Қамтамасыз етуге бағытталған шаралар кешені

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

СӨЖ

Мамандығы: Ақпараттық қауіпсіздік жүйелері

Орындаған: Едіге Нұрислам

Тексерген: Хомпыш А

Тобы:18-1а

Алматы 2019 жыл

Ақпаратты қорғау — ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған шаралар кешені. Тәжірибе жүзінде ақпаратты қорғау деп деректерді енгізу, сақтау, өңдеу және тасымалдау үшін қолданылатын ақпарат пен қорлардың тұтастығын, қол жеткізулік оңтайлығын және керек болса, жасырындылығын қолдауды түсінеді. Сонымен, ақпаратты қорғау - ақпараттың сыртқа кетуінің, оны ұрлаудың, жоғалтудың, рұқсатсыз жоюдың, өзгертудің, маңызына тимей түрлендірудің, рұқсатсыз көшірмесін жасаудың, бұғаттаудың алдын алу үшін жүргізілетін шаралар кешені. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету кезін қойылатын шектеулерді қанағаттандыруға бағытталған ұйымдастырушылық, программалық және техникалық әдістер мен құралдардан тұрады.

Ақпаратты өңдеудің автоматтандырылған жүйесі (АЖ) ретінде келесі объектер жиынтығын түсіну керек:

1. 
   есептеуіш техника құралдарын;
   
2. 
   программалық жасауды;
   
3. 
   байланыс арналарын;
   
4. 
   түрлі тасушылардағы ақпараттарды;
   
5. 
   қызметшілер мен жүйені пайдаланушыларды.
   

1. 
   жүйенің сыртқы және ішкі қауіп-қатерлердің тұрақсыздандыру әсеріне қарсы тұра алу қабілеті бар кезіндегісі;
   
2. 
   жүйенің жұмыс істеуі және жүйенің бар болуы сыртқы ортаға және оның өзінің элементтеріне қауіп келтірмеуі кезіндегісі қарастырылады.
   

• 
  конфиденциалдылық (құпияланғандық), яғни ақпаратқа тек заңды пайдаланушылар қатынай алатындығы;
  
• 
  тұтастық, біріншіден, тек заңды және сәйкесті өкілдігі бар пайдаланушылар ғана өзгерте алатын ақпараттың қорғалуын, ал екіншіден ақпараттың ішкі қайшылықсыздығын және (егер берілген қасиет қолданыла алатын болса) заттардың нақты жағдайын бейнелеуін қамтамасыз ететіндігі;
  
• 
  қатынау қолайлығы, қорғалатын ақпаратқа заңды пайдаланушыларға бөгетсіз қатынаудың кепілі болуы.
  

• 
  Пайда болу табиғатына қарай табиғи және жасанды болып бөлінеді. Табиғи –бұл адамға байланыссыз АЖ-ге физикалық процесстер мен табиғи апаттардың әсер ету нәтижесінде пайда болған қауіп. Өз кезегінде жасанды қауіп адамның әрекетінен туындайды. Табиғи қауіптің мысалы ретінде өрт, тасқын, цунами, жер сілкінісі және т.б. айтса болады. Мұндай қауіптің жағымсыз жағы – оны болжаудың қиындығы және мүмкін еместігі.
  
• 
  Ниеттілік дәрежесіне сәйкес кездейсоқ және қасақана болып бөлінеді. Кездейсоқ қауіп қызметшілердің немқұрайдылығынан немесе әдейілеп жасалмаған қателіктерінен пайда болады. Қасақана қауіп әдетте бағытталып жасалған әрекет нәтижесінде пайда болады.Кездейсоқ қауіптің мысалы ретінде байқаусыз деректердің қате енгізілуін, абайсыз жабдықтың бүлдірілуін келтіруге болады. Ал қаскүнемнің физикалық қатынаудың белгіленген ережелерін бұзып қорғалатын аймаққа рұқсатсыз кіру қасақана қауіптің мысалы болып табылады.
  
• 
  Қауіп көзіне тәуелді келесідей бөледі:
  

• 
  Қауіп көзінің орналасуына байланысты былай бөлінеді:
  

• 
  АЖ-ге әсер ету дәрежесі бойынша пассивті және активті қауіптер деп бөледі.
  

• 
  АЖ ресурстарына қатынау тәсілі бойынша былай бөлінеді:
  

Компьютерлік жүйеде ақпараттар қауіпсіздігін қамтамасыз ету позициясындағы жүйе бір – біріне өзара әсер ететін бірыңғай  үш түрлі компонентті қарастырады:

– Ақпарат;

– Техникалық және программалық құрал;

Бұл класстағы қауіп олардың физикалық негізі және ұйымдастыру механизміне байланысты бес топқа бөлінеді:

– Дәстүрлі немесе универсалды шпиондық және диверсия;

– Ақпаратқа рұқсатсыз ену;

– Электромагниттік сәулелену және тарату;

– КЖ модификациялық структурасы;

– Зиянды программалар.

Дәстүрлі шпиондық және диверсия. Көпшілік жағдайда бұл тәсіл КЖ – ге ену мақсатында жүйені қорғау туралы мағлұмат алу үшін, сонымен қатар ақпараттық ресурстарды бұзу және ұрлау үшін қолданылады.

Шпиондық және диверсия тәсіліне мыналар жатады:

– Тыңдау;

– Көзбен шолып бақылау;

– Құжаттарды және машиналық тасымалдаудағы ақпаратты ұрлау;

– Программа және жүйені қорғау атрибутын ұрлау;

– Қызметкерлердің параға сатылуы және шантаж;

– Машиналық тасымалдаудағы ақпарат қалдығын талдау және жинау;

– Өрт қою;