5В010300 «Педагогика және психология» мамандығына арналған Психологиялық менеджмент
жүктеу/скачать 313.72 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мазмұны
5В010300 - «Педагогика және психология» мамандығына арналған Психологиялық менеджмент ПӘНІНІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР Семей, 2014 Мазмұны
Абстракция (лат.-алу, жою) – ойлау операциясының негізгісі. Авторитарлық (автократикалық) – бір адам билігінің абсолютизациясы. Авторитет моральды - өзіне моральды сенім қатынасы бойынша дамытатын, адамдарға өз мінез – құлқымен ықпал ететін тұлға. Адаптация адамгершілік – тұлғаның топтағы моральды жағдайға бейімі, біреудің нравтілі позициясын қабылдау. Адаптация әлеуметтік- психологиялық – тұлғаның ортаның әлеуметтік-психологиялық шарттарына бейімділігі. Амбиция – шектен тыс өзін сүю, жоғары қойылған претензиялар. Амплуа (фр. должность) – роль, іс - әрекеттер түрі. Аниматер – компания жаны (фр.). автор түсінікті 1973ж. енгізді. Анторопология – адамның өмір әрекетіндегі тарихи шарттар контексінде қалыптасу туралы ғылым. Апломб – сөйлеуде, мінез – құлықта көрінетін шектен тыс өзіне өзі сенушілік. Ассоциация (лат. бірігу) – психологиялық құбылыстың бірі туралы бейнелеу басқасы туралы құбылыстар арасындағы байланыс. Аттракция (фр. тартылу) – адамның бір – біріне өзара тартылу процесі, бір адамның екіншісіне сүйкімділіктің қалыптасуы. Аффект (лат. страсть)– жан күйзелісі. Әлеуметтік ақпарат (информация социальная) – қоғамдық және табиғат арасындағы қатынастардың өзара әлеуметтік әсерін реттеп отыру үшін қолданылатын, қалыптасқан, үнемі жаңарып отыратын білімдердің, мәліметтердің жиынтығы. Ә.а. қоғамдық өмірді түгел қамтитын (экономикалық, саяси, әлеуметтік, демографиялық, мәлени т.б.) түрлі деңгейдегі білімді пайдаланады, таратады. Әлеуметтік арақашықтық-(дистанция социальная) - әр алуан топтардың, таптардың бір-біріне деген қарым-қатынастарын, жақындығын, қарама-қайшылығын, қоғамдағы орнын білдіреді. Ә.а.- қ.-ты анықтауда ұлттық, этникалық т.б. топтардың әлеуметтік қатынастар жүйесіндегі орнына байланысты туатын әлеуметтік ерекшеліктері де ескеріледі. Әлеуметтік артықшылықтар (привилегия социальные – латын.- «артықшылық» деген сөзінен алынған) – кейбір адамдардың, топтардың, таптардың, мекемелердің заңды немесе заңсыз түрде де, көпшіліктің қолы жетпейтін құқықтар мен артықшылықтарды пайдалануы. Әлеуметтік алалау (социальная дискриминация). – адамдардың нәсілдік, ұлттық, діни, жыныстық т.б. ерекшеліктеріне байланысты ашық немесе бүркемелі түрде алалауды, қысым көрсетуді айтады. Әлеуметтік ассоциация (социальная ассоциация) – мүшелерін бір топқа біріктіруге тікелей себептік негізі бар, ішкі құрылымы мен басқарылу жүйесі арнайы бекітілген, өз ісін өзі қамтамасыз ететін материалдық қаражаттық қоры бар адамдардың біріккен ұжымы. Ә.а. деп, кең мағынада алғанда, адамдарды біріктіретін кез келген адамдар тобы айтылады. Әлеуметтік әсер (социальный эффект – латын-«нәтижелі» дегенді білдіреді) - әлеуметтік іс-әрекеттердің, байланыстардың және қарым-қатынастардың, әлеуметтік жүйелердің қызметі нәтижесінде пайда болатын қоғамдық өмірдің әртүрлі саласындағы сапалық өзгерістер. Әлеуметтік байланыс (социальная связь) – жеке адамдардың не адамдар топтарының бір-біріне деген кез-келген әлеуметтік-мәдени қатынастарын бейнелейтін түсінік. Әлеуметтік бағытталу (контроль социальная) – адамның өзінің қоғамның әлеуметтік құрылымындағы орнын, жағдайын түсінуі, ұнамды әлеуметтік жағдайды таңдауы және оған жету жолдарын белгілеуі. Әлеуметтік бақылау (контроль социальная) - әлеуметтік институттардың, мекемелердің, қоғамның сан-алуан салаларының қызметін, әлеуметтік топтар мен жеке адамдардың іс-қимылында қоғамдық мүдделер мен әлеуметтік ғұрыптар тұрғысынан баға беру және тыйым салу механизмі. Әлеуметтік бейімделу ( адаптация социальная) – адамның немесе топтың өз қажеттілігіне сәйкес жаңа әлеуметтік ортаны белсенді түрде игеруінен және әлеуметтік жүйедегі өз орнын ауыстыруынан көрінеді. Әлеуметтік диагностика (грек- «танып-білуге» қабілетті» деген сөзіне алынған) - әлеуметтік, өндірістік шағын топтарды ғылыми негізде басқару үшін, олардағы ішкі қатынастарды нақтылы зерттеп білу мақсаттарын жүзеге асыратын, сонымен бірге қоғамдағы кертартпа құбылыстардың пайда болу себептерін, табиғатын зерттей отырып, оларды жою жолдарын анықтап, ұсыныс жасайтын социологияның бір саласы. Әлеуметтік даму (социальное развитие) - әлеуметтік философия мен социология ғылымдарының басты мәселелерінің бірі. Оның толық көрінісі мен мән-мазмұнын терең түсіну үшін салыстырмалық талдаулар жүргізу керек. Ә.д. күрделі түрде мөлшерлеп көрсетуге көмек көрсете алатын ғылыми ұғымдарға «өмір салты», «әділеттік» деген сияқты ұғымдарға жақын болып есептеледі. Ә.д. ұғымы практикалық ұйымдастыру қызметін атқарады. Әлеуметтік детерминизм - әлеуметтік құбылыстардың өзара байланыстарын көрсететін социологияның негізгі принциптерінің бірі. Ә.д. – нің негізгі мінездемесі себеп – салдарлы байланыстар алайда себептілікке детерминацияның барлық түрлері кірмейді. Адам іс-әрекетінде табиғи және әлеуметтік шындықты өзгерту жобасы ретінде қойылған мақсат арқылы детерминациялау ерекше орын алады. Әлеуметтік жағдай (социальная ситуация) – қоғамдағы әр түрлі таптық, демографиялық, этностық т.б. топтардың өмір сүру, еңбек ету жағдайларын анықтайтын объективтік және субъективтік жағдайлар мен процесстердің әлеуметтік құрылымы. Әлеуметтік стратификация (стратификация социальная, стратификация термині латынның ‘stratum’- «жік, қатпар, қабат» және ‘facer’ – «жасау» деген сөздердің қосындысынан алынған) - соңғы жылдарға дейін Батыс социологиясында ғана пайдаланып негізгі әлеуметтік айырмашылықтардың және теңсіздікті көрсететін түсінік. Ә.ж. –ді зерттеудің үш бағыты бар: 1) әлеуметтік мәртебені әлеуметтік теңсіздіктің өлшемі ретінде қарау; 2) әлеуметтік бағыт-бағдармен байланыстыру; 3) негізгі жік жарғылар есебінде мамандық түрін, табыс мөлшерін , білім дәрежесін басшылыққа алу. Әлеуметтік идеал (социальный идеал) – тарихи әлеуметтік нақтылықтың жан-жақты жетілген, жақсартылған, белгілі бір адамның немесе әлеуметтік топтың санасындағы, болашақтағы бейнесінің көрінісі. Әлеуметтік иерархия (социальная иерархия гректің «hierarhia» - «қасиетті» және «arche» - «билік» деген сөздерінен алынған) – «жоғарғылардың» «төмендегілерді» бақылап отыруына, бағыныштылыққа негізделген күрделі әлеуметтік қатынастар жүйесі. Ә.и. – ға басқаруды орталықтандырумен қатар, бюрократияландыру тән. Еңбек бөлінісінің бір түрі ретінде ол адамдар арасындағы қатынастарды өз заңдарына бағындырады. Ә.и. билік түрінде жүзеге асырылады, яғни белгілі бір ұйымдасқан жүйедегілер ережелер мен нұсқауларды қатаң орындап отыруы тиіс. Жеке адам (жұмыскер, қызметкер) өз ерік – жігерін Ә.и. талаптарына бейімдейді. Ә.и. заңдылықтарды әр түрлі мекемелер арасындағы қатынастарда да орын алады. Әлеуметтік инновация (латынның «innovation» - «жаңалық енгізу», «өзгеру» деген сөзінен алынған) – материалдық, экономикалық, әлеуметтік мүмкіндіктерді тиімді пайдалануға, қоғамның өмір сүруін қамтамасыз ететін салаларда сапалы өзгерістер жасауға бағытталған қоғамдық пайдалы істі жасау, тарату, жүзеге асыру процесі. Ә.и. әлеуметтік, экономикалық, мәдени шығармашылық пен прогрестің жемісі. Ә.и. өзінің жаңартушылық күш – қуатына қарай түбегейлі жаңартушы немесе барды өзгертуші болып бөлінеді. Ә.и. – ның соңғы түрі кеңірек тараған. Ә.и. мақсатты өзгерістерге бағытталған салаларда жиірек байқалады. Әлеуметтік институт (латынның «institutum» - «айқындау», «қондыру» деген сөзінен алынған) – қоғамдық қарым-қатынастардың тұрақтылығын қамтамасыз ететін мамандырылған іс-әрекетті жүзеге асырудың бір түрі. Әлеуметтік қабылдау – Ә.қ. деп адамдардың қоғамдық қатынастарды, әлеуметтік жағдайларды, адамдардың топтарын, басқа адамды және өзін-өзі қабылдап, түсініп, бағалауы айтылады. Банкир – банк иесі не акционері. Бартер – келісім бойынша тауарлармен алмасу. Бизнес – коммерциямен байланысты, тауар өнімділігіне жасаумен, қызметі көрсетумен байланысты іс - әрекет. Брокер – баржадағы саудагер мен сатып алушы арасындағы посредник. Вармант – мүмкін болатын комбинацияның бірі. Визуалдық – көру тартымдылығы. Гедонизм – ләззат алуға және күйзелістерден қашу ұмтылысы. Гипотеза – құбылыстардың себепті байланысы туралы болжам ойлар. Гуманизм – адамдарды мойындау және сыйлау, адамдардың созидание жаратылғандығына сену. Дедукция – логиканың белгілі бір ережелері бойынша кейбір бекітулер мен комбинациялардан қорытынды жасауға мүмкіндік беретін ой. Демократия грек.) – халық билігі. Детерминанта (лат. анықтау) – себеп – салдарлы тәуелділік. Дидактика – оқыту теориялары мен технологиясы. Диллер - өз фирмасының тауарын жарнамалайтын және оларды сатып алушы иемденуге келісім жасайтын тұлға. Дисперсия (лат.) – шашылмалы, аңғалақ. Доминанта (лат. үстемді) – жүйке жүйесі қабығындағы қозу нүктесі. Идентификация – бірдеңемен, біреумен уподопление. Идеология – идеялар жүйесі. Иммидж (ағылш. бейне) – бұқаралы ақпарат құралдары мен өзіне назар аударту мақсаттарда әлеуметтік топ немесе жекелей бейне. Имиджелогия – жеке сүйкімділік өнері ( технологиясы ) туралы ғылым. Автор 1990ж. бұл түсінікті енгізді. Импульсивтілік – бастапқы күйі бойынша, сыртқы жағдайлар не жеке көңіл – күйі әсерімен әрекетке бейімінен тұратын адам мінез – құлқының ерекшелігі. Индивидуалділік – тұлғаның биоәлеуметтік ерекшеліктері, қайталанбастығы. Индукция – жекелеген жалпыға ой түйіндісі. Интраверт - өзіне келгенге бейім, қарым – қатынасқа кіре алмайтын тұлға. Карьера – кәсіби өсу, қызметі бойынша өсу, қоғамдық мойындау. Катарсис – моральды өзін - өзі тазарту. Калокогатия - әдемі мен мейірімді тұтастығы, денелік және руханилылық үйлесімдігі. Коммерция – табысты іс жүргізе алу «тірі» ақша жасай алу іскерлігі. Коммуникабельділік – қарым – қатынасқа түсе алу қабілеті. Коммуникация (лат. байланыс, хабар) – қарым – қатынас процесіндегі ақпарат беру. Конвергентті менеджмент – басқару іс - әрекетіндегі адамзат қоғамын ең күшті жетістіктерін интеграциялайтын ғылыми концепциялар мен арнайы технологиялық жүйелері. Конкуренция (бәсеке) – тұтынушы үшін тауарлар меншіктерінің арасындағы жарыс. Контаглоздылық психиканың – ақпаратты бірігіп қабылдағандағы адамда болатын ортақ эмоционалды бағыты кезіндегі адамның, топтың қалпы. Конфликтология – конфликтерді адамгершілік жеткілікті түрде жеңу туралы ғылым. Конформизм – енжарлы түрдегі бейімделу, өз ойынын жоқтығы. Конфронтация – белсенді қарсылықты өршітетін агрессивті қалып. Концепция – белгілі бір құбылыс трактовкасы. Кооперация – «нәтижелі» азық алуға қажетті шарт, бірлестікті еңбек іс-әрекеті. Коньюктура – белгілі бір нәтижесіне әсер етуге қабілетті жағдайлар ағымы. Лидер – маңызды жағдайда топ мүшелерінің мінез – құлқына әсер етуге қабілетті топ мүшесі. Контент – талдау – құжаттарда, әдебиеттерде, бейнетаспаларда сұхбаттардағы және т.б Ақпараттарды талдау және бағалау әдісі. Ақпараттық формаланған түріндегі мағыналық бірлігін айқындау арқылы және тандаулы жинақтар осы бірліктердің атау көлемі жиілігін өлшеу арқылы. Этнопсихологияға қатысты - қолдану жиілігімен ұлттық психологиялық ерекшеліктерді білдіретін ұғымдар мен ой – пікірлерді беру дәрежесін тіркеу. Конформ этносы – жеке адамдардың, адамдар тобының ұлттық әдет –ғұрыптарға, жүріс – тұрыстарына ұлттық ерекшеліктерді және стереотиптерді ішкі кедергісіз меңгеру және жеткілікті мағынасын түсіну арқылы көрінетін бейімділігі. Кросс – мәдени этнопсихологиялық зерттеу – түрлі ұлттарға, этностық қауымдарға жататын бірнеше топтарда қатарынан сыналатын адамдардың психологиялық және әлеуметтік мәдени ерекшеліктері. Менталитет (діл) – этнос қабылдаған көзқарастар, пікірлер, стереотиптер, жүріс – тұрыс формалары мен әдістері осы этностың қауымға тән өмір сүру стилі, мәдениеті. Мәдени релятивизм – даму деңгейіне қарамастан дербестік пен толық құндылық құнын мойындайтын түрлі халықтардың мәдени құндылықтарының салыстырылмаушылығы мен барлық моральді – бағалау критерийлерінің қатыстылығы туралы американдық этнологиядағы этнопсихологиялық бағыты. Маргинал тұлға – екі ұлттың мәдени өмірі мен салттарына саналы түрде қатысып өмір сүретін адам. Маркетинг – нарықтық сұранысты баға туындыларын зерттеу, фирманың бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету мақсатындағы тауарлық ассортименті жоспарлау. Менеджер (кәсіби маманды) – ұйымдастырушы, іскер социзм басқарушысы. Ментомитет - өзінде адамның өмір іс - әрекеттердің этнопсихологиялық, әлеуметтік – экономикалық тарихи шарт ерекшеліктерін бейнелейтін ойлау іс-әрекетінің бейімі. Меритократия (лат. достойный, грек. билік) – тән адамның билігі. Мораль – адамның бірігіп, іс - әрекетінің қоғамдық – қажеттірегуляторы, сананың бағалық құрылымы. Мотив (лат. итермелеу) – іс - әрекет ішкі мән – мағынасы, адамды іс - әрекетке итермелейтін түрткі. Ортобиоз - өмірдің рационалды түрі. Ортобиотика – денсаулықты сақтау және адамдардың өмірлік тұрақты оптимизмін қайта өңдеу. Персонификация – адам бейнесіндегі бөлінген түсініктерінің адам қасиеттерін, табиғи құбылыстарды бейнелеу. Позиция моральды – тұлға мінез – құлқының мотивизациясына әсер ететін ерік, нанымдар, моральды көзқарастар. Престиж (фр.) – авторитет, ықпал. Процесс - құбылыстардың жалғасы алмасуы. Психика – адамның белсенді бейнесінде тұратын жоғарғыұйымдасқан материяның жүйелі ерекшелігі. Психигигиена – адамның психикасының денсаулығын сақтап, күшейту бойынша өңделетін меропритиялар жалпы гигиенаның бөлігі. Психология – психика туралы ұғым. Пунктуальды - өз міндеттерін орындағандағы ұқыпты тұлға. Рекреация – адам ағзасының физикалық сипаттарын жандандыру, күшейту. Релаксация – психикалық демалу, эмоционалды ерікті қосылу. Репутация – біреу,бір нәрсенің кемшіліктері мен жетістіктері туралы ой. Сана – адамдарға тән пмихикалық бейнелеу мен өзін - өзі реттеудің жоғарғы деңгейі. Социограмма – зерттеу барысында көрінетін өзара және біржақты таңдаулар мен ауытқудыңөзара қарым – қатынастың тұтас картинасын сипаттайтын график, диаграмма. Стереотип (грек. мықты) – санада қатал бекітілген бейне, бағалықтар, мінез – құлық манерасы. Стиль (фр. палочка) – тәсіл, әдіс, жол. Стимул – мотивациясының қалыптасуына үлес қосатын тұлға психикасына сыртқы әсер. Тұлғаның этностық құрылымы– адамның ішкі мазмұнын білдіретін және іс– әрекетіне, жүріс– тұрысына әсерін тигізетін иерархия түрінде құрылған белгілі ұлт өкілінің қасиеттер жиынтығы. Топ – қоғамдағы адамдардың белгілі сипаттары мен ерекшеліктеріне орай бірлесіп атқаратын істеріне сәйкес бірлесуі. Топ жетекшісі – жора – жолдастары мен қатар құрбыларына өзінің беделімен , іс-әрекетімен, мінез-құлқымен ықпал етіп отыратын адам. Тәрбие – тәрбиеленетін адамда мінез-құлықтың, дүниеге көзқарастың, мінездің және ақыл-ой қабілеттілігінің қалыптасуы үшін мақсатқа бағытталған жүйелі ықпал жасау. Тәрбие оқылудың ажыратылмайды . Бірақ, оған дәлме-дәл де келмейді, тәрбие таптық сипатта болады. Тума белгі – адамның дүниеге өзімен бірге келетін белгісі. Тәртіптілік – адамның жеке басының дағдысы, үнемі тәртіп сақтауды қажет ететіндігі, өзі және қоғам алдындағы міндетін түсіне білуі. Тианақталған сөйлеу - әрбір сөздің немесе сөйлемнің дәл анықталған, мазмұны жағынан аяқталған сөйлеу. Түрлестік – 1) индивидке ықпал ететін топпен іштей немесе сырттай келісу; 2) жеке адамның ішкі позициясына қарамастан топпен сырттай келісу. Түсіндіріп сөйлесу- заттың, құбылысты немесе ережені айқынырақ дәлірек түсінуге мүмкіндік беретін сөйлеу. Түсіндіру тәсілдер жиынтығы. Жағдайларға байланысты мұндай тәсілдер ретінде салыстыру, сипаттау, себебін көрсету, қарапайым модельді құрастыру т.б. атауға болады. Түсінік – болмыстың заттары мен құбылыстарының өткен бір кездегі сезім мүшелеріне тигізген әсерінің сезім-көрнекілік бейнесі. Такт (лат. тигізу) - өзін сәйкес түрде ұстай алу іскерлігі. Темперамент (лат. бөліктің өзара қатынасы) – адамның динамикалық ерекшеліктерінің сипаты: интенсивтілігі, жылдамдығы, ырғағы, психиканың қалпы мен процесінің ритмі. Фрустрация (лат.алдау) - өз қанағаттарын таппаған стимулды қажеттіліктің барын сипаттайтын психологиялық кейіп. Функция – орындау, жүзеге асыру, бағыт. Эгоцентризм - өз күйзелісінің бағытын, өз мақсаттары мен қызығушылықтарына жетуге бағытын сипаттайтын тұлғаның моральді психикалық қалпы. Экстраверт - өзіне назар тосатын, қарым – қатынасқа ашық тұлға. Экспронт (лат. тез) – дайындықсыз айтылған қысқа сөз. Элемент – тұтастықтың құралатын бөлігі. Этика – мораль туралы ғылым. Этикометрия – нақты социумдағы нақты адамгершілікті бағалықтарға, адамның қалауының себептерін шығару, қарым – қатынасын өлшеу әдісі. Бұл түсінікті автор 1989ж. енгізді.
Дәріс тақырыбы. Психологиялық менеджмент туралы жалпы түсінік. Жоспар.
Дәрістің қысқаша мазмұны. «Менеджемент» түсінігі шетел тілінен аударғанда - өндірісті басқару, басқаша айтқанда, өндірісті басқару қағидалары мен әдістері, құралдары мен формаларының жиынтығы деген мағынаны білдіреді. Олар өндірістің тиімділігін арттыру және пайданы көбейту мақсатымен жасалып қабылданады. Ал «менеджер» дегеніміз - өндіріс, өткізу және қызмет көрсету саласындағы ұйымдастыру және басқару жөніндегі шаруашылық дербестігі бар іскер адам, өз ісін білетін мамандырылған басшы. Менеджмент психологиясы: жалпы психология, жеке тұлға психологиясы, әлеуметтік психология, психофизиология, практикалық психология, психологиялық диагностика ғылымдарымен байланысты. Қосымша байланысы бар салалар: әлеуметтану, антропология, кадрлық менеджмент, маркетинг, экономика және т.б. Басқарудағы мектептер. Ғылыми басқарама бағдары (1885-1950). Фредерик Тейлор, Френк Гилберт, Генри Гант. Әкімшілік (классикалық, үрдісті) бағдар (1920-1950). Анри Файоль. Адамзат қатынастар қөзқарасымен бағдарлау (1930-1950). Мэри Паркер, Элтон Майо. Әрекет туралы ғылым көзқарасымен бағдарлау (1930-1960). Ренсис Лайкерт, Дуглас Мак Грегор. Ғылыми басқару мектебі.Қазіргі кезеңде басқару теориясы мен тәжірибесінің дамуына маңызды үлес қосқан төрт түрлі тәсілді белгілеп өтуге болады. 1) Басқару мектептерін жіктеу тұрғысынан қарағандағы тәсіл- ғылыми басқару мектебі, әкімшілік мектеп, адамдық қатынастар мектебі мен тәртіптілік әдісі, басқару ғылыми мектебі. 2) Процестік тәсіл- басқаруды өзара төрт түрлі функциялардың (жоспарлау, ұйымдастыру, мотивация, бақылау) үздіксіз жиынтығы ретінде ұғыну. 3) Жүйелік тәсіл - өзгермелі қоршаған орта жағдайында мақсатқа жетуде ұйым қызметінің, адамдар, құрылым, міндеттер және технология секілді элементтер жиынтығы беретін іс-әрекет түрінде қарастырылуы. 4) Жағдайлық тәсіл – ұйымдастыру мен басқару шараларының жағдайға байланысты өзгешелік пен дербес сипатта орындалуы. Өзін-өзі тексеруге сұрақтар:
Әдебиеттер:
Дәріс тақырыбы. Менеджмент генезисі. Психологиялық менеджментке кіріспе.Қоғамдық жүйедегі басқару салалары және олапдың өзара ықпалы. Басқару мектептері.Басқару деңгейлері. Дәріс тақырыбы. Психологиялық менеджменттің ғылыми-әдіснамалық негіздері. Пс Менеджмент (ағылшынша) – алға қойған мақсатқа жету іскерлігі. Менеджмент – түрлі ұйымдарда адамдардың басқаруымен орындалатын іс- әрекет, қызмет. Менеджмент – кәсіби басқара алатын басқарма субъектісі.Менеджмент – адамның талпынысын қанағаттандыруға көмектесетін, басқаруды жүзеге асыратын психологиялық үрдіс. Менеджменттің даму тарихы, басқару ойларының эволюциясы. ХХ ғасырдың басы. Ф. Тейлор (тейлоризм). Өндірісті ғылыми тұрғыдан басқаруға болады тұжырымына негізделген. Менеджмент ғылым ретінде XIX-шы ғасырдың аяғы мен XX-шы ғасырдың басында пайда болып, өзінің дамуында бірнеше кезеңді басынан кешірді. Алғаш рет ғылыми менеджмент мектебінің негізін қалаған америка инженері Фредерк Тейлор. Басқарушылық ойлар жетістігін қолдану практикасында көптеген елдерде басқару моделінің өзіндік ұлттық ерекшелігі пайда болды. Қазіргі кезде басқарудың – американдық, жапондық, арабтық және батыс еуропалық мектептері қалыптасты. XX ғасырдың 90-шы жылдары Қазақстан экономикасындағы басқару ситуациясы айтарлықтай өзгерді. Нарықтық жүйе басқарудың әкімшілік-бұйрықтық әдістерін ауыстырды. Осының нәтижесінде кәсіпорындар шаруашылық дербестік пен сыртқы нарыққа шығу перспективасын алды. Дәріс тақырыбы. Психологиялық менеджментті зерттеудегі теориялық технологиялар мен әдістер. Басқару әдістері: ұймдастырушылық әдіс, құқықтық реттеу әдісі, экономикалық әдіс, психологиялық әдістер, әкімшілік әдістер. Әлеуметтік-психологиялық климатты зерттеудің негізгі тәсілдері. Отандық психологияда әлеуметтік-психологиялық климаттың табиғатын түсінуде төрт негізгі әдіс қарастырылады. Өндірістік-технологиялық қызметтер әкімшілік және кадрлық қызметтерге, басқару іс-әрекетінің құрылымын әрі қарай күрделендіре отырып, тәжірибелік бағытталу береді. Жетекші үшін олар өзінің іс-әрекетінің тікелей мазмұны ретінде болады. Инновациялық процесс үш кезеңнен түрады: Маркетингтік кызмет. Маркетинг мәселелері спектрінің кеңдігі оларды шешу үшін ұйым құрылымында мамандандырылған бөлімшелер құруды талап етеді. Маркетингті басқару келесі негізгі бағыттармен іске асырылады. Маркетингтің психологиялық мәселесіне байланысты қазіргі кезде жарнама психологиясы (психологияның арнайы саласы) қаркынды дами түсуде. Дәріс тақырыбы. Психологиялық менеджмент әдістері. Психологиялық менеджмент ғылым ретінде. Психологиялық менеджмент пәні, әдістері және қызметтері.Басқарушылық қарым-қатынастар және оның іс-әрекетінің бағыты.Қазақстанда психологиялық менеджмент теориясы мен практикасының дамуы. Қазіргі психологиялық менеджмент теориясының пайда болуы және дамуы. Дәріс тақырыбы. Психологиялық менеджментті жүзеге асырудың практикалық әдістері. Менеджер қызметінің мақсаты - өндірістің экономикалық тиімділігін арттыру, прогресшіл техника мен технологияны енгізу, түрлі ресурстарды ұтымды пайдалану есебінен түсімді арттыру және т.б. Басқару кадрларын басқару жүйесінде істейтін және белгілі бір басқару қызметін орындайтын немесе оны жүзеге асыруға ықпал ететін жұмыскерлер, яғни басқару қызметінде іскерлікпен қатынасатын, әрі басқару аппаратына енетін жұмыскерлер жатады. Басқару кадрларының алуан түрлі белгілері бойынша бағалауға болады: басқару деңгейі бойынша-жоғары, орташа және төменгі буындар; кәсіптік құрамы бойынша-инженерлер, қызмет түрі бойынша ауыл-шаруашылығы, өнеркәсіп кадрлары; басқару еңбегін мамандандыру түрі бойынша әкімшілік, экономикалық, білімі бойынша жоғары және арнайы орта білімді, адамдар, практиктер, орындайтын жұмысының күрделілігі және жауапкершілігі бойынша. Басшыларды қызметтегі ролі бойынша мамандар және қосалқы қызметкерлер болып бөлінеді. Басқару жүйесіндегіқызметшілердің бұл әрбір категориясы еңбек әрекетінің ерекшеліктеріне, кәсіптік даярлығына және даярлықтан қайта өтуіне байланысты сипатталады. Кадрларды іріктеу - негізгі қызмет талаптарына сай келетін адамдарды іздестіру және зерттеу процесі. Дәріс тақырыбы. Білім беру мекемелеріндегі басқарудың мәні. Білім беру мекемелеріндегі басқарудың мәні.Білім беру мекемелерінің түрлері.Білім беру мекемеліррінде жүргізілетін жұмыс формалары Дәріс тақырыбы. Психологиялық менеджмент барысы. Басқару – іс-әрекет мақсатын, бағдарлама реализациясын, іс-әрекет тәртібінің белгілі бір құрылымын сақтап отыруы. Б.Ф. Ломов, іс-әрекеттің кез келген әмбебап жағын алатын болсақ, сонымен қатар басқару, соның ішінен негізгі функциональдық блоктарын былай бөліп қарастырамыз: мотив, мақсат, жоспар, ақпараттандыру, оперативті бейне, шешім қабылдау, іс-әрекет, қорытындыны тексеру және іс-әрекетті түзету. А.К.Марков басқарудың құрамын 5 кезеңге бөлді: Мақсатты, дескриптивті, прескриптивті, реализациялық, ретроспективті. Әрбір бөлінген кезең басқару актісінің ерекше бөлімі бір анықталған кезектілікпен жүретін іс-әрекет. Қалыптастыру дегеніміз – бұл педагогикалық мақсат және міндет, ескілерді жаңарту, жаңа жоспарлар енгізу, білім беру мен тәрбие бағдарламаларына енгізілген ақпараттың ең негізгілері болып табылады. Осының барлығы педагогикалық жұмысшылардың іс-әрекеті. Басқарудың негізгі үрдісі. Басқару бұл үрдіс ретінде қарастырылады, өйткені жұмыс басқалардың көмегімен мақсатқа жету, бір мезеттік іс-әрекет емес, үздіксіз жүретін өзара байланысқан іс-әрекет. Дәріс тақырыбы. Қызмет бабын табыстау өнері және алгоритмі. Психологтың ұйымдағы қызметі, орны. Қызмет бабын табыстау. Қызмет бабын табыстау алгоритмі. Дәріс тақырыбы. Ұйым. Ұйымды психологиялық басқару. Ұжым туралы түсінік.Басқарудың объектісі мен субъектісі. Әлеуметтік басқару. Басқару және бағыну.Америка басқару мәдениеті.Жапон басқару мәдениеті
Ішкі ортаны бағалау және талдау.Адам ресурстарына байланысты проблемалар.Адам ресурстарын дамыту мәселелері. Дәріс тақырыбы. Қарым-қатынас барысын басқару. Қарым-қатынас әлеуметтік феномен ретінде. Коммуникация дегеніміз қарым-қатынас, екі және одан да көп адамдардың өзара түсінісуге негізделген байланысы: бір бірінен ақпарат, мәліметтер алмасуы. Басшы өзінің көпшілік уақытын мәліметтер алу және шешім қабылдау үшін, біреулермен байланысуға, қарым-қатынас орнатуға арнайды. Коммуникация - басшылық етудің байланыстырушы процесі болып табылады. Менеджерлер өз жұмысын ойдағыдай орындау үшін тиімді қарым-қатынас орнатуы қажет. Басшы мен жұмысшы топтарының арасындағы коммуникация, басшы мен бағыныштылар арасындағы қосымша мәлімет алу болып саналады, әрі басшыға топтың іс-әрекетінің тиімділігін арттыруға ықпал етеді. Коммуникациялық процесс – бұл екі немесе одан да көп адамдар арасындағы мәлімет алмасу, әрі оның негізгі мақсаты мәліметтің түсінікті болуын қамтамасыз ету. Коммуникация – бұл күрделі процесс және де оны жақсы түсіну үшін процесс сатыларын білу қажет. Стресс түрлері: жағымсыз, зиянды (дистресс) және жағымды, эйфорикалық стресс. Стресс деңгейлері: физиологиялық, эмоционалдық, психологиялық. Дәріс тақырыбы. Персоналды таңдау және жұмысқа қабылдау. 1Кадрларды іріктеу әдістері.Жұмысқа қабылдау.Жұмыстан босату Дәріс тақырыбы. Кәсіби бағдар және бейімделу. Жұмысшы тұлғасы басқару объектісі ретінде.Жұмысшының еңбекке бейімделу процесінің сипаты.Жұмысшы іс-әрекетін бақылау. Кәсіби жауапкершілік және әлеуметтік жауапкершілік. Дәріс тақырыбы. Жүріс-тұрысты басқару. Жүріс-тұрысты басқару түрлері Тәжірибелік (семинар) сабақтар №1 Тәжірибелік. Психологиялық менеджмент туралы түсінік. «Менеджемент» түсінігі Менеджмент психологиясы Басқарудағы мектептер. Ғылыми басқару №2 Тәжірибелік. Менеджмент генезисі. Психологиялық менеджментке кіріспе. Қоғамдық жүйедегі басқару салалары және олапдың өзара ықпалы. Басқару мектептері. №3-Тәжірибелік. Психологиялық менеджмент әдістері. Психологиялық менеджмент ғылым ретінде. Психологиялық менеджмент пәні, әдістері және қызметтері. Басқарушылық қарым-қатынастар және оның іс-әрекетінің бағыты. Қазақстанда психологиялық менеджмент теориясы мен практикасының дамуы. Қазіргі психологиялық менеджмент теориясының пайда болуы және дамуы. №4 Тәжірибелік. Психологиялық менеджментті зерттеудегі теориялық технологиялар мен әдістер. Басқару әдістері: ұймдастырушылық әдіс, құқықтық реттеу әдісі, экономикалық әдіс, психологиялық әдістер, әкімшілік әдістер. Әлеуметтік-психологиялық климатты зерттеудің негізгі тәсілдері.
Психологиялық менеджмент ғылым ретінде. Психологиялық менеджмент пәні, әдістері және қызметтері. Басқарушылық қарым-қатынастар және оның іс-әрекетінің бағыты. Қазақстанда психологиялық менеджмент теориясы мен практикасының дамуы. Қазіргі психологиялық менеджмент теориясының пайда болуы және дамуы. №6 Тәжірибелік. Психологиялық менеджментті жүзеге асырудың практикалық әдістері. Менеджер қызметінің мақсаты Басқару кадрларының алуан түрлі белгілері бойынша бағалауға болады: басқару деңгейі бойынша-жоғары, орташа және төменгі буындар; Басшыларды қызметтегі ролі бойынша мамандар және қосалқы қызметкерлер. Басқару жүйесіндегі қызметшілердің бұл әрбір категориясы
Білім беру мекемелеріндегі басқарудың мәні. Білім беру мекемелерінің түрлері. Білім беру мекемеліррінде жүргізілетін жұмыс формалары №8 Тәжірибелік. Психологиялық менеджмент барысы. Басқару – іс-әрекет мақсатын, бағдарлама реализациясын, іс-әрекет тәртібінің белгілі бір құрылымын сақтап отыруы. БА.К.Марков басқарудың құрамы Қалыптастыру
Басқару – іс-әрекет мақсатын, бағдарлама реализациясын, іс-әрекет тәртібінің белгілі бір құрылымын сақтап отыруы. БА.К.Марков басқарудың құрамы Қалыптастыру №9 Тәжірибелік. Қызмет бабын табыстау өнері және алгоритмі. Психологтың ұйымдағы қызметі, орны. Қызмет бабын табыстау. Қызмет бабын табыстау алгоритмі. №10 Тәжірибелік. Ұйым. Ұйымды психологиялық басқару. Ұжым туралы түсінік. Басқарудың объектісі мен субъектісі. Әлеуметтік басқару. Басқару және бағыну. Америка басқару мәдениеті. Жапон басқару мәдениеті
Ішкі ортаны бағалау және талдау. Адам ресурстарына байланысты проблемалар. Адам ресурстарын дамыту мәселелері. №12 Тәжірибелік. Қарым-қатынас барысын басқару. Қарым-қатынас әлеуметтік феномен ретінде. Коммуникация Коммуникациялық процесс Стресс түрлері: жағымсыз, зиянды (дистресс) және жағымды, эйфорикалық стресс. Стресс деңгейлері: физиологиялық, эмоционалдық, психологиялық. №13 Тәжірибелік. Персоналды таңдау және жұмысқа қабылдау. Кадрларды іріктеу әдістері. Жұмысқа қабылдау. Жұмыстан босату. №14 Тәжірибелік. Кәсіби бағдар және бейімделу. Жұмысшы тұлғасы басқару объектісі ретінде.Жұмысшының еңбекке бейімделу процесінің сипаты.Жұмысшы іс-әрекетін бақылау. Кәсіби жауапкершілік және әлеуметтік жауапкершілік.
Жүріс-тұрысты басқару. Жүріс-тұрысты басқару түрлері
4.1 Студенттің өздік жұмысын ұйымдастыру бойынша әдістемелік нұсқау: Берілген тақырыпты конспектілеу.
Реферат жазуда не ескеріледі?
Рефератты талқылау – шығармашылық жұмыстың бір көрінісі, яғни білімділік, қызығушылық тұрғысынан және тәрбиелік мән – мазмұны жағынан. Бұл кезде сөйлеушілер негізгі мәселені нақты, тұжырымды ойды айтуға көңіл бөлуі тиіс. Рефератты талқылап, қорытындысын шығару – маңызы зор жауапты сәт, белгілі бір тақырып төңірегінде ғылыми дәйекті тұжырымдар жасап үйрену. Соңында оқытушы рефератын қорғаған студенттің, пікір айтушылардың сөздерін жинақтап, қажетті толықтырулар енгізіледі, қажет жағдайда түзетулер жасайды, толықтырады, өзгертеді. БӨЖ.№1-3сағ. Тақырып. Психологиялық менеджменттегі іс-әрекет принципі. Тапсырма: Конспект 1. Басқару іс-әрекетіндегі іс-әрекет принципі. 2. Басқару ұғымы, қоғамдық жүйедгі басқару салалары және олардың өзара ықпалы. 3. Басқару ғылымының пәні және мазмұны. 4. Басқару ғылымыньң әдістері. Әдістемелік нұсқау: осы берілген тақырыптқа конспект жазу. Тапсыру түрі: жазбаша. Әдебиеттер негізгі.
Тапсырма: Конспект. 1.Әлеуметтік-психологиялық процестерді басқару әдістері. 2.Басқарудың әкімшілік әдістері. 3. Дельфи әдісі. Әдебиеттер: Ахметов К.Б. Менеджмент. А., 1997. 19б; 390б. Тапсыру түрі: тірек схема. БӨЖ. №3-3сағ. Тақырып. Психологиялық менеджментті ұйымдастырудағы әдістемелік жұмыс. Тапсырма: Әдістемелер. 1. Басқару іс-әрекетінің қолданбалы негіздері. Тапсыру түрі: әдістемелер жинағы. Әдебиет: Ахтаева Н.С., Әбдіғапбарова А.І., Бекбаева З.Н. – «Басқару психологиясы»- А., 2009ж, 169б.
Тапсырма: Баяндама. 1.Басқарушының кәсіби шеберлігі. Тапсыру түрі: баяндама. Әдебиеттер негізгі.
Тапсырма: тірек схема - Шетел психологтарының еңбектерін зерттеу және тұжырым жасау Тапсыру түрі: жазбаша Әдебиеттер негізгі және қосымша.
Тапсырма: Реферат. Адам ресурстарын басқарудың мақсаттары мен маңызы. - Адам ресурстарын басқарудың қазіргі жолдары. Тапсыру түрі: рефератты қорғау Әдебиеттер негізгі және қосымша. БӨЖ.№7-4сағ. Тақырып. Адам капитал ұғымы. Тапсырма: Реферат. - Адам капитал ұғымы. Тапсыру түрі: рефератты қорғау Әдебиеттер негізгі және қосымша.
5. Бақылау түрлері. 5.1. Психологиялық менеджмент пәнінен емтихан сұрақтары. 1. Психологиялық менеджмент туралы жалпы түсінік. 2. Психологиялық менеджменттегі іс-әрекет принципі 3. Психологияның теориялық-әдіснамалық негіздеріндегі басқару ұғымы. 4. Менеджмент генезисі. 5. Басқарудың әлеуметтік-психологиялық әдістері 6. Жан, психика, іс-әрекет, сана, лидерлік т.б. теорияларындағы психологиялық менеджмент. 7. Психологиялық менеджменттің ғылыми-әдіснамалық негіздері. 8. Басқару әдістері. 9. Психологиялық менеджмент ұғымын классикалық психоанализ тұрғысынан түсіндіру 10. Психологиялық менеджмент әдістері. 11. Психологиялық менеджментті ұйымдастырудағы әдістемелік жұмыс 12. Адлердің индивидуалдылық психологиясы арқылы психологиялық менеджментті түсіндіру. 13. Психологиялық менеджментті зерттеудегі теориялық технологиялар мен әдістер. 14. Психологиялық мекемелер мен психологтарды басқару ерекшеліктері. 15. Білім беру мекемелеріндегі басқарудың мәні. 16. Қазақ және шығыс психологиясындағы жетістік формуласы 17. Эриксондық гипноз және психологиялық әдіснама 18. Психологиялық менеджментті жүзеге асырудың практикалық әдістері. 19. Психология шеберлері: шетел психологтарының жетістік формуласы 20. Психосинтез негіздеріндегі психологиялық менеджмент 21. Ұйым. Ұйымды психологиялық басқару. 22. Отандық психология шеберлері еңбектеріндегі жетістік формуласы 23. Психологиялық менеджмент барысы. 24. Транзактілік психологиядағы психологиялық менежмент 25. Адам ресурстарын басқарудың мақсаттары мен маңызы 26. Қызмет бабын табыстау өнері және алгоритмі. 27. Адам ресурстарын басқарудың қазіргі жолдары 28. Қарым-қатынас барысын басқару. 29. Адам ресурстарын басқарудың жаңа философиясы 30. Когнитивті психологиядағы психологиялық меннеджмент 31. Адам ресурстарының қалыптасуы және адам ресурстарын дамыту. 32. Жүріс-тұрысты басқару. 33. Адам капитал ұғымы 34. Гуманистік психологиядағы психологиялық менеджмент 35. Персоналды таңдау және жұмысқа қабылдау. 36. Кәсіби бағдар және бейімделу. 37. Іскерлік қарым-қатынас және басқарудағы шиеленістер. 38. Қызметкерлерді оқыту. 39. Психикалық процестерді басқару 40. Психологиялық менеджменттегі ақпараттық технология 41. Мәнсапты дамыту және лидерлік. 42. Лидерлік туралы ғылыми зерттеулер. 43. Қарым-қатынас барысын басқару 44. Корпоративтік мәдениет және корпоративтік мәдениетті диагностикалау. 45. Корпоративтік мәдениетті қалыптастыру. 46. Психологиялық менеджменттегі ақпараттық технология 47. Басқару әлеуметтік феномен ретінде. 48. Басқарушы тұлғасы. 49. Жеке дара баскару стил1 психологиясы. 50. Басқару іс-әрекетіндегі қарым-қатынас ерекшеліктері. 51. Басқарушы денсаулығы. 52. Стресстерді және өмірлік дағдарыстарды алдын-алу және жеңу. 53. Жұмысшы тұлғасы. 54. Жұмысшы іс-әрекеті мен жүріс-тұрысын басқару психологиясы. 55. Жұмысшыны мақтау және жазалау. 56. Басқару шиеленістерін шешу. 57. Ақпарат ағымдарының моделдері. 58. Басқарудағы диагностикалық-талдау процедуралары. 59. Кадрлық, менеджмент. 60. Басқару командасын құрудың жалпы принциптері. 61. Шағын және орта бизнестің, құрудың бизнес-жоспары. 62. Менеджмент психологиясындағы гендерлік мәселелер. 63. Басқару іс-әрекетінің мотивациясы. 64. Басқарудағы даулы мәселелерді шешудегі басшының тұлғалы қасиеті және шеберлігі. 65. Жауапкершілік және жеке тұлғаның арасындағы байланыс. 66. Басқару міндеттері және оның спецификасы. 67. Басқару міндетін шешудің стратегиясы мен тактикасы. 68. Жұмысты басқарудың тәсілдері және басқарушының типтік сипаты. 69. Басқарушының кәсіби кабілеттіліктері, оның басқару ісіндегі тиімділігі. 70. Сұраныс және ұсыныс концепцияларына әсер етуші психологиялық факторлар. 71. Басқарудың әр түрлі стильдері. 72. Ұжымды басқарудың әлеуметтік-психологиялық аспектлері. 73. Топтар арасындағы өзара әрекеттілікке психологиялық талдау. 74. Менеджер жұмысындағы психологиялық білімінің маңыздылығы. 75. Қабылдаудың ерекшеліктері. 76. Басқа адамға әсер етудің психологиялық механизмі. 77. Топқа әсер етудің механизмі. 78. Менеджердің басқару функциялары. 79. Жоспарлау және түрлері. 80. Бақылау және түрлері. 81. Ұйымдастырудың тәсілдері. 82. Мотивация. 83. Мотивация теориялары. 84. Шешімдер теориясы. 85. Баскару іс-әрекетіндегі мотив және мотивация ұғымы. 86. Басқару ісіндегі демократияшыл тәсіл. 87. Басқару ісіндегі автортарлык тәсіл. 88. Басқару ісіндегі ымырашыл тәсіл. 89. Жауапкершілік психологиясы. 90. Жеке тұлға және жауапкершілік. 91. Басқарудың қалыптасуы мен дамуы. 92. Басқарушы функциялар. Іс-әрекетті жоспарлау. 93. Еңбекке деген мотивацияны қалыптастыру. 94. Жағымды және жағымсыз мотивация түрлері. 95. Міндетті шешудің әдістері. 96. Шешудің классификациясы. 97. Басқару шешімін қабылдаудағы мотивация. 98. Топтық дискуссияны ұйымдастыру әдістері. 99. Даулы мәселені әділ түрде шешудің жолдары. 100. Ұжымдық жауапкершілік, оның жағымды және жағымсыз жақтары. жүктеу/скачать 313.72 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||