10. Мəшһүр Жүсіп (
1858—1931)
шығамашылығындағы…
Қазақтың белгілі ақыны, фольклоршы, тарихшы, этнограф Мəшһүр-Жүсіп əкесі
Көпейдің 42 жасында, шешесі Ұлбаланың 18 жасында, Баянауылдың Қызылтау
деген жерінде 1858 жылы дүниеге келген. Туғанда азан шақырып койылған есімі –
Адам Жүсіп. Кейіннен 9 жасында қисса-дастандарды айтып, ел көзіне түскен кезде,
жиынға шақырып отырған М.Шорманұлы Адам Жүсіпті ұнатып, тақиясына үкі
таққызып: «Өз заманында халқына Мəшһүр болатын бала екен» деп, лепес
қы лу ымен Мəшһүр-Жүсіп атанып кетеді. Бұһарадағы «Көкілташ» медресесінде
ортағасырлық араб, парсы, шағатай тілдерін еркін меңгереді.
Жазба əдебиетінің
негізін салушы.
● Мəшһүр Жүсіптің үш кітабы:
“Сары ар қаның кімдікі екендігі”, “Хал-ахуал”, “Тіршілікте көп жа сағандықтан көрген
бір тама шамыз”.
Т.б шығармалары: “Ғибратнама”, “Шайтанның саудасы”, “Ғашық отына
күйгендер”, “Гүлшат-Шеризат”.
● Жинаған шығармалары:
“
Қамбар батыр
”, “
Ер Тарғын
”, “
Ер Көкше
”, •
“Ер Сайын”
,
“Нəрік ұлы Шора батыр”
,
т.б. тəрізді батырлар жыры
•
“Қозы Көрпеш-Баян сұлу”
,
“Алтынбас-Күмісаяқ”
т.т. лиро-эпос тық жырлар
•
“Киік”
,
“Боз торғай”
,
“Дін үйренетұғын”
● Жырлары:
"Жеті жетім", "Қажылық иман шарттары", "Адам екі түрлі", "Жанайын ба?",
"Дауасыз дерт", "Күндіз бен түннің айырмасы", "Сырға сөз"
● Шығар-дағы ақындық өнері:
Мəшһүр Жүсіптің ақындығына тоқталсақ, оның нəзік те отты, ойлы өлеңдері
халықтың өз ішінен қайнап шыққан талант екенін көрсетеді. Ел ішінің жағдайына
жастай қанық ақын ағайын-туыс, бауырдың жан сырын терең жырлайды, нəзік
тербейді. Олардың мінез-құлқын салмақты баяндап, сабырлы түйіндейді.
Достарыңызбен бөлісу: |
