3 тақырып. Қаржылық есептілікті дайыдаудың және ұсынудың принциптері (№1 ҚЕХС) Мақсаты: Кәсіпорынның қаржылық есептілігін дайындаудың негізгі шарттарымен танысу.
Міндеттері: Қаржылық есептілігін құрастырудың мақсатын анықтау;
Қаржылық есептілігін құрастырудың компоненттері;
Қаржылық есептілікті құрастырудың принциптері.
Дәріс жоспары: 1. Қаржылық есептіліктің бағытталуы.
2. Қаржылық есептіліктің элементтері.
3. Қаржылық есептілікті құрастырудың негізгі принциптері.
Пайдаланатын оқулықтар: 1. Халықаралық қаржылық есеп стандарттары. ХҚЕС ресми толық аудармасы, 2005 ж. 1 қаңтарындағы жағдай бойынша. М: Аскери 2006 ж.
2. Кеулімжаев Қ.К. "Қаржылық есеп" Алматы, 2001.
3. Радостовец В.К. Радостовец В.В., Шмидт О.Ю. «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп» Алматы, 2004.
4. Нурсеитов Э.О. Ұйымдардағы бухгалтерлік есеп «ЛЕМ» баспасы . 2006ж.
Жалпы мақсаттағы қаржы есептiлiгi- бұл өздерінің нақты ақпараттық қажеттiлiктерiне сай келетiн есептiлiктiң ұсынылуын талап етуге мүмкiндiгi жоқ пайдаланушылардың қажеттiлiктерiн қамтамасыз етуге арналған есептілік.
Қаржы есептiлiгi ұйым қызметінің қаржы жағдайы мен қаржы нәтижелерінің құрылымдалған ұсынуы болып табылады.
Жалпы мақсаттағы қаржы есептiлiгiнiң мақсаты экономикалық шешiмдер қабылдау кезiнде пайдаланушылардың қалың тобы үшiн пайдалы ұйымның қаржы жағдайы, қызмет нәтижелерi мен ақшалай қаражатының қозғалысы туралы ақпарат беру болып табылады. Қаржы есептiлiгi сондай-ақ ұйым басшылығына сенiп тапсырылған ресурстарды басқару нәтижелерiн де көрсетедi.
Қаржылық есептіліктің элементтері. Қаржылық есептіліктің элементтері. Осы мақсатқа жету үшiн қаржы есептiлiгi ұйымның мынадай көрсеткiштерi туралы ақпарат бередi:
(а) активтер;
(b) мiндеттемелер;
(c) өз капиталы;
(d) пайдалар мен залалдарды қоса, кiрiстер мен шығыстар;
(e) өз капиталындағы басқа да өзгерістер;
(f) ақшалай қаражаттың қозғалысы.
ҚАРЖЫ ЕСЕПТІЛІГІНІҢ КОМПОНЕНТТЕРІ
Қаржы есептiлiгiнiң толық жинақталымы мыналарды қамтиды: (а) баланс; (b) пайдалар мен залалдар туралы есеп; (c) өз капиталында мыналарды көрсететiн өзгерістер туралы есеп (d) ақшалай қаражаттардың қозғалысы туралы есеп; Қызметтiң үздiксiздiгi Қаржы есептiлiгiн әзiрлеген кезде ұйымның басшылығы ұйымның өз қызметiн жалғастыру қабiлетiн бағалауға міндетті. Қаржы есептiлiгi, егер ұйымның басшылығы не ұйымды таратуға, немесе оның қызметiн тоқтатуға өзі ниет еткен, не бұлай жасаудан басқа нақты баламасы болмағандықтан, осындай іс-әрекет тәсілін таңдауға мәжбүр болған реттерді қоспағанда, міндетті түрде қызметтiң үздiксiздiгi негiзiнде жасалуға тиiс. Егер ұйымның басшылығы бағалау барысында бұдан былай ұйымның қызметтi үздiксiз жалғастыру қабiлетiне едәуiр күмән туғызуы мүмкiн оқиғаларға немесе жағдайларға байланысты елеулi тұрлаусыздықтар туралы оған мәлiм болса, бұл тұрлаусыздықтар қаржы есептілігінде міндетті түрде ашып көрсетiлуге тиiс. Егер қаржы есептiлiгi қызметтiң үздiксiздiгiне жол беру негізінде жасалмаса, бұл факт есептiлiк жасалған негiзбен және ұйым үздiксiз iс-әрекет етедi деп есептелмейтiн себеппен қатар, міндетті түрде ашып көрсетiлуге тиiс. Есептеу әдісі бойынша есепке алу Ұйым, ақшалай қаражаттардың қозғалысы туралы ақпаратты қоспағанда, есептеу әдісі бойынша есепке алу ережелерін қолданып, қаржы есептiлiгiн жасауға міндетті. Ұсынудың жүйелiлiгi Қаржы есептiлiгiнде баптарды ұсыну және сыныптау міндетті түрде бiр кезеңнен келесі кезеңге сақталуға тиiс, оған мынадай реттер кiрмейдi: ұйым қызметі сипатының едәуір өзгеруі немесе оның қаржы есептілігін қайта қарау нәтижесінде - 8 ІAS-Халықаралық стандарттың есеп саясатын іріктеу және қолдану өлшемдерін ескере отырып, басқа ақпаратты ұсыну немесе басқа сыныптау неғұрлым қолайлы екендігі анық; немесе (b) қандай да болсын Стандарт немесе Түсіндірме ұсынуда өзгерiстердi талап етедi. Елеулілік және қорыту Ұқсас баптардың әрбiр елеулi сыныбы қаржы есептiлiгiнде міндетті түрде жеке ұсынылуға тиiс. Ұқсас емес сипаттағы немесе мақсаттағы баптар, егер олар елеулі болып табылмайтын ретте ғана, міндетті түрде жеке ұсынылуға тиiс. Өзара есепке алу Активтер мен мiндеттемелер және кірістер мен шығыстар өзара есепке алынбауға тиiс, бұған ол рұқсат етілген немесе қандай да болсын Стандарт немесе Түсіндірме талап ететін реттер кірмейді. Салыстырмалы ақпарат Қандай да болсын Стандарт немесе Түсіндірме қаржы есептілігінде көрсетілген барлық сомалар бойынша басқаға жол беретін немесе талап ететін реттерді қоспағанда, алдыңғы кезеңдегі салыстырма ақпарат міндетті түрде ашып көрсетілуге тиіс. Салыстырма ақпарат, егер ол ағымдағы кезең iшiндегi қаржы есептiлiгiн түсiну үшiн орынды болса, міндетті түрде баяндау және сипаттау ақпараты қосылуға тиiс.
