7 Бизнес-жоспардың түсінігі «Бизнес-жоспар»
жүктеу/скачать 24.72 Kb.
|
|
7 Бизнес-жоспардың түсінігі «Бизнес-жоспар» термині біздің тәжірибемізде тоқсаныншы жылдардың басында қолданыла басталды, ол кезде еліміз экономиканың қайта құрылу дәуіріне енді және заманның өзі нарықтық жағдайлардағы кәсіпорындарды басқару қағидаларын өзгертуді талап етті. Дүниежүзілік тәжірибе бойынша, инвестицияландыру процесінде бизнес-жоспар маңызды элементтің бірі болып табылады. Бұл ағылшын тілінен сөзбе-сөз аударғанда «кәсіпкерлік іскерліктің жоспары» дегенді білдіреді. Бизнес-жоспар – бұл кәсіпкерлік іскерлікпен байланысты басқарушылық шешімдерді кешенді, жүйелі түрде түсіндіретін, алдына қоятын мақсаттарды және одан шығатын міндеттерді анық көрсететін, сыртқы және ішкі жағдайларды объективті тұрғыда бағалайтын, мақсаттарға жету үшін қажетті ресурстарды анықтайтын, осының бәрін сандармен сипаттап, берілген шешімнің тиімділігін бизнеске тартылған барлық қатысушыларға дәлелдей алатын құжат. Бизнес-жоспарда бизнесті дамыту стратегиясы талданып негізделеді, өндірістің, сатып алу мен өткізудің мүмкін болатын нұсқалары, сонымен қатар жобаның кәсіпорын әрекетінің тиімділігіне ықпалы бағаланады; жобаның өтімділік мерзімі есептелінеді, жалпы бюджеттен қаржыландырылатын жобалардың барлық топтары үшін тиімділіктің жалпы көрсеткіштері болжанады; қаржыландырудың оптималды әдістері мен графиктері, инвестициялар мен несиелік құралдарға қажеттіліктері анықталады. Бизнес–жоспар ішкі және сыртқы мақсаттар үшін құралады. Көбінесе бизнес-жоспарды инвестицияларды тарту қажет болған кезде ғана құра бастау біздің елде қалыптасып қалды. Шын мәнінде ол тек сыртқы мақсаттар үшін ғана құралмайды. Осындай сыртқы мақсаттарға: қосымша инвестицияларды немесе қарыз құралдарын тарту қажеттілігін негіздеу, фирманың бар мүмкіншіліктерін көрсету және инвесторлар мен банк тарапынан назар аударту, оларды инвестициялық жобаның тиімділігінің қажетті деңгейлігіне және кәсіпорын менеджментінің жоғарғы деңгейлігіне сендіру. Әр инвестор ұсынылатын инвестициялық жобаға инвестициялаудың табыстылығын және жобадан қайтарып беру мүмкінділігі мен салымдардың тәуекелділік байланысын бағалағысы келеді, ал бұл үшін ең жақсы тәсіл - инвестициялық жобаның бизнес–жоспарын зерттеу мен талдау болып табылады. Кәсіпорын бизнес-жоспарды құру көмегімен шеше алатын негізгі міндеттерге мыналар жатады: Өнімді өткізу нарығының даму перспективалары мен көлемін анықтау; Өнімді немесе қызметті өндіру мен өткізу бойынша, өндірісті дамыту бойынша мүмкін болатын шығындарды бағалау; Табысты болжау үшін өнімге немесе қызметке мүмкін бағалары мен шығындарын салыстыру; Қаржылық-шаруашылық әрекетті жоспарлау кезінде санадағы қателіктерді тауып алу; Берілген өндірістің қалыптасқан экономикалық жағдайда дамуының мақсатқа лайықтылығын анықтау; Тәуекелдерді бағалау. Несиелендіру, инвестицияларды тарту немесе түрлі жобаларды қаржыландыру кезінде бизнес-жоспар негізделген оптималды шешім қабылдауға мүмкіндік беретін құжат ретінде қажет. Бизнес-жоспардың құрылымы. Бизнес-жоспарды жасаушылардың алдында тұрған негізгі міндет инвесторларды тарту болып табылады. Бизнес-жоспардың құрылымы келесідей: 1. Кіріспе 2. Кәсіпкерлік қызметтің мақсаты 3. Кәсіпорынның мінездемесі мен потенциалы 4. Кәсіпкерлік қызмет түрінің сипаттамасы 5. Өнімнің сипаттамасы 6. Өнімді өткізу нарығының бағасы 7. Бәсекелестерінің сипаттамасы мен бағасы 8. Өнімді өткізу болжамы 9. Маркетинг стратегиясы 10. Өндіріс жоспары. 11. Ұйымдастыру құрылымы және менеджмент 12. Персоналы 13. Өнімнің табыстылығын талдау 14. Қаржы стратегиясы 15. Қаржы жоспары 16. Қосымша. Бизнес-жоспар, инвестициялық жоба – белгілі бір жобаны өткізудің экономикалық мақсатқа лайықтылығын талдаумен алдын ала зерттеу, жаңа немесе қазіргі бар болған бизнесті дамыту мақсатымен жасалатын құжаттар. Нәтижелік материалдар бір бірінен талқылаудың тереңдігі мен толықтығымен ерекшеленеді. Бизнес-жоспарда бизнесті дамыту стратегиясы талданып негізделеді, өндірістің, сатып алу мен өткізудің мүмкін болатын нұсқалары, сонымен қатар жобаның кәсіпорын әрекетінің тиімділігіне ықпалы бағаланады; жобаның өтімділік мерзімі есептелінеді, жалпы бюджеттен қаржыландырылатын жобалардың барлық топтары үшін тиімділіктің жалпы көрсеткіштері болжанады; қаржыландырудың оптималды әдістері мен графиктері, инвестициялар мен несиелік құралдарға қажеттіліктері анықталады. Инвестициялық жобаларды қаржыландыру туралы шешім қабылдау мақсатымен «оқитын» инвесторлардың көбі бизнес-жоспар мен инвестициялық жоба арасындағы айырмашылықты көрмейді. Бірақта инвестициялық жоба бойынша құжаттарды дайындау жоғары тереңділігімен, жобаланып қойған бизнес процесстері мен ұйымдық құрылымы бар бөлімдерінің және негізгі ұйымдық-басқаратын құжаттарының бар болуымен айырықшаланады. Бизнес-жоспар – бұл белгілі бір кезеңде кәсіпкерлік әрекетін жоспарлайтын және бұл кезеңде қол жеткізуі қажет көрсеткіштерді тағайындайтын қаржылық құжат. Бизнес-жоспар бизнесті тиімді басқару мен жоспарлау мақсатында құралады және кәсіпорын әрекетінің тиімділігін анықтайтын оның негізгі басқару құралдарының бірі болып табылады. Нарық пен қатаң бәсекелестік күрес жағдайларында кәсіпорын сыртқы ортамен кәсіпорынның өзінің ішінде болып жатқан өзгерістерге тез және адекватты ілтипатқа ала білу керек. Бұл бірнеше шаралар орындалған кезде мүмкін болады: Басқарушылық пен инвестор кәсіпорынның нақты қаржылық жағдайы мен оның нарықтағы орнын дұрыс бағалайды; Нақты мақсаттар бар, оларға жетуге кәсіпорын талпыну керек; Бұл мақсаттарға жету бойынша әрбір қадам жоспарланады және орындалады; Кәсіпорын басқарушылығы мен инвестор нарықта, сыртқы ортада және ұйымның өзінің ішінде болып жатқан процестердің мәнін түсінеді. Бизнес-жоспар ішкі және сыртқы мақсаттар үшін құралады. Көбінесе бизнес-жоспарды инвестицияларды тарту қажет болған кезде ғана құра бастау біздің елде қалыптасып қалды. Шын мәнінде ол тек сыртқы мақсаттар үшін ғана құралмайды. Осындай сыртқы мақсаттарға: қосымша инвестицияларды немесе қарыз құралдарын тарту қажеттілігін негіздеу, фирманың бар мүмкіншіліктерін көрсету және инвесторлар мен банк тарапынан назар аударту, оларды инвестициялық жобаның тиімділігінің қажетті деңгейлігіне және кәсіпорын менеджментінің жоғарғы деңгейлігіне сендіру. Әр инвестор ұсынылатын инвестициялық жобаға инвестициялаудың табыстылығын және жобадан қайтарып беру мүмкінділігі мен салымдардың тәуекелділік байланысын бағалағысы келеді, ал бұл үшін ең жақсы тәсіл - инвестициялық жобаның бизнес–жоспарын зерттеу мен талдау болып табылады. Бизнес-жоспар мәні бойынша инвестициялық жобаның визиттік карточкасы. Ол инвесторға қажет келесі сұрақтарға жауап береді: Берілген инвестициялық жобаға қаражаттарды салу керек пе; Инвесторға қажетті тәуекел деңгейі кезінде қандай жағдайда ол тиімдірек болады. Банктік несие алудың міндетті шарты банкке ұсынылған білімді құралған инвестициялық жобаның бизнес-жоспары болып табылады. Егер қарыз алушыда ол болмаса бұл кәсіпорын әкімшілігінің төмен кәсіби деңгейі туралы айтады және банктік несие алуды мүмкін емес қылады, сонымен қатар болашақта банк осындай кәсіпорынға несие беруді жоғары тәуекелді операция сияқты бағалайды, бұл міндетті түрде несие бойынша пайыздардың мөлшерінің көбеюіне ықпал етеді. Кәсіпорын үшін бизнес-жоспар құралатын мақсаттар неғұрлым маңызды болып табылады. Ішкі мақсаттар – басқарушы персоналдың білімін тексеру, олармен нарықтық орта мен кәсіпорынның нарықтағы нақты алатын орнын түсіну болып табылады. Инвестор мен кәсіпорын әкімшілігінің стратегиялық мақсаттарды, сипаттамаларды, бәсекелестік ортаны, нақты инвестициялық жобаның әлсіз және күшті жақтарын, оның берілген шарттағы мүмкін тиімділігін түсінуі өте маңызды. Осылайша, бизнес-жоспарды құрай отырып кәсіпорынды тиімдірек және басқарылмалы етуге, болашаққа жағдайды жоғарғы дәлдікпен болжауға болады. Бизнес-жоспар оның шынайылығын бағалауға және оған қаражат салу үшін инвестициялық жобамен байланысқан тұлғаларға – инвесторлардың бәріне, өзінің перспективаларын түсінгісі келетін болашақ жұмыскерлерге, ал ең алдымен - инвестициялық жоба бойынша барлық шараларды координациялау үшін жаңа бизнестің ұйымдастырушыларына қажет. Экономикасы дамыған елдердің тәжірибесінде бизнес-жоспарлау инвестицияларды тарту ретінде де (инвестициялық жобалардың бизнес-жоспарын құрау кезінде), кәсіпорынның ағымдағы қаржылық-шаруашылық әрекетінде де маңызды роль ойнайды. жүктеу/скачать 24.72 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|