3 деңгейлі смж құжаты поәК поәК 042-16 02. 1

ПӘННІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ

«Қазақстандағы қалалар тарихы»

«050203»тарих мамандықтарына арналған

Оқытушы үшін

пәнінің оқу әдістемелік кешені

Семей

2015

«Қазақстандағы қалалар тарихы» курсы – нақты бір өлкенің тарихын қарастырғандықтан келесі мәселелерді қарастырады: өлкетанудың алғашқы терминологиясы, Ресей империясының және Қазақстан территорияларында ғылым ретінде қалыптасуы, өлкені зерттеу әдістері мен тәсілдері, өлкелік мұрағат, мұражайлар тарихы.

Құрастырған Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің «Қазақстан тарихы» кафедрасының аға оқытушысы, т.ғ.к. Бақытжанова Анар Бақытжанқызы

«» қыркүйек 2015 ж. №1 хаттама

«» қыркүйек 2015 ж. №1 хаттама

1. 
   Қолдану аясы
   
2. 
   Нормативтік сілтемелер
   
3. 
   Жалпы ереже
   
4. 
   Оқытушылар үшін пәннің жұмыс бағдарламасының мазмұны
   
5. 
   Студенттердің өздік жұмыстары тақырыптарының тізімі
   
6. 
   Пән бойынша оқу-әдістемелік картасы.
   
7. 
   Оқу-әдістемелік әдебиеттердің қамтамасыз етілу картасы
   
8. 
   Әдебиеттер
   

1. 
   Қолданылу аясы
   

«Қазақстандағы қалалар тарихы» пәні бойынша оқу-әдістемелік кешені «050203» -«тарих» мамандықтары үшін жасалған. Ол студенттерді курстың мазмұнымен, оның маңыздылығы және қажеттілігін, қурс саясатын, дағды мен іскерліктің тақырыптарымен таныстырады. Оқу-әдістемелік кешені пәнді оқып білудегі негізгі басшылық болып табылады.

2. 
   Нормативтік сілтемелер
   

«Қазақстандағы қалалар тарихы» пәні бойынша осы оқу-әдістемелік кешені келесі құжаттардың ұсынымдарымен және талаптарына сәйкес берілген пән бойынша оқу процесін ұйымдастыру тәртібін белгілейді және жасайды :

- ҚР МЖМБС 3.08. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік стандарты және «Қазақстан тарихы» пәнінің типтік оқу бағдарламасы негізінде жасалған.

- СТУ 042- РГКП-СГУ -8-2007 «Пәннің оқу-әдістемелік кешенін жасау және ресімдеужің жалпы талабы» университет стандарты

- ДП 042- 08.10.10.12-2007 «Пәннің оқу-әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны» құжатталған процедура
3.1 Пәннің қысқаша сипаттамасы:

Қазақстан тарихы курсы ҚР қазіргі территориясында адам қоғамының қалыптасу процесін, оның дамуын, тарихи оқиғаларды объективті түрде жан-жақты дамуын нақты тарихи материал негізінде қарастырады.

Қазақстан тарихы курсы Қазақстан территориясында басқа мемлекеттермен тығыз байланыста болған тарихи оқиғаларды көрсететін отандық тарихтың басты және жалпы тарихи процесстер бағытын ашуға бағытталған.

Курстың көптеген тақырыптары келесі «Қазақстанның экономикалық тарихы», «Саясаттану», «Философия» және т.б. пәндерді оқуда кешенді білім береді.

• 
  3.3 Пәнді оқыту міндеттері: белгілі аймақтың өткені мен белгілі тіршілігін зерттеуде ғылыми-әдістемелік негіздерді қолдану;
  
• 
  Мұражайлық зерттеулердің ғылыми-әдістемелік негіздері, өлкетанулық деректерді жинақтау және насихаттау;
  
• 
  Мектептік және студенттік өлкетанудың ғылыми-әдістемелік негіздері;
  
• 
  мемлекеттік және жалпы қоғамдық өлкетанудың ғылыми-әдістемелік негіздері;
  
• 
  іс қағаздары мен құжаттардың маңыздылығы мен қауіпсіздігін қамтасамыздандыруды үйрету.
  

Қоғамның дамуының туралы: әлемдік тарихи процесте Қазақстанның орны, әлеуметтік (сынақ) қабілет түрі, өркениет, мәдениет әр түрлілігі туралы білімді игеру.

Деректанудың әдістемесі мен теориясының түсінуі, Қазақстан тарихынан деректер, көмекші тарихи пәндер кешені туралы көрініс қалыптастыру.

Қазақстан халықтарының мәдениетін зерттеуге біртұтас концептуальді келуді білу.

Қазақстан мен әлемнің ұлы державаларының сыртқы саясатының тенденциялары негізінде бірнеше ғасырға созылған дипломатия тарихы мен халықаралық қатынастар теориясы туралы жалпы білім.
3.5 Пәннің пререквизиттері: : оқылатын пәнді игеру үшін студент тарих, тарихи география, археология, мәдениеттану, пәндерін білуі қажет. Гуманитарлық ғылымдардың негізгі категориялық атауының меңгеруді қажет. Олар: қоғам, адам, тұлға, құндылық, даму, прогресс т.б

3.6 Пәннің постреквизиттері: пәнді оқыту барысында алынған білімдерді тарих, жалпы тарих, тарихи география, қосалқы тарих пәндерінде қолдану.

4. Оқытушылар үшін пәннің жұмыс оқу бағдарламасының мазмұны
Кесте -2 Пәннің мазмұны. Сабақ түрлері бойынша сағаттарды бөлу

Тақырып аттары және оның мазмұны	Сағат саны	Қолданылатын әдебиеттер
Дәріс сабақтары
2 тақырып. Қазақстанның жергіліті ерекшеліктерінің тарихы (тас -дәуірінен қазіргі заманға дейін)	1	Алексеев В.П. Историческая антропология: Учебное пособие для студентов. М., 1979 Алексеенко Н.В., Алексеенко А.Н. Население Казахстана за 100 лет (1897-1897). – Усть-Каменогорск, 1999. – 1 с. Алексеенко Н.В. Бухтарминские были. – Алма-Ата, 1981 Алексеенко Н.В. Население дореволюционного Казахстана (численность размещение, состав, 1870-1914 гг.) Алма-Ата, 1981 Алексеенко Н.В. Статистические источники по демографии Казахстана. Усть-Каменогрорск, 1998. Алексеенко Н.В. Хранители памяти. Алма-Ата, 1988
3 тақырып. Тарихи - өлкетанулық жұмыс: ұйымдастыру әдісі, дамуы	1	Андреев А.И. Очерки по источниковедению Сибири. ХVII век. Л. 1939 Андреев А.И. Очерки источниковедения Сибири. ХVIII век. Первая половина. – М-Л., 1965 Андреев И.Г. Описание Средней Орды Киргиз - найсаков. – Алматы, 1998. Андреев И.Д. Научная теория и методы познания. – М., 1975. Арциховский А.В. Археология. М., 1960. Ахметова С.Ш. Историяеское краеведение. Алма-Ата,1982.
4 тақырып Қазақстан өлкетануына жалпы ресейлік, орынборлық, түркістандық , батыссібір, жергілікті білім орталықтарының үлесі	1	Қасымбаев Ж.Н. Города ВКО. – 1861. – 1917 (Социально-экономический аспект), Алматы, 1990. – 184 с. Қасымбаев Ж.К. История города семипалатинска 1718-1917. – Алматы, 1998. – 276 с. Клей Л.С. Археологические источники: Учебное пособие для студентов. – Л., 1978. – 120 с. Кляшторный С.Т., Султанов Т.И. Казахстан Летопис трехтысячелетий. Федорова Р.С. «Историческое краеведение и музееведение». Изд. ВКГУ. Усть-Каменогорск, 1898. Федорова Р.С. Основы исторического краеведение и музееведения. Усть-Каменогорск, 2002.
5 тақырып. Қазақстан өлкетануының дамуындағы ХVIII-ХХ ғасырдың басындағы ақпарат құралдарының ролі.	1	Алексеев В.П. Историческая антропология: Учебное пособие для студентов. М., 1979 Алексеенко Н.В., Алексеенко А.Н. Население Казахстана за 100 лет (1897-1897). – Усть-Каменогорск, 1999. – 1 с. Алексеенко Н.В. Бухтарминские были. – Алма-Ата, 1981 Алексеенко Н.В. Население дореволюционного Казахстана (численность размещение, состав, 1870-1914 гг.) Алма-Ата, 1981 Алексеенко Н.В. Статистические источники по демографии Казахстана. Усть-Каменогрорск, 1998. Алексеенко Н.В. Хранители памяти. Алма-Ата, 1988
6 тақырып. Өлкетанудағы мұрағаттың алатын орны	1	Андреев А.И. Очерки по источниковедению Сибири. ХVII век. Л. 1939 Андреев А.И. Очерки источниковедения Сибири. ХVIII век. Первая половина. – М-Л., 1965 Андреев И.Г. Описание Средней Орды Киргиз - найсаков. – Алматы, 1998. Андреев И.Д. Научная теория и методы познания. – М., 1975. Арциховский А.В. Археология. М., 1960. Ахметова С.Ш. Историяеское краеведение. Алма-Ата,1982.
7 тақырып Қазақстан өлкетануына жергілікті өлкетанушылардың творчествосының ХVIII -ХХ ғасырлардағы ықпалы	1	Арғынбаев Х.А. Қазақ халқындағы семья мен неке. Алматы:Ғылым,1973,288бет Народы мира. Энциклопедический сборник . М.,2002. Рассохина Э.Н. Казахские национальные традиции.А-А.,1996. Сарсенбаев Н.С. Обычаи,традиции и общественная жизнь казахов.А-А.,1992. Морохин В.Н. Методика собирания фольклора. М.,1990
8 тақырып. Қазақстан тұрғындары мен табиғаты туралы қазіргі кезеңдегі өлкетану білімдері (1917-1991 жж.)	1	Кравченко Л.Б. О работе школьного краеведческого музея школы гимназии №6 г.Семипалатинска.// История Казахстана: преподавание в школе №4 2005. Кравченко Л.Б. Тематические выставки в школьном краеведческом музее. // История Казахстана: преподавание в школе №7,2004 Токарев С.А. История русской этнографии. М.,1986 Курумбаев Н. Этнокультурное обследование Западно-Казахстанской области. // История Казахстана: преподавание в школе № 6,2004
9 тақырып. Кеңес дәуіріндегі республикалық жергілікті мерзімді басылымдардың өлкетарихының дамуына ықпалы	1	Қ.Орманов. «Өлкетану тарихи атаулардан басталады» / /Ана тілі .№37.2006ж. Қалқаман Жақып. «Қазағымның бір қонысы Қостанай» //Жас Өркен.Қостанай. А.Мауданов. «Күн сәулелі Қостанайым» 2006ж. Қ.Оспанова. «Мұражай ғасырлар зердесі» //Қостанай таңы. 9 маусым.2006ж. С.Сыздықов. «Туған жердің ту көтерген батырлары» // Қостанай таңы. 19 шілде. 2006ж. Б.Қойшыбайұлы. «Ұжымдастырудың ащы сабағы.» //Қостанай таңы. 8 тамыз. 1999ж.
10 тақырып. Қазақстандағы мұражай – ісінің тарихы	1	Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 195-224б. Қозыбаев М. Жауды жаптым ту байлап . А-1995. 3. Сулейменов Б.С., Басин В. Востание 1916 г. в Казахстане. А-1997. гл. 1-3.
11 тақырып. Тарихи - өлкетану зерттеулері	1	Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 283-298б. Кузембайулы А., Аманжолулы А. История Республики Казахстан. Астана – 2000. стр.288-302. 3. Нүрпейісов К. Алаш һәм Алаш Орда. А-1995. 2-3 тарау. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.-250с.
12 тақырып Мұражайлық мүдірлерді сақтау ісі	1	Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 298-325б. Кузембайулы А., Аманжолулы А. История Республики Казахстан. Астана – 2000. стр.302-319. 3. Қозыбаев М. Ақтаңдақтар ақиқаты. А-1992. 50-95б., 205-234 б. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.-250с.
13 тақырып. Тарихи - өлкетану деректерін жинау жолдары мен жүйелеу әдісі	2	Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 337-356б. Верт Н. История Советского государства. 1900-1991. М-1992. стр.359-3877 3. Қозыбаев М. К. Ақтаңдақтар ақиқаты. А-1992. 247-263 б. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.-250с.
14 тақырып. Жалпы білім беретін мектептердегі мұғалімдердің тарихи-өлкетану жұмысы	1	Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. Верт Н. История Советского государства 1900-1991.М-1992. стр.387-429. 3. Кузембайулы А., Абилулы Е. История Республики Казахстан. Астана – 2000. стр.342-350. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.-250с.
15 тақырып. Қорытынды. Өткен тьақырыптар негізінде ой тұжырымдар	1	Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 407-413б. Конституция Республики Казахстан. А-1995. Назарбаев Н.А. Қазақстан 2030. Ел президентінің Қазақстан халқына жолдауы //Егемен Қазақстан 1997. 11 қазан. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.-250с.
Практикалық(семинарлық)сабақтар
1 тақырып. Кіріспе.	1	1.Қазақстан тарихы Көне заманнан бүгінге дейін. 4 томдық 1 т. А-1996. 2 тарау. 2.Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 413 б. 3.Жолдасбайұлы С. Ежелгі және орта ғасырдағы Қазақстан. А-1995. 3-9 б. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.-250с.
2 тақырып. Қазақстанның жергіліті ерекшеліктерінің тарихы (тас -дәуірінен қазіргі заманға дейін)	1	1.Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 30-53 б. 2.Жолдасбайұлы С. Ежелгі және орта ғасырдағы Қазақстан. А-1995. 26-4 б. 3.Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан летопись трех тысячелетий. А-1992. стр.31-69.
3 тақырып. Тарихи - өлкетанулық жұмыс: ұйымдастыру әдісі, дамуы	1	1.Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 56-72 б. 2.Жолдасбайұлы С. Ежелгі және орта ғасырдағы Қазақстан. А-1995. 51-89 б. 3.Аманжолов К., Рахметов Қ. Түркі халықтарының тарихы. А-1996. 3-178 б. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.-250с.
4 тақырып. Қазақстан өлкетануына жалпы ресейлік, орынборлық, түркістандық , батыссібір, жергілікті білім орталықтарының үлесі	1	1. Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 56-72 б. 2.Жолдасбайұлы С. Ежелгі және орта ғасырдағы Қазақстан. А-1995. 51-89 б. 3. Аманжолов К., Рахметов Қ. Түркі халықтарының тарихы. А-1996. 3-178 б 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.-250с.
5 тақырып Қазақстан өлкетануының дамуындағы ХVIII-ХХ ғасырдың басындағы ақпарат құралдарының ролі.	1	1.Қазақстан тарихы Көне заманнан бүгінге дейін. 4 томдық 2т. А-1996. 201-248 б. 2.Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан летопись трех тысячелетий. А-1992. гл. 6. 3. Жолдасбайұлы С. Ежелгі және орта ғасырдағы Қазақстан. А-1995. тарау 6. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.-250с.
6 тақырып. Өлкетанудағы мұрағаттың алатын орны	1	1.Қазақстан тарихы Көне заманнан бүгінге дейін. 4 томдық 2т. А-1996. тарау 3. 2. Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан летопись трех тысячелетий. А-1992. стр. 261-315.
7 тақырып. Қазақстан өлкетануына жергілікті өлкетанушылардың творчествосының ХVIII -ХХ ғасырлардағы ықпалы	1	1.Қазақстан тарихы Көне заманнан бүгінге дейін. 4 томдық 3т. 2.Моисеев В.А. Джунгарское ханство и казахи: XVII – XVIII вв. а-1991. 3. Тынышпаев М. Ақтабан шұбырынды. А- 1992. стр. 137-148. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы,2008-250с.
8 тақырып. Қазақстан тұрғындары мен табиғаты туралы қазіргі кезеңдегі өлкетану білімдері (1917-1991 жж.)	1	1.Қазақстан тарихы Көне заманнан бүгінге дейін. 4 томдық 3т. 2.Қосымбаев Ж.К. Кенесары хан. А-1995. 1-2 тарау. 3. Сулейменов Б., Басин В. Казахстан в составе России в XVIII- XIX вв. А-1993. гл.2-3.
9 тақырып. Кеңес дәуіріндегі республикалық жергілікті мерзімді басылымдардың өлкетарихының дамуына ықпалы	1	1.Қазақстан тарихы Көне заманнан бүгінге дейін. 4 томдық 3т. 2. Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 224-283б. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.-250с.
10 тақырып. Қазақстандағы мұражай – ісінің тарихы	1	1.Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 195-224б. 2.Қозыбаев М. Жауды жаптым ту байлап . А-1995. 3. Сулейменов Б.С., Басин В. Востание 1916 г. в Казахстане. А-1997. гл. 1-3. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.2008-250с.
11 тақырып. Тарихи - өлкетану зерттеулері	1	1.Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 283-298б. 2.Кузембайулы А., Аманжолулы А. История Республики Казахстан. Астана – 2000. стр.288-302. 3. Нүрпейісов К. Алаш һәм Алаш Орда. А.-1995. 2-3 тарау.
12 тақырып. Мұражайлық мүдірлерді сақтау ісі	1	1.Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 337-356б. 2.Верт Н. История Советского государства. 1900-1991. М-1992. стр.359-3877 3. Қозыбаев М. К. Ақтаңдақтар ақиқаты. А-1992. 247-263 б. 4.Алтаев А.Ш. История Казахстана:Хрестоматия.Т.1/Алтаев Б.О.Жангуттин;КазНУ им. Аль-Фараби.-Алматы.2008-250с.
13 тақырып. Тарихи - өлкетану деректерін жинау жолдары мен жүйелеу әдісі	1	1.Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 337-356б. 2.Верт Н. История Советского государства. 1900-1991. М-1992. стр.359-3877 3. Қозыбаев М. К. Ақтаңдақтар ақиқаты. А-1992. 247-263 б.
14 тақырып. Жалпы білім беретін мектептердегі мұғалімдердің тарихи-өлкетану жұмысы	1	1.Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 2.Верт Н. История Советского государства 1900-1991.М-1992. стр.387-429. 3. Кузембайулы А., Абилулы Е. История Республики Казахстан. Астана – 2000. стр.342-350.
15 тақырып. Жалпы білім беретін мектептердегі мұғалімдердің тарихи-өлкетану жұмысы	1	1.Қазақстан тарихы Очерктер, А-1993. 407-413б. 2.Конституция Республики Казахстан. А-1995. 3. Назарбаев Н.А. Қазақстан 2030. Ел президентінің Қазақстан халқына жолдауы //Егемен Қазақстан 1997. 11 қазан.

5. Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптары

Оқытушының жетекшілігімен СӨЖ

1. 
   Негізгі әдебиеттер:
   

2. Алексеенко Н.В., Алексеенко А.Н. Население Казахстана за 100 лет (1897-1897). – Усть-Каменогорск, 1999. – 1 с.

3. Алексеенко Н.В. Бухтарминские были. – Алма-Ата, 1981

4. Алексеенко Н.В. Население дореволюционного Казахстана (численность размещение, состав, 1870-1914 гг.) Алма-Ата, 1981

5. Алексеенко Н.В. Статистические источники по демографии Казахстана. Усть-Каменогрорск, 1998.

6. Алексеенко Н.В. Хранители памяти. Алма-Ата, 1988

9. 
   Андреев А.И. Очерки источниковедения Сибири. ХVIII век. Первая половина. – М-Л., 1965
   
10. 
    Андреев И.Г. Описание Средней Орды Киргиз - найсаков. – Алматы, 1998.
    
11. 
    Андреев И.Д. Научная теория и методы познания. – М., 1975.
    
12. 
    Арциховский А.В. Археология. М., 1960.
    
13. 
    Ахметова С.Ш. Историяеское краеведение. Алма-Ата,1982.
    
14. 
    Баранский Н.Н. Исторический обзор учебников географии (1876-1934).
    
15. 
    Библиография по истории Восточного Казахстана. У-ка, 1977 выпуск первый Дореволюционный период. – 114 с.
    
16. 
    Библиография по истории Восточного Казахстана. У-ка, 1977 выпуст. второй эпоха социализма, 110 с.
    
17. 
    Государственный архив ВКО и его филиалы: Путеводитель, Алматы, 1988. – 321 с.
    
18. 
    Гревс И.М. Отечество. Краеведческий альманах. М., 1991.
    
19. 
    Дорбов А.А. Введение в изучение истории. М., 1981.
    
20. 
    Добров В.Н. Центарльное архивное бюро Казахстана и его значение для краеведения //Вестник центарльного музея Казахстана. Алматы, 1930. - № 1 – С – 21-22
    
21. 
    Доронин Т. Полтара века любви Западно Казахстанский областной историко краеведческий музей) //Казахстанская правда Алматы, 1990. – 12 августа.
    
22. 
    Драчук В. Дорогами тысячалетий О чем поведали письмена. – М, 1976
    
23. 
    Дъянова Р.А., Емельянов Б.В., Пасечный П.С. Основы экскурсоведения. Учебное пособия. – М, 1985. – 256 с.
    
24. 
    Журавлев В. История Вуза. – история кафедры //Казахстанская правда. – Алматы, 1996. – 22 марта
    
25. 
    Иванов В.В. Методология исторической науки. – М., 1985. – 166 с.
    
26. 
    Ивлев Н.П. Находки краеведа. – Алматы, 1977. – 152 с.
    
27. 
    Казахско-русские отношения в ХVI - ХVIII веках (Сборник документов и материалов). – Алматы, 1961. – 743 с.
    
28. 
    Как мы изучаем родной край - Усть-Каменогорск - 1981.
    
29. 
    Қасымбаев Ж.Н. Города ВКО. – 1861. – 1917 (Социально-экономический аспект), Алматы, 1990. – 184 с.
    
30. 
    Қасымбаев Ж.К. История города семипалатинска 1718-1917. – Алматы, 1998. – 276 с.
    
31. 
    Клей Л.С. Археологические источники: Учебное пособие для студентов. – Л., 1978. – 120 с.
    
32. 
    Кляшторный С.Т., Султанов Т.И. Казахстан Летопис трехтысячелетий.
    
33. 
    Федорова Р.С. «Историческое краеведение и музееведение». Изд. ВКГУ. Усть-Каменогорск, 1898.
    
34. 
    Федорова Р.С. Основы исторического краеведение и музееведения. Усть-Каменогорск, 2002.