1. Тақырыптық карталар және олардың жіктелуі

I. Кіріспе ……………………………………………………………………..................... 3

II. Негізгі бөлім ……………………………………………………….…......................... 4

1.Тақырыптық карталар және олардың жіктелуі .......................................................... 4

2. Гидрогеологиялық Карта ............................................................................................. 5

3. Геохимиялық карта ...................................................................................................... 5

4. Тектоникалық карта ..................................................................................................... 6

5. Географиялық карталар ............................................................................................... 7

IV. .Қолданылған әдебиеттер тізімі………………………………………….................... 9

Карта қоршаған ортаның барлық компоненттерін қамтуға болады. Карталар қолдану аясына байланысты әр түрлі болып келеді. Мысалы, геологиялық, геофизикалық, жер беті және дүниежүзілік мұхит түбінің бедері картасы, метеорологияқ және климаттық, гидрологиялық, топырақ картасы, физико-географиялық ландшафтану мен географиялық аудандастыру т.б.[1] Осының ішінен менің қарастырайын деп отырған тақырыптық картаның бірі-геоморфологиялық карта. Себебі, физикалық-географиялық немесе басқа да көптеген карталардың негізі ол жер бедері болып келеді. Ал, сол жер бедерін зерттейтін ғылымның бірі-геоморфология ғылымы.

-Тақырыптық картаның жіктелуі;

-Геоморфологиялық картаның құрастырылуы және тарихы;

-Геоморфологиялық картадағы қазіргі заманауи технологияны қолдану әдістерін көрсету;

Карталар мазмұнына қарай:

1) Жалпы географиялық карталар - жергілікті жердің басты нысандары түгел, дəл көрсетіліп, яғни ел қоныстарын, суларын, өнеркəсібін, жер бедерін жəне т.б.[2] бірдей дəрежеде бейнеленуін айтамыз.Мысалы, физикалық - географиялық карталар.

2)Тақырыптық карталар– карта тақырыбына байланысты, тек сол тақырыптарына ерекше көңіл аударылып бейнеленетін карта. Мысалы, дүниежүзілік мұхиттар картасы, климаттық карталар. Тақырыптық карталарды 3 топқа бөліп қарастырады. Олар келесідей:

1) Физикалық географиялық карталар.

2) Әлеуметтік экономикалық карталар.

3) Арнайы карталар.(1-кесте) Тақырыптық карталардың жіктелуі

(1-кесте)

Табиғи құбылыстар картасы қоршаған ортаның барлық компоненттерін қамтуға болады. Қоғамдық тақырыптық карталарға геологиялық, геофизикалық, жер беті және дүниежүзілік мұхит түбінің бедері картасы, метеорологиялық және климаттық, гидрологиялық, топырақ картасы, физикалық географиялық ландшафтану мен географиялық аудандастыру карталары жатады.[2]

береді. Арнаулы Тектоникалық карта тектоника ғылымының жекеленген мәселелерін шешуге көмектеседі. Оған геологиялық формациялар картасы, қатпарлану дәуірлері мен фазаларының картасы, қатпарлық типтер картасы, т.б. жатады. Тектоникалық карталардың масштабтары: құрлықтар мен ірі мемлекеттер үшін – 1:1000000 – 1:2500000, жеке аймақтар үшін – 1:2500000 – 1:500000 болып келеді. [6]

Тақырыптық карталардың қолдану аясы кең. Тақырыптық карталар белгілі бір арнайы тақырыпта құрылып, сонысымен ерекшелінеді. Тақырыптық карталардың түрі өте көп. Мен соның ішінде геоморфологиялық карталардың ерекшелігіне тоқталып өтемін.Ол жер бедерінің пішіні мен оның сипаттамасын негізге ала отырып жасалынады. Яғни, жеке көрсеткіштердің жиынтығы ретінде бедердің жалпы сипаттамасын, оның ішіндегі негізгілері болып табылатын – морфологиясын, морфометриясын, қалыптасу тегін және бедердің жасын бейнелеп береді. Геоморфологиялық карталар геологиялық карталармен салыстырғанда шартты белгілермен жер бедері пішінін бейнелеу арқылы ерекшелінеді.

Геоморфологиялық карталардың басты ерекшеліктерінің бірі – бедер элементтерінің морфологиясын жасын және қалыптасу тарихын бейнелеу. Геоморфологиялық карта – геоморфологиялық зерттеулердің қажетті және маңызды нәтижесі, бедер туралы графикалық түрде жиналып алынған толық мәліметтер мен практикалық қолданудың негізі.

Қорытындылай келе, мен келесі негізгі түйінге келдім.

1. 
   Геоморфологиялық картаны құрастырмастан бұрын оның тарихын жете зерттеп,әр түрлі дәстүрлі әдістердің негізін таңдап,өзімізге оңтайлысын қолданып көрсету.
   
2. 
   Қазіргі заманауи технологиялар мен дәстүрлі әдістерді үйлестіре отырып,геоморфологиялық картаның нәтижесін алудың әдіс-тәсілдерін анықтап шығару.
   

1. 
   Кошкарев, А.В. Геоинформатика / А.В. Кошкарев , В.С. Тикунов. – М.: Картоцентр-Геоиздат. – 1993ж(64,67бет)
   
2. 
   С.А. Құсайынов «Жалпы геоморфология» Алматы: ҚазҰУ-2006, (208-214 бет)
   
3. 
   Шлихт, Г.Ю. Цифровая обработка цветных изображений / Г.Ю. Шлихт. – М.: Издательство ЭКОМ, 1997ж(23,27бет)
   
4. 
   Геоинформационное картографирование. Пространственные данные, цифровые и электронные карты. Общие требования. ГОСТ Р 50828-95. М.: Изд-во стандартов, 1996ж(48,52 бет)
   
5. 
   Н. Керімбай «Геоинформатика негіздері»Алматы: ҚазҰУ-2007, (106-108,145-147,119бет)
   
6. 
   http://kz.wikipedia.org/