Қорытынды
Бастауыш сыныптарға қойылатын талаптарының бірі - баланың жекебастық дамуымен, өмірге деген дұрыс көзқарасының қалыптасуына деген дайындығын қамтамасыз етуге бағытталған. Осы тұрғыдан алғанда қоршаған дүниедегі үздіксіз болып тұратын өзгерістерді байқап, бақылай алатын оны терең түсінген оқушы ғана даму мүмкіндігіне ие болады. Олай болса оқушыларға қоршаған табиғи және әлеуметтік ортадағы заттар мен құбылыстарды зерттеп тануға ықпал ететін жаратылыстану ғылымдары пәндерінде берілетін ғылыми ұғымдарды бастауыш сынып оқушыларында қалыптастырылуы олардың білімді саналы меңгеруімен білімінің көбеюіне үлкен рөл атқарады. Осы тұрғыдағы зерттеу барысында қол жеткен нәтижелер төмендегідей қорытындылар жасауға мүмкіндік береді.
-
Зерттеу мәселесіне байланысты философиялық, психологиялық, және педагогикалық талдаулар барысында бастауыш сынып оқушыларының географиялық, химиялық ұғымын қалыптастыру теориялық тұрғыда негізделіп, бастауыш сынып оқушыларының географиялық, химиялық ұғымын мазмұны, жүйесі, көлемі айқындалды.
2. Географиялық білімнің мазмұны мен құрылымы ғылыми түсініктерді, атауларды, табиғи заңдар мен құбылыстарды, географиялық деректерді географиялық нысандар туралы ұғымдармен байланысты жүзеге асады.
3. Бастауыш сыныптарда дүниетану пәні бойынша оқушыларда химиялық ұғым қалыптастыру географиялық ұғымдардың негізі химиялық элементтер жиынтығы екендігін ескеріп, ондағы заттардың химиялық құрамын ерекшелей отырып химияның элементарлы ұғымдарын қалыптастырудың білімі мен білігін игеруге ықпал ету деп тұжырымдалды.
4. Бастауыш сынып оқушыларының дүниетану пәнінен географиялық және химиялық ұғымдарды қалыптастырудың мотивациялық, мазмұндық, іс-әрекеттік компоненттеріне сәйкес өлшемдері мен көрсеткіштері, деңгейлері айқындалып, құрылымдық-мазмұндық моделі құрылды.
5. Бастауыш сынып оқушыларының дүниетану пәнінен географиялық және химиялық ұғымдарды қалыптастырудың қазіргі жағдайына талдау жасау оны сабақта және сабақтан тыс кезеңдерде жүзеге асырудың формалары мен әдіс-тәсілдерін анықтауға себеп болды.
6. Бастауыш сыныпта оқушылардың дүниетану пәнінен географиялық және химиялық ұғымдарын қалыптастыру бағдарламасы мен әдістемесінің тиімділігі тәжірибелік-эксперимент барысында тексеріліп, ғылыми болжамның дұрыстығына көз жеткізілді.
Ғылыми-зерттеу жұмысының мақсаты мен болжамына сәйкес белгіленген міндеттер орындалып, оң нәтиже алынды. Теориялық қағидалар мен тәжірибелік-эксперимент жұмыстарының нәтижесінде төмендегідей ұсыныстар жасалынды:
– бастауыш сыныпта оқушылардың дүниетану пәнінен географиялық және химиялық ұғымдарын қалыптастырудың әдістемесі мен ғылыми ұсыныстарын бастауыш мектептің тәжірибесіне енгізу;
– бастауыш сыныпта оқушылардың дүниетану пәнінен географиялық және химиялық ұғымдарын қалыптастыру бағдарламасын аудандық, қалалық, облыстық, республикалық білім беру жүйесінің басшы және ғылыми-педагогикалық кадрлар біліктілігін арттыру институттарының іс-тәжірибесіне енгізуге ұсыну, бастауыш сынып мұғалімдерінің біліктілігін арттыруға пайдалану;
– ұсынылған әдістемені 12 жылдық білім берудің оқу-тәрбие үрдісіне енгізуге ұсыну.
Бастауыш сыныпта оқушылардың дүниетану пәнінен географиялық және химиялық ұғымдарын қалыптастыру күрделі мәселесі болғандықтан, оны толығымен қарастырып, бір ғана зерттеу проблемасының аясына сыйғызу мүмкін емес. Зерттеу барысында алынған нәтижелер оны шешудің бір ғана жолы болғандықтан, бұл бағыттағы ізденістер болашақта арнайы, дербес зерттеуді қажет етеді.
Диссертацияның негізгі мазмұны келесі басылымдарда жарық көрді:
1. Бастауыш сынып оқушыларына туған өлке табиғатын қорғау барысында оқыту мен тәрбие беру бағыттары // Қазіргі таңдағы мектепке дейінгі және бастауыш білім берудің психологиялық-педагогикалық негіздері: Халықаралық ғылыми практикалық конференция материалдары. -Алматы, 2003. –Б. 56-60.
-
Бастауыш сыныптарда оқушыларға географиялық ұғым беру/ХХІ ғасырдағы қазақ мектебі: даму болашағы: Республикалық ғылыми практикалық конференция материалдары. –Алматы, 2006. –Б. 416-423
-
Бастауышта өлкетану курсын оқытуда географиялық ұғымдарды қалыптастыру // Мировая образовательная политика в контексте трансформации системы образования: Халықаралық ғылыми-теориялық конференция. – Алматы-Москва, 2006. – Б. 21-25
-
Географиялық атауларды (объектілерді) қорғауға байланысты қазақ халқының асыл дәстүрлері // Бүгінгі түркітану және оның даму бағыттары: Халықаралық ғылыми практикалық конференция материалдары. –Алматы, 2006. –Б. 181-189.
-
Бастауыш сынып оқушыларын туған өлке табиғатын қорғауға тәрбиелу//Әлемдік рухани құндылықтар және қазіргі қазақ әдебиетінің өзекті мәселелері: Халықаралық ғылыми практикалық конференция материалдары. –Алматы, 2007. –Б. 610-615.
-
Бастауыш сынып оқушыларының географиялық ұғымдарын қалыптастырудың психологиялық ерекшеліктері // Мектепке дейінгі және бастауыш білім: қазіргі жағдайы, даму тенденциялары және мәселелері: Халықаралық ғылыми практикалық конференция материалдары. –Алматы, 2007. –Б. 54-59.
-
Бастауыш сыныптарда географиялық алғашқы түсініктерді қалыптастыруда «Қызықты география» қосымша бағдарламасын оқытудың маңызы // Бастауыш мектеп, Алматы 2007жыл № 4
-
Формирование географических представлений и понятий в начальных классах. // Педагогика тағылым, Ташкент, 2008. –№4. –Б. 42-44.
-
Бастауыш сыныптарда «Дүниетану» пәнінен берілетін алғашқы географиялық түсініктердің маңызы//«Педагогикалық білімді модернизациялау: түйткілдер және болашағы»: Халықаралық ғылыми практикалық конференция материалдары. –Алматы, 2008. –Б. 199-204.
-
Географиялық түсініктерді бастауыш мектепте қалыптастыруда жаңа технологияны қолдану // География , Алматы 2008. жыл № 3
-
Географияны оқытуда оқушылардың ақыл ойының дамуы. // Вестник КазГНУ, Алматы, № (6) 2008 ж
-
Бастауыш сыныптарда географиялық алғашқы түсініктерді қалыптастыруда нақтылы ұғымдардың маңызы. // Бастауыш мектеп, Алматы 2008жыл № 4
-
Географиялық түсініктерді бастауыш мектепте қалыптасуының тарихи жайы. // Вестник КазГНУ, Алматы, № (11) 2009 ж
-
Дүниетану: Жалпы білім беретін мектептердің бастауыш сыныбына арналған анықтама - оқу құралы.–Астана: «Арман-ПВ» баспасы 2009. -144 бет. (Аймағамбетова Қ.А. авторлық бірлестікте)
-
Бастауыш сынып оқушыларының дүниетану пәнінен географиялық және химиялық ұғымдарын қалыптастыру әдістемесі. Әдістемелік құрал. Алматы, 2010.
РЕЗЮМЕ
АЛЬДИБЕКОВА ШОЛПАН НУРСАПАЕВНА
«Методика формирования географических и химических понятий у учащихся начальных классов в процессе «Познания мира»».
13.00.02 – Теория и методика обучения и воспитания (география),
13.00.02 – Теория и методика обучения и воспитания (химия),
Актуальность темы. Одним из основных требований, предъявляемых к современной системе обучения в начальной школе, является развитие личности младшего школьника, формирование его мировоззрения. Это возможно при условии, если у учащихся будут сформированы научные понятия об окружающем мире в процессе изучения естествознания. Имеющиеся данные свидетельствуют о недостаточной разработанности проблемы формирования у учащихся начальных классов географических и химических понятий. Для решения данной проблемы необходимо теоретически обосновать и разработать методику формирования географических и химических понятий у младших школьников. Педагогическая востребованность и практическая значимость этой проблемы обусловили выбор темы диссертационного исследования – «Методика формирования географических и химических понятий у учащихся начальных классов в процессе «Познания мира»».
Цель исследования: теоретическое обоснование и практическая разработка методики формирования географических и химических понятий у учащихся начальных классов.
Объект исследования: учебно-воспитательный процесс в начальной школе.
Предмет исследования: формирование географических и химических понятий у младших школьников на основе изучения предмета «Познание мира».
Задачи исследования:
-
Раскрыть теоретические основы формирования географических и химических понятий
у учащихся начальных классов.
-
Уточнить содержание, структуру, объем формирования географических и химических
понятий у учащихся начальных классов.
-
Разработать структурно-содержательную модель формирования географических и
химических понятий у учащихся начальных классов.
4. Разработать и экспериментально проверить методику формирования географических и химических понятий у учащихся начальных классов на основе изучения предмета «Познание мира».
Методы исследования: теоретические (теоретический анализ философской, психолого-педагогической, специальной литературы; законодательных, нормативных документов, обобщение, сравнение); эмпирические (анализ школьной документации, анкетирование, интервьюирование, беседа, наблюдение, тестирование, педагогических эксперимент, обобщение передового педагогического опыта); статистические (математическая и статистическая обработка результатов, полученных в ходе исследования).
Научная новизна и теоретическая значимость исследования:
- определены теоретические основы формирования географических и химических понятий у учащихся начальных классов;
- уточнены содержание, структура, объем формирования географических и химических понятий у учащихся начальных классов;
- разработана структурно-содержательная модель формирования географических и химических понятий на основе предмета «Познание мира».
Практическая значимость исследования:
- разработана и экспериментально доказана эффективность дошкольной программы по формированию у учащихся географических и химических понятий;
- экспериментально проверена и доказана эффективность методики формирования географических и химических понятий у учащихся начальных классов;
- разработан справочник географических и химических понятий для учащихся начальных классов;
- разработано учебно-методическое пособие «Занимательная география»;
- результаты исследования могут быть использованы в практике учителей начальных классов, в системе подготовки будущих учителей, в институтах повышения квалификации научно-педагогических и руководящих кадров в системе образования.
На защиту вносятся следующие положения:
-
Определение теоретических основ формирования географических и химических понятий у учащихся начальных классов на основе предмета «Познание мира».
-
Содержание, структура, объем формирования географических и химических понятий у учащихся начальных классов.
-
Структурно-содержательную модель формирования географических и химических понятий у учащихся.
-
Методика формирования географических и химических понятий у учащихся начальных классов.
-
Результаты экспериментальной работы по формированию географических и химических понятий у учащихся начальных классов.
В перспективе исследование может иметь дальнейшее развитие в аспекте изучения проблемы формирования у учащихся начальных классов географических и химических понятий на основе естественнонаучных предметов.
SUMMARY
Aldibekova Sholpan Nursapaevna
Methodology of geographical and chemical conception formation on primary school pupils during process of study “World cognition”
13.00.02- Theory and methods of teaching and training (geography)
13.00.02- Theory and methods of teaching and training (chemistry)
Relevance of theme. One of the basic requirements lodged to modern system of teaching in primary school is personality development of pupil and forming of his world-view. It is possible provided that pupils have basic scientific knowledge over the world around during the nature science study. Available data testify insufficient development of problem of forming geographical and chemical knowledge on pupils. It is necessary for the resolving of this problem theoretically support and develop the method of geographical and chemical knowledge forming on pupils. Pedagogic important and practical significance of this problem called forth the choice of dissertation research theme – “Methodology of geographical and chemical conception formation of primary school pupils during process” .
Aim of research: Theoretical support and practical development of methods of geographical and chemical knowledge forming on pupils.
Object of research: Educational process in primary school.
Subject of research: Forming of geographical and chemical knowledge on pupils on the base of “World cognition” discipline study.
Tasks of research:
-
To reveal theoretical basics of forming of geographical and chemical knowledge on pupils.
-
To specify the content, structure, volume of geographical and chemical knowledge forming on pupils.
-
To develop structural and conceptual model of geographical and chemical knowledge forming on pupils.
-
To develop and experimentally testify the method of geographical and chemical knowledge forming on pupils on the base of “World cognition” discipline study.
Methods of research: theoretical (theoretical analysis of philosophical, psychological – pedagogic, special literature; legal, regulation documents, generalization, comparison); empirical (analysis of school documentation, questioning, interview, conversation, observation, testing, pedagogic experiment, generalization of advanced pedagogic experience); statistics (mathematical and statistical results processing received during research).
Scientific novelty and theoretical significance of research:
-
Theoretical basics of forming of geographical and chemical knowledge on pupils has been defined;
-
Content, structure, volume of geographical and chemical knowledge forming on pupils has been specified;
-
Structural and conceptual model of geographical and chemical knowledge on the base of “World cognition” discipline study has been developed.
Practical significance of research:
-
The effectiveness of preschool program under the forming geographical and chemical knowledge on pupils have been developed and experimentally proved .
-
The effectiveness of method of geographical and chemical knowledge forming on pupils experimentally testified and proved .
-
Educational aid “Recreational geography” has been developed;
-
Results of research can be used in practice of school teachers, in system of future teachers training, in institutes of qualification advancement of scientific – pedagogic and managing staff in Educational System.
Following provisions must be defended:
-
Definition of theoretical basics of geographical and chemical knowledge forming on the base of “World cognition” discipline study.
-
Content, structure, volume of geographical and chemical knowledge forming on pupils.
-
Structural and conceptual model of geographical and chemical knowledge forming on pupils.
-
Method of forming of geographical and chemical knowledge on pupils.
-
Results of experimental work of forming of geographical and chemical knowledge on pupils.
In perspective this research can has further development in aspect of problem study of geographical and chemical knowledge forming on pupils on the base of natural scientific objects.
Достарыңызбен бөлісу: |