2014 жылғы 27 тамыздағы (№37 хаттама) Қазақстан Республикасы Үкіметінің мәжілісінде мақұлданған Қазақстан Республикасының 2015 – 2019 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамына өзгерістер

отырысында мақұлданған

(2014 жылғы 4 қарашадағы

№ 48 хаттама)

«2013 жылғы елдің әлеуметтік-экономикалық даму үрдістері» деген

екінші абзацта:

«3,2» деген сандар «3,3» деген сандармен ауыстырылсын;

«1,9» деген сандар «2,2» деген сандармен ауыстырылсын;

қырық үшінші абзацта:

«қаңтар-шілде» деген сөздер «қаңтар-қыркүйек» деген сөздермен ауыстырылсын;

«5,3» деген сандар «5,7» деген сандармен ауыстырылсын;

«шілденің соңына» деген сөздер «қыркүйектің соңына» деген сөздермен ауыстырылсын;

«4,9» деген сандар «5,9» деген сандармен ауыстырылсын;

«2,8» деген сандар «3,3» деген сандармен ауыстырылсын;

қырық төртінші абзацта:

«қаңтар-шілде» деген сөздреді «қаңтар-қыркүйек» деген сөздермен ауыстырылсын;

«7,1» деген сандар «7,9» деген сандармен ауыстырылсын;

қырық бесінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

«Ағымдағы жылы экономиканың өсуі жоспарланған деңгейде бағаланады. Жоспарланған өсуді қамтамасыз ету және салаларды дамытуды ынталандыру үшін Әлеуметтік-экономикалық саясаттың бірінші кезектегі шараларының 2014 жылға арналған Жол картасы және 2014 жылдың соңына дейін экономикалық өсуді қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жоспары іске асырылуда.»;

қырық алтыншы абзац мынадай редакцияда жазылсын:

«Экономикалық конъюнктуралардың төмендеуі аясында Жол картасының және Іс-шаралар жоспарының ынталандыру шараларын қабылдау ағымдағы жылы тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.»;

«Дамудың сыртқы шарттары» деген 1.2-кіші бөлімде:

«Әлемдік экономиканың өсу болжамдары» деген 1-суреттегі ХВҚ мынадай деректері ауыстырылсын, оның ішінде:

2013 жылғы деректер ауыстырылсын, оның ішінде:

«3,2» деген сандар «3,3» деген сандармен ауыстырылсын;

2014 жылғы деректер ауыстырылсын, оның ішінде:

«3,4» деген сандар «3,3» деген сандармен ауыстырылсын;

2015 жылғы деректер ауыстырылсын, оның ішінде:

«4,0» деген сандар «3,8» деген сандармен ауыстырылсын;

төртінші абзацта:

«4,6-5,2» деген сандар «4,4-5,0» деген сандармен ауыстырылсын;

«жекелген елдердің ЖІӨ өсуі бойынша болжамдар (ХВҚ, қазан)» деген

2013 жылғы деректер ауыстырылсын, оның ішінде:

«1,9» деген сандар «2,2» деген сандармен ауыстырылсын;

2014 жылғы деректер ауыстырылсын, оның ішінде:

«1,1» деген сандар «0,8» деген сандармен ауыстырылсын;

«1,7» деген сандар «2,2» деген сандармен ауыстырылсын;

2015 жылғы деректер ауыстырылсын, оның ішінде:

«1,5» деген сандар «1,3» деген сандармен ауыстырылсын;

«3,0» деген сандар «3,1» деген сандармен ауыстырылсын;

«1,0» деген сандар «0,5» деген сандармен ауыстырылсын;

сегізінші абзацта:

«1,7» деген сандар «2,2» деген сандармен ауыстырылсын;

«3,0» деген сандар «3,1» деген сандармен ауыстырылсын;

он екінші абзацта:

«0,2-1,0» деген сандар «0,2-0,5» деген сандармен ауыстырылсын;

«Мұнайдың әлемдік бағалары болжамы» деген 1-кестеде:

2014 жылғы деректер ауыстырылсын, оның ішінде:

«104,2» деген сандар «102,7» деген сандармен ауыстырылсын;

«105,1» деген сандар «104,6» деген сандармен ауыстырылсын;

2015 жылғы деректер ауыстырылсын, оның ішінде:

«97,9» деген сандар «99,3» деген сандармен ауыстырылсын;

«101,1» деген сандар «101,8» деген сандармен ауыстырылсын;

2. «Дамудың сценарийлік нұсқалары» деген бөлімде:

төртінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

«Дамыған елдердің де, дамушы елдердің де тарапынан өсіп келе жатқан сұраныспен нығайтылған шикізат тауарларының бағалары жеткілікті жоғары деңгейде болады. 2015 жылы оптимистік сценарий кезінде мұнайдың әлемдік бағасы, бағалау бойынша, бір барреліне 90 АҚШ доллары деңгейінде, келесі өсумен 2016-2019 жылдары барреліне 95 АҚШ доллары деңгейінде болады.»;

бесінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

«Базалық сценарий 2015 – 2019 жылдары әлемдік экономиканың баяу, бірақ үдемелі өсімін болжайды. Әлемдік ЖІӨ өсуі 2015 жылы 3,9 %-дан 2019 жылы 4,3 %-ға дейін жылдамдайды. Мұнай бағасы, бағалау бойынша, 2015 жылы 80 АҚШ доллары деңгейінде және 2016-2019 жылдары 90 АҚШ доллары деңгейінде болады. Болжамдық кезеңде металдар бағасының өсуі күтіледі.»;

«Brent мұнайдың әлемдік бағасы, АҚШ долл./баррель» деген 4-сурет мынадай редакцияда жазылсын:

3. «2015 – 2019 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамы» деген 5-бөлім мынадай редакцияда жазылсын:

«5. 2015 – 2019 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамы

2015 – 2019 жылдары экономиканың өсу қарқыны 4,8-6,7 %-ды құрайтын болады.

Жан басына шаққандағы ЖІӨ-нің номиналды өсуі орташа есеппен 10,2 %-ды құрайтын болады және 2019 жылдың соңына қарай 20 738,4 АҚШ долл. деңгейінде бағаланады.

Экономика әлемдік экономика өсуінің қалыпты қарқындары және шикізат тауарларына сұранысты қалпына келтіру жағдайында дамитын болады. Сонымен қатар инфрақұрылым мен халықтың тұтынуына мемлекеттік инвестициялардың ұлғаюы есебінен тұрақты және үдемелі экономикалық серпін күтілуде.

Әлемдік экономикада сыртқы сұраныстың қысқаруы бірге жүретін дағдарыс құбылыстарының қайталануы мүмкiн болғандықтан, 2015 – 2019 жылдары экономиканың өсуі негізінен белгіленген кезеңде орташа есеппен 6,4 % қарқынында өсетін ішкі сұранысқа сүйенетін болады.
5.1 Экономикалық өсудің факторлары

Болжамды кезеңдегі пайдалану бойынша ЖІӨ-нің құрылымы айтарлықтай өзгерістерге ұшырамайды. ЖІӨ-де үй шаруашылықтары тұтынуының үлес салмағының 2015 жылы 52,6 %-дан 2019 жылға қарай 59,1 %-ға дейін өсуі байқалатын болады.

5-сурет

Инвестициялар экономикалық өсуді қолдаудың елеулі факторы болады. Ірі индустриялық және инфрақұрылымдық жобаларды іске асыруға арналған мемлекеттік инвестициялар ішкі сұраныс серпініне инвестиция салымын арттыруға мүмкіндік береді. Инвестицияның орташа жылдық өсу қарқыны 6,3 % шегінде күтілуде.

2015 жылдан кейін тауарлар мен көрсетілетін қызметтер экспорты шамамен орташа жылдық көріністе 6,7 % шегінде өсетін болады. Тұрақты оңтайлы өсу экспорт құрылымындағы энергетикалық тауарлардың жоғары үлес салмағымен, сондай-ақ жоспарланған мұнай өндірісінің көлемін 2017 – 2019 жылдары ұлғайтумен түсіндіріледі.

2-кесте

Импорттың өсу қарқыны нақты мәнде орташа есеппен 3,8 %-ды құрайды. Алайда, елге сырттан келетін тауарлардың өсу серпіні болжанған деңгейден жоғары қалыптасуы мүмкін. Бұл тұтыну өнім түрінде халық тарапынан да, сол сияқты инвестициялық тауарлар ретінде бизнес саласы тарапынан да серпінді дамып келе жатқан ішкі сұранысты қанағаттандыру қажеттілігіне негізделген.

Сонымен бірге, ЖІӨ-дегі экспорттың үлес салмағының салыстырмалы жоғары болуына қарамастан, 2015 жылы ЖІӨ-нің өсіміне таза экспорттың теріс салымы күтілуде. Бұл 2015 жылы экспорттың өсу қарқынының болжалды төмендеуіне байланысты. Келесі жылдары ЖІӨ-нің өсіміне таза экспорттың оң салымы байқалатын болады.

6-сурет

2015 – 2019 жылдары импортты алмастыру процесі отандық тауар өндірушілер өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін белгілі бір уақыт аралығындағы қажеттілігіне байланысты баяу жүретін болады. Егер 2015 жылы ішкі сұраныстың 75,6 %-н отандық өндіріспен жабылатын болса, онда 2019 жылға қарай жабу деңгейі 77,6 %-ға дейін ұлғаятын болады.

2015 – 2019 жылдары экономиканың салалық құрылымы алдыңғы кезеңдердің пропорцияларымен салыстырғанда елеулі өзгерістерге ұшырамайды. Тауар биржаларында баға конъюнктурасын қалыптастырудың іргелі факторларына сүйене отырып, болжамдалатын кезеңде экономиканың дәстүрлі экспортқа бағдарланған салаларында өндірістің елеулі өсуі күтілмейді.

Индустрияландыру бағдарламасы шеңберінде өңдеу өнеркәсібіне жаңа өндіріс қуаттарын енгізу болжамдалған кезеңде өңдеу өнеркәсібінде тұрақты және үдемелі өсуге мүмкіндік туғызады. Өңдеу өнеркәсібінің ЖҚҚ орташа жылдық өсуі 4,0 % құрайды.

Экономиканың әлеуметтік секторына ұлғайып келе жатқан бюджет шығыстары экономикада көрсетілетін қызметтер өндірісі көлемінің ұлғаюын қамтамасыз етеді. Көрсетілетін қызметтер өндірісі орташа 7,3 % қарқынмен өсетін болады.

Ішкі тұтыну белсенділігі сауда қызметтерінің өсуіне ықпал етеді, мұның өсу қарқыны орташа 10,3 %-ды құрайды.

Өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы өнімдері өндірісінің өсуі болжамдалған кезеңде көлік және қоймалау салаларының ЖҚҚ физикалық көлемін орташа 7,0 %-ға ұлғайта отырып, экспорт және ішкі бағыттарда жүк тасымалдау көлемін арттырады.

Әлемдік конъюнктураның тұрақсыздығына байланысты Қазақстан экспортының негізгі тауарлық құрамдас бөліктеріне әлемдік сұраныстың төмен өсу қарқыны, сонымен бірге ішкі сұраныстың сыртқы сауда саясатын іске асыру бойынша қабылданып жатқан шаралармен қатар ішкі сұраныстың күтіліп отырған кеңеюі сыртқы сауда көлемін ұлғайтуға ықпал етеді.

Сыртқы сауда айналымы орташа 3,4 %-ды құрайды.

2015 жылы тауарлар экспорты номиналды мәнде бағалау бойынша теріс қарқынды көрсетеді, қысқару өткен жылдың кезеңіне қарағанда 11,0 %-ды құрайды. Алайда 2016 жылдан бастап экспорттың орташа 6,7 % қарқынмен өсуі күтіледі.

Алдын ала бағалаулар бойынша 2015 – 2019 жылдар ішінде импорттың өсу қарқынында оң серпін байқалады, бұл орташа жылдық көріністе 3,8 % деңгейінде болады.

2015 жылы экономикадағы күтілетін тұтыну және инвестициялық сұраныс тауарлар импортының, сондай-ақ 2016 жылы импорттың экспорттан озық өсу қарқыны нәтижесінде 2015 – 2016 жылдары ағымдағы операциялар шотының теріс мәнде қалыптасатыны күтілуде. Одан кейінгі жылдары ағымдағы операциялар шоты қолайлы мәнге ауысатын болады және 2019 жылы 1 408,1 млн. АҚШ доллары деңгейінде қалыптасады.
5.4 Ақша-кредит саясатының көрсеткіштері

2015 – 2019 жылдары ақша-несие саясаты инвестициялық нарықтың дамуы, банк секторының несиелік белсенділігін ынталандыру үшін қажетті жағдайды қалыптастыруға мүмкіндік туғызатын болады. Көрсетілген кезеңге ЕДБ-ның несиелеу өсімінің орташа жылдық қарқыны 12,0 % деңгейінде күтілуде, бұл уақытта резиденттердің депозиттері 6,8 %-дан 13,1 %-ға дейін ұлғаятын болады. Ақша массасының деңгейі экономиканың дамуына барабар болады, жоспарланған монетизацияның көлемі орташа 34,0 %-ды құрайтын болады.».

4. «Мемлекеттік және республикалық бюджеттердің, Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының, Қазақстан Республикасының шоғырландырылған бюджетінің 2015 – 2017 жылдарға арналған болжамдары» деген 6-бөлім мынадай редакцияда жазылсын:

«6. Мемлекеттік және республикалық бюджеттердің, Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының, Қазақстан Республикасының шоғырландырылған бюджетінің 2015 – 2017 жылдарға арналған болжамдары

Экономиканың базалық сценарий бойынша дамуының болжанатын сыртқы шарттары мен экономика салаларын дамытудың болжанып отырған қарқынын ескере отырып, 2015 – 2017 жылдары мемлекеттік бюджет кірістерінің (трансферттерді есепке алмағанда) 2015 жылғы 5 715,4 млрд. теңгеден 2017 жылы 6 857,1 млрд. теңгеге дейін өсуі болжанады.
3-кесте

Мемлекеттік бюджет кірістерінің болжамы (трансферттерді есепке алмағанда), млрд. теңге

2015 – 2017 жылдарға арналған мемлекеттік бюджет кірістерінің болжамы Салық және Кеден кодекстері мен басқа да нормативтік құқықтық актілердің ережелерін, Кеден одағының ықпалын ескере отырып, орта мерзімді кезеңге арналған макроэкономикалық көрсеткіштердің болжамы негізінде есептелді және Кеден одағында кедендік баждардың сомаларын есепке жатқызу және бөлу тетігін қолдануды болжайды.

Бюджет кірістерінің өсуі негізінен салық түсімдерінің болжанатын ұлғаюымен қамтамасыз етілетін болады, ол мемлекеттік бюджеттің кірістерінде шамамен 97 %-ды қамтиды.

Салықтық түсімдердің ұлғаюына экономиканың болжанатын өсуі, тауарлар импортының өсуі, салалардағы өндірістің, оның ішінде Индустрияландыру картасының инвестициялық жобаларын іске асыру шеңберінде жаңа өндірістердің іске қосылуын ескере отырып ұлғаюы ықпал етеді.

Ұлттық қордан 2015 – 2017 жылдары 1 702,0 млрд. теңге мөлшерінде кепілдендірілген трансферттердің тартылуын ескере отырып, мемлекеттік бюджетке түсетін түсімнің жалпы көлемі 2015 жылы 7 422,3 млрд. теңгеден өсе отырып, 2017 жылы 8 564,0 млрд. теңгеге дейін өсуі болжамдалады.
7-сурет

Бюджет тапшылығын азайту саясатына сәйкес болжанатын ЖІӨ-ге қатысты оны 2015 жылы 2,3 %-дан 2017 жылы 1,7 %-ға дейін немесе абсолюттік мәнде 997,1 млрд. теңгеден 972,5 млрд. теңгеге дейін тиісінше қысқарту жоспарланып отыр.

Болжанатын түсімдер мен тапшылықтың жоспарланатын азаюын негізге ала отырып, мемлекеттік бюджет шығыстарын 2015 жылы 8 419,4 млрд. теңгеден 2017 жылы 9 536,5 млрд. теңгеге (ЖІӨ-нің 19,3-17,1 %-ға) дейін ұлғайту болжанып отыр.
8-сурет

Мемлекеттік шығыстардың жоспарланып отырған ұлғаюы экономиканың орнықты өсуі үшін қажетті ішкі сұраныс пен мемлекеттік инвестициялар есебінен негізгі капитал жинағын ұстап тұратын болады және бұл ретте номиналды ЖІӨ-нің өсу қарқынынан аспайды, бұл фискалдық саясаттың контрциклды қағидаттары шарттарының орындалуын қамтамасыз етеді.

Мұнай өндірудің күтілетін көлемін, Brent мұнайының әлемдік бағасы бойынша болжамды параметрлерді, АҚШ долларының есеп айырысатын айырбас бағамын ескере отырып, мұнай секторы кәсіпорындарынан Ұлттық қорға тікелей салықтар түсімін 2015 жылы 2 703,2 млрд. теңге, 2016 жылы – 2 914,5 млрд. теңге, 2017 жылы – 2 913,3 млрд. теңге көлемінде болатыны болжанып отыр.

Ұлттық қорды перспективада шектеулі пайдалану Қордағы мұнай кірістерінің таза жинағына ықпал ететін болады.

Бұдан басқа, мемлекеттік бюджет түсімдерінің жалпы көлемінде Ұлттық қордан кепілдендірілген трансферт түрінде тартылатын қаражаттың үлесін азайту жоспарланып отыр.

10-сурет


Мемлекеттің мұнай емес кірістерін ұлғайту аясында бюджет пен Ұлттық қордың теңгерімділігі саясатына сәйкес Ұлттық қордың қаражатын пайдалануды шектеу мұнай емес тапшылықтың 2017 жылы ЖІӨ қарағанда 4,8 %-ға дейін қысқаруына ықпал ететін болады.
11-сурет


Осы фискалдық қағидаларды сақтау Ұлттық қордағы мұнай кірістерінің таза жиналуын және оның 2017 жылы болжам бойынша 121,9 млрд. АҚШ долларын құрайтын көлемінің ұлғаюын қамтамасыз ететін болады.
12-сурет

Осылайша, Қордың тұрақтандыру және жинақтау функцияларын орындауы қамтамасыз етілетін болады.

Ұлттық қорды толықтыру елдің егемен рейтингін арттыруға ықпал етеді. Бұл өз кезегінде инвестицияларды ынталандыру үшін сыртқы қаржы ресурстарын анағұрлым тартымды және жеңілдікті шарттармен тартуға мүмкіндік береді.

Әлемдік және қазақстандық экономикадағы жағдай өзгерген кезде бюджет саясатын түзету, оның ішінде бюджет параметрлерін нақтылау жолымен жедел және икемді шаралар қабылданатын болады.

2015 – 2017 жылдарға арналған мемлекеттік және республикалық бюджеттер параметрлерінің болжамы 1-қосымшада келтірілген.».

5. «2015 – 2019 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамы» деген 1-қосымша мынадай редакцияда жазылсын:

* Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің болжамы

** Зейнетақы төлемдерін алушылардың еңбек өтіліне байланысты

Бюджеттің 2015 – 2017 жылдарға арналған негізгі көрсеткіштерінің болжамы

2. Үш жылдық кезеңге арналған

млрд. теңге