ядабрухъунри?

Дахъ жапати г1ямрули

Чуйна ц1ухкарарири?

Жявли мях1румриубси,

Рях1муагар кьисматли

Гъамтазирад релт1унси,

Гьаргли лерай ребк1ибси,

Ва дила дурхъаси неш,

Алжайзир чераргъаби!

Ца х1уцун калунх1ели,

Янила дугурбазир

Риради ц1умрик1ули:

Сен илцад гьарахъсири?

Рузила х1ебилшуси

Урк1ила ц1ум х1ергъулрив?

Х1урхъи гьалах1елзулив?

Чях1-чях1ибала к1ухла,

Узи, чех1ебихулив?

Узи, т1ем х1ергъулирив?

Диг1ян дигай дуруси

Бац шалах1ебик1улив?

Уктемли х1ериубси.

Жявли чедибдешличил

«Черулхъасра»,- вик1уси.

Узбала къушумличил?

Дунья паргъатбиайчи

Къарауйчив т1ашлирив?

Чархла диъ диц1улину,

Бура, х1ед кумекличи

Арцес х1ядурлира ну…»

Х1ергъис г1ур х1ела балга.

Г1яламличи рахъ карц1си

Бушунну х1ела т1ама…

Хъяшаван дукарк1уси,

Сагникад рашух1ели,

Г1улухъаван х1улк1уси.

Лебил г1ялам халкьлисра

Кумекбарес х1ядурси,

Къияндикиб мерличи

Хъярхъли музарулхъуси,

Тухумтази буйг1уси,

Камбик1ути гъамтачи

Карц1и камх1едируси,

Х1ялалли х1ерриубси,

Адамдеш ахъли дих1ес

Гъазали карерхурси,

Жагали лех1рилзуси,

Адабчерли дирахъес

Мурталра г1ерругьуси,

Жайран кьяйда малх1ямси,

Диги т1алабх1ейрули,

Даим карц1и делг1уси.

Гьанна х1ела гьигьалра

Набчил барх агарх1ели,

Ну чичи лех1ризиша?

Чизи урк1и дуриша?

Неш, х1ела баркьуди чебиулира.

Лебил нешанала пишбяхънилизиб

Х1ела малх1ямдешра гьанарулира.

Х1уван гъайбик1ути бахъ бигахъулра.

Дурх1нас нешлайчибра дурхъаси сурат

Лебси ах1ен кьалли, Дунъя умц1алра.

2008 д.

11. Дудешлис
Дудешла х1ябличир
«Х1улби пишдирхъи, – бик1ар, –

Гъайик1ух1ели, х1ела».

«Ил – х1ялалдешла лишан

Саб, – бик1ар, – дубурланна».

Г1ямрулис ца адамла».

«Ил – асилдешла лишан

Саби, - бик1ар гъабзала».

Диуб-дарибтачила».

«Хамдеш агнила лишан

Саб, - бик1ар, - ил адамла».

Гапх1ейк1и сунечила».

«Ил – адамдешла лишан

Саб, - бик1ар, - багьадурла».

Х1ечила гап иргъулра.

Бек1лил гапла х1ергъули,

Миц1ирли дигахъира.

Ну жуза руч1ух1ели,

«Х1улби сукъурдирарну,

Маруч1ад», – вик1усири.

Рахли ну чераасри,

«Жявли рухънариудну,

Гьигьбати», – вик1усири.

Ну лех1х1ерилзусири.

Дигили махик1ахъни

Итх1ели х1ергъусири.

Т1ама иргъулира к1ухлизиб х1ерк1ла.

Чуйнара хъябхъяла х1урк1би ахъили,

Берцахъурри х1уни дурзам мазала.

Набчи шят1ахьила биахъу т1ама.

Чуйнара х1унира бахъ иштях1личил

Шят1ахьи бяхъири риш1аси набра.

Савли арцантани вич1иръайзивра.

Арцантачив жявли савли алзули,

Чуйнара г1яйдарри х1ункьри мукьрала.

Дудеш, х1ела сипат гьанарулира.

Чуйнара ахъири тяп илданиван

Шурмар лусентира х1урхъла дукьбира.

Чумра къел чейулра санбазир х1урхъла,

Дигахъира набра тяп х1уни кьяйда

Къел калахъес дила бузерилара.

Дурх1яла х1улбачил х1ерризурх1ели,

Х1урхъла санбазивси х1у сайри, дудеш,

Г1ямрула чебях1деш наб гьаргбарибси.

Жанагар гежбара ц1уръа мукьарра

Кьарлизир думх1ули чедаибх1ели,

Багьурра: се сабил бузери х1ела.

Шах-сирисли, забли вамсх1емсахъурли,

Адамдеш дих1ули, г1ямру дерк1ибси,

Аргъира, ну х1ечи риъни мешуси.

Дудешлис
Г1ямрулис ца адамла

Урк1и х1ебакьахъунси,

Х1урулг1инван х1ялалли

Х1урхъазив х1ериубси.
Дудеш, х1унира дунъя

Х1ебалирагу балтни…

Т1имкьли хьанц1а бец1 кьяйда

Изай кьакьаварайчи…

Дурх1ниван дигахъуси,

Иш дунъя г1ях1бухъахъес

Г1ях1цад къайгъи барибси.

Х1ебалира кьяп1дирни,

Мяшт1си, милигси х1ерли

Бег1 г1ергъи х1еризайчи…

Чуйнара ц1ухкарибси,

Хъябхъяли, бурямтани

Лусенван велкахъунси.

Гушси кьац1ла ирули,

Халаахъили рахъ жявли нура.

Арбухили вавнар сих1рула к1ана,

Дуг1аили «х1янчи» дагла хъяшала.

Аръа к1ант1личилси вавас уммайра,

Х1улбала гьаларгу мурталра дила.

Х1ербирух1и карц1ли сурат х1урхъала,

Хапли батбухъунси ришт1ал хъяшала

Хьуланала айгъир баилри чина?

Дунъяла дубличи раъх1ераира,

Сих1рула к1анали лерхул к1ялг1нира

Делши т1ашли ах1ен, марли, гьаннара.

Хьуланала айгъир батли саб г1урра:

Дахъдик1ар къайгънира, дарес х1янчира,

Агь, дурхъал дурх1ядеш, х1ушарав г1урра?

Х1яна х1урхъала г1елаб

Ванза агара или.

Ца талих1: х1урхъи-г1елаб

Дунъяла дуб х1ебиъни,

Ванзалантасра набра

Дунъя журугси биъни.

Или х1ебиаллири,

Ц1акьтани ц1акьагарти

Дубличибад тях1ии.

Чидилла бахъал лебал

Буйг1утири тухумти.

Ца талих1: даим г1ялам

Гьалмагъдешлиг1иб умц1ни,

Дунъяла адамтала

Ургар узидеш дузни.

Или х1ебиаллири,

Дунъяла инсантала

Жинс жявлил убабилзи.

Ришт1ах1ели рашуси,

«Шичи аркьулра!» или

Мурталра реткайхъуси…»

Бишт1ати х1язлизиб саб,

Тякбухъи, гербулхъули,

Къулдумег1бик1ули саб.

- Гьаригу, карулхъасра, -

Дурх1начи гъамрирулра.

Рурсби махбик1ули саб:

- Т1ашризи, кариркудра!

Х1ушара кркулрану.

Лерил ибкьдизадалли,

Ахъруцес диишагу…

Гъяйличир ну урцулра!

Агь, дурх1ядеш, дурх1ядеш,

Х1ябра мурити лерра…

Дурх1ядеш урдалтулра.

Нуни дила х1усбулхъван

Жагьдешра далтас вара?

Г1ядатла саламра гес урухк1улра:

Х1ебла далуйтазиб булбулла кьяйда

Багьарбулхъан или аги дигайла.

Х1ерх1еризес х1ела х1улбази х1улба.

Амъур шарализиб алавла кьяйда,

Х1ерлизиб лямц1 бургид или дигайла.

Нурли аръа к1ант1ван рурх1ескаили,

Дигайли чум адам белх1ехъунара?

Ламбик1ул берх1или жанай вавниван

Игъбарагар урк1и чум дигубара?
Умутли дуклуми савгъатдарили,

Чум инсан гьайбатли арцахъурара?

Янсавли бяхъибси лагьаван хапли

Чум г1ур ванзаличи бях1ягибара?

Ц1умх1едухъи г1ямру мурт калун вара?

Кьисматла масхурти, тяп гьалахили,

Дагьес бек1иубси улас левара?

Набчи х1ерилзух1ели,

«Духуси х1ергуд» или

Х1ечир дукарк1ирагу,

Ришт1али лералрира?
Гьархъ улкни анц1дукьи,

Ват1айзи чарбухъунси

Чат1аван уч1ух1ели,

Рахъ халарурхирагу

Ну чераргъахъибх1ели,

Берх1илис сарра или

Бацлис пишряхъирагу,

Игъбарагарри вара?


Къумбала мурдас
Суратуни кьяйда х1ура рилг1яри,

Шурла лесличибси дила шилизир

Х1ед илцад дигути хива ралхули,

Някъличиб лагьаван х1еркарирури.

Масхурти сар или х1ерирхаслира,

Х1у вашуси гьуни алавбирира.

Марли, ну рахъ тахьси уррухъунрара,

Яра х1у къумбала мурда сайрира?

Цундешли кьац1руцасри,

Г1ях1ла хабар х1ебиху», -

Ирули хьалли халкьли,

Рирхаэс х1ерирули.

Даим дардли лукасри.

Гулвавни пишх1ехъяхъу», -

Ирули хьалли халкьли,

Марбарес дигх1ейгули...

Диубтачила г1ур дубмайхъид, вари:

Х1ела урк1илисра барира дяхъи,

Дац1ибну дилара чархла бирк1анти.

Дахъ тамашадилзули жагьти урези,

Дунъя-булан умц1ес, наб дигул сархес

Х1у хъяма виркьукъи, рирхх1еуррану.

Виадли хъумарти, лерил диубти:

Х1ехарати жагьдеш гьандиркахъули,

Зерзермадулхъахъад лерил бирк1анти.

Някъбазибси х1янчи саб батбулхъули,

Кариэс, т1ашризес мер х1ебургули,

Сен жургърик1улрара, мугьлат агарли?

Кьяп1дариб к1унт1уби цулба усули,

Т1якьярбик1уси бек1 шинк1абирули,

Сен къагъсарулрара, ретсадрулхъули?

Бацра Берх1ираван дек1арти диъни,

Берх1или Бац кьяйда шалаирадра,

Цах1нар шаладик1ес нуша х1едирни.

Ванза мяшт1бирули, х1у ганзик1уси.

Бурул гьар девличи х1яйранририра,

Буун т1ама-булан жагабилзули.

Чучибях1 х1ела х1ер бархьбизур или.

Х1у ужул урунжла шинни ружира,

Милиги ахъасра, муръидилзули.

Дусми ардашалра, балх1ебалира.

Х1ед х1уцун дигули, г1ебшни кьибкьяван,

Гьавухъайчи, сукъур риъни х1ергъира.

Итх1еливан рахли кьакьарак1асра,

Риасли, пишрирхъус, сабурбарили,

Шишимта бигубси чарх бирг1яллира.

Г1янддак1агу, урк1и, лерил дардани,

Чизилра дагьахъес дахъ х1ейгулрану:

Лами ц1акьбиалли, хапли шанг кьяйда

Илди чедидерхес асубирарну.
Бец1ла ганжубазиб чубкар мукьарван,

Ц1ибхъмабик1уд, урк1и, дек1 пикрумауб:

Цацах1ели забла мерлаб зурх1ябван,

Хумардешлис г1ергъи шаддеш башарну.

Урк1и, жагьх1еливан сагъбии г1урра.

Ва урк1и, батбухъен, туйличиб кьяйда,

Чугурла ги кьяйда зайбик1ен х1ура.

Кьисматла кьяркьдешли зимрирг1яхъули,

Дардли бирк1антала рац1ахъаслира,

Лямц1ла ц1али бигуб мигла кьяливан

Сагарирус нура, шадмайруд вари.
Дубуртазир хъярхъти чях1-заб даралли,

Х1ерк1ра алк1ан хапли, гьалаб бегъубси.

Дегъдешли шях1румарбарибси ванза

Вавначил пишбирхъур, х1улмарк1уд вари.

Х1езицун бугьули дила хам урк1и,

Ардукьялра дусми, пашмандеш агу;

Хъинжла кьасиличиб лех1си гьинтаван

Т1ут1ули каласра, авара агу.
Дила урк1ила х1ял х1ергъули чуни,

Бугьаллира г1ялам, г1яйибти агу;

Урк1илис паргъатдеш, х1улбас гъапулдеш

Агарли риасра, я ляг1нат агу.

Аргъес дила ахъри, я гьунар агу.

Белк1лизиб хат1аван къелкарадлира,

Х1у гьалах1елзуси я барх1и агу.

Гьанк1 бемц1урти дугурби дагьх1едагьурли г1ергъи.

Шишимтира анц1кьира кьадарх1ейубли г1ергъи.

Разидешла дуклуми х1уни дург1убли г1ергъи.

Сагназир къунзрик1ахъес,

Гулвавнази цункьяшми

Аръаличил ицахъес.

Ч1акачи х1еррик1ахъес,

Нукьяйда цунбухъунси

Арцайзи дард бурахъес.

Кьар деркьи диаллира,

Атх1еб чардулхъул чат1ни

Нушаб х1едуч1аллира.

Дуршила дяг1 бухъалра,

Х1у гьаниркахъул дукьба

Наб анц1кьи дихаллира…

Чумра урк1и г1янц1сини

Урк1и гьаргсила х1ергъиб,

Чумра назикси х1ялра

Лих1би г1янц1та х1едакьиб.
Чумра адабла бег1ти

Х1егътани нясра бариб,

Чумра макрукь пишначил

Мурадличира баиб.

Г1ямру г1яндван дархибти,

Чиди манзиллизирра

Суалти камх1ейрути?

Даим пиширхъядри, урузририра.

Урх1ла х1улбазирад диг1яндирули,

Х1елара дилара дигай дих1ира.

Рахли веткахъадри, х1улба умц1ира.

Уркъбяхъуназирад мях1камдирули,

Х1ехарати карц1и сахъли дих1ира.

Урк1ила гьаргдешли х1яйранририра.

Кьадарагар мерлаб талих1 х1ебирни

Х1у гьарахъикайчи, юх, х1ебалира.

Г1яйибтани маркьуд, сабурбарили,

Х1у чеэс гьаларван дуц1х1ерухъали,

Шин леркъи къянари бац1кабарили,

Чуйнара х1ед гьала дуц1рухъунрану.
Г1яйибтани маркьуд, рахли делк1асли,

Дила рурхъул ац1кьи ц1уб к1ап1илизи.

Х1ерисес к1унт1уби х1и арахъули,

Чуйнара г1яш-г1яшли ц1умрухъунрану.

Инса к1ибях1яндеш чедаибх1ели.

Бемжурси къямц1али бурцух1еливан,

Урк1и бахъ рурц1укъи, дукарк1улрану.

Дардли ригубх1ели, х1у пиширхъулрив?

Дила арадешла, дила агила

Къайгъилизи гьанна селис виркулри?

Чех1ераибсила г1ердарадлира.

Ит х1ебван х1улк1ули, гьуниваили,

Бусравх1ерик1усра, х1ерх1ейзадлира.

Кумек агарлира г1ямал бирисра.

Уббяхъибси бяг1ли сагал х1еблизиб

Вавах1ебирхъурну, аръа х1екьдешра.

Гьанмабуршидаягу

Набзи дигайличила:

Хъумартес дигулрану

Игъбарагриличила,

Умули кавлусину,

Х1ебамкьахъалли, шара.
Гьанмабуршидаягу

Аркьул жагьдешличила.

Наб шакдешра агарли,

Г1ебшни ляркьниличила -

Ца манзил х1едилкьангу

Бяг1лира гимиргьира.

Шадти жагьдешличила,

Х1ехарати карц1айли

Буун талих1личила –

Яни ванал бак1алли,

Пишбирхъурну сиреньра.

Зер-зербулхъи чарх хапли,

Неш кьяйда набчи берх1и

Х1ербик1укъи ванали.

Балусирив, дец1 бихни?

Ташмишдеш даши рахли,

Дунъя вавааурли,

Рурх1укъи зурх1яб рангли.

Балусирив шявбирни?

Итцадра муриси гьанк1 дурх1ях1елла,

Сен рархькаралтулра гьар даим гьанна?

Шалали рурх1уси челябкьла дила,

Сен гъуршкадиубтив рангани х1ела?
Урцули чейути кункти муэрти,

Махлиурх1еливан сен дек1дулхъулра?

Верх1рангла пикруми, ну х1яйралтути,

Урк1илизи гьанна сен къиздашулра?

Риубцад х1ялалли г1ямру дерк1ира.

Ахъри х1ебак1ибси сах1ерхниличи

Дец1рик1ес г1яг1нидеш, марли, лебара?