Аймақтық дамуындағы тұрақтылық пен тепе-теңдік тұжырымдамасының мәні мен маңызы
жүктеу/скачать 2.08 Mb.
|
Кесте 6 - ТДМ-ға қол жеткізу бойынша елдердің рейтингі
Қазақстан «Кедейлікті жою» бірінші ТДМ бойынша ғана мақсаттарға қол жеткізді. Ең нашар көрсеткіштер ТДМ бойынша байқалады: «аштықты жою», «денсаулық пен әл-ауқат», «теңсіздікті азайту» және «бейбітшілік, әділеттілік және тиімді институттар». Бесінші SDG бойынша проблемалар толығымен шешілмеген, алтыншы SDG бойынша проблемалар өте маңызды, бірінші SDG бойынша ақпарат белгісіз. Айта кету керек, Қазақстан бай адамдар санының өсуі бойынша елдер рейтингінде 7-орынға ие болды. (33%), Америка Құрама Штаттарын (24%) басып озды, бұл кірістерді бөлудің біркелкі распределстігі мен олардың соңғы жылдардағы дифференциациясының күшеюін көрсетеді. Осылайша, табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен халықтың үлесі 2020 жылы 5,3% (2019 жылы - 4,3%, 2016 жылы - 2,5%) құрады, кедейлік тереңдігі 2019 жылы - 0,7% (2016 жылы - 0,4%) деңгейінде сақталды, Джини коэффициенті 3 - 0,29 (2016-0,278). 3-қосымшаның кестесінде Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясының орнықты даму туралы баяндамасына (Sustainable Development Report (SDR) 2021) сәйкес 2020 жылға арналған ТДМ жетістіктері көрсетілген. Қазақстан өңірі әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі мен экологиялық проблемалардың өткірлігі бойынша бір-бірінен ерекшеленетіндіктен, олардың әрқайсысында ТДМ-ға қол жеткізудің өзіндік ерекшеліктері бар. 2 АЙМАҚТЫҚ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫ-ҒЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ДЕҢГЕЙІН ТАЛДАУ (МАҢҒЫСТАУ ОБЛЫСЫНЫҢ МЫСАЛЫНДА) 2.1 Аймақтық экологиялық-экономикалық сипаттамасы Маңғыстау облысы жарты ғасыр бұрын, 1973 жылы құрылған және Қазақстан Республикасының оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан, солтүстік-шығысында Атырау және Ақтөбе облыстарымен, батысында - Ресей Федерациясымен, Әзірбайжанмен және Иранмен теңіз арқылы, оңтүстігінде - Түркіменстанмен және шығысында - Өзбекстанмен шектеседі. Облысқа Маңғышлақ түбегі, Үстірт үстірті, Бозашы түбегі, сора өлі күл, Қайдақ кіреді. Маңғыстау облысының аумағы 165,6 мың шаршы км құрайды (=Қазақстан Республикасы аумағының 6%, Каспий теңізінің шығыс жағалауында. Маңғыстау облысының әкімшілік-аумақтық бөлінісі (4-қосымша) 3 қаламен (Ақтау қ., облыстық маңызы бар Жаңаөзен моноқаласы, аудандық маңызы бар Форт-Шевченко шағын қаласы), 5 ауданмен, 45 ауылдық округпен, 59 ауылдық елді мекенмен ұсынылған. Табиғи-климаттық жағдайларға сәйкес Маңғыстау облысының барлық дерлік аумағы өте қолайсыз құрғақ аймаққа жатады. Аймақтық климаты арктикалық (суық кезеңде), ирандық және тұрандық (жылы кезеңде) ауа массаларының басым әсерінен қалыптасады. Осы ауа массаларының әсерінен Маңғыстау облысының климаты күрт континенталды, өте құрғақ [29]. 2021 жылдан бастап Маңғыстау облысында келесі стратегиялық жоспарлау құжаттары дайындалып бекітілді: - Маңғыстау облысының аумағын дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған бағдарламасы [30] (бұдан әрі - бағдарлама немесе пр), облыстық мәслихат 2021 жылғы қаңтарда бекіткен. -Маңғыстау облысының 2021-2025 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының кешенді жоспары (бұдан әрі-кешенді жоспар) ҚР Үкіметінің 2021 жылғы қарашадағы шешімімен бекітілген; 2022 жылғы ақпанда оған өзгерістер енгізілді. - Маңғыстау облысының 2021-2025 жылдарға арналған даму жоспары [31], облыстық мәслихат 2021 жылғы желтоқсанда бекітті. - Маңғыстау облысының 2021-2025 жылдарға арналған даму жоспарын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары облыс әкімдігінің қаулысымен бекітілген. Маңғыстау облысының экологиялық проблемаларын кешенді шешу жөніндегі жол картасы []. Жол картасы Маңғыстау облысының әкімдігімен келісіліп, ҚР экология, геология және табиғи ресурстар министрлігімен Бекітілді. Құжат қоршаған ортаның 8 аспектісі бойынша 36 іс-шараны, 2021-2025 жылдарды орындау кезеңін қамтиды. Осылайша, облыста Аймақтың экономикасын, инфрақұрылымын, әлеуметтік саласын дамытуды қамтитын бір кезеңге арналған үш жоспарлау құжаты бар. Маңғыстау облысы экономикасының негізін мұнай-газ өнеркәсібі құрайтын өнеркәсіптік өңір болып табылады. Облыс өнеркәсіптік тұрғыдан ҚР өңірі болып табылады: мұнда республиканың мұнайының 25% - ы өндіріледі, сондай-ақ Қазақстанның «теңіз қақпасы» - Ақтау қаласы орналасқан. Ақтау порты Каспий теңізінің шығыс жағалауында орналасқан және әртүрлі құрғақ жүктерді, шикі мұнай мен мұнай өнімдерін халықаралық тасымалдауға арналған [32]. Теңіз сауда портының аумағында және оған іргелес аумақта Ақтау қаласы мен Маңғыстау облысы Мұнайлы ауданының әкімшілік-аумақтық шекаралары шегінде арнайы экономикалық аймақ (АЭА) жұмыс істейді [33]. Маңғыстау облысында Forbes Global-2000 (Citic Group, CNPC, HeidelbergCement, Tenaris, Shlumberger, Halliburton OMV Petrom, Arcelor Mittal, Maersk Oil, Saipem және т.б.) тізіміне кіретін әлемдік технологиялық көшбасшылар мен трансұлттық компаниялар табысты жұмыс істеуде. Кесте 7 - 2021-2022 жылдары Маңғыстау облысының экономикалық дамуы
7-кестенің деректері бойынша 2022 жылы Маңғыстау облысының жалпы аймақтық өнімі (ЖӨӨ) 4362 млрд теңгені (ҚР бойынша 5-орын), жан басына шаққандағы ЖӨӨ 5798 мың теңгені (ҚР бойынша 6-орын; орташа республикалық көрсеткіш - 5 417 мың теңге) құрады [34]. Коронавирустық Пандемия аймақтағы бизнестің экономикалық белсенділігінің айтарлықтай төмендеуіне әкелді. Экономиканың бөлшек және көтерме сауда, көлік және сақтау, құрылыс, туристік индустрия, қоғамдық тамақтану сияқты секторлары ең көп зардап шекті, олар аймақ экономикасының 20% құрайды. МО-дағы ЖӨӨ-нің нақты көлем индекстерінің өсуі суреттің деректерін 7сурет көрсетеді. жүктеу/скачать 2.08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||