Араб жазуы негізіндегі алфавит (1924-1929 жж.) Латындық Жаңәліп



Дата19.09.2023
өлшемі36.5 Kb.
#477911
Т схемаси


«Т» схемаси
Турки ёзувлар тарихи фанидан «Туркий Түркі халықтарының әріптік жазуы
»



Араб жазуы негізіндегі алфавит
(1924-1929 жж.)



Латындық Жаңәліп
(1929-1940 жж.)

  • Оңнан солға қарай жазылады.

  • Араб әліпбиінде — 29 әріп бар

  • Жазу әдісі парсы мәнерінде негізделінген.

  • Жазу бағыты оңнан солға.

  • Қарахан әулеті мезгілінен (10 ғ.) бастап Қазақстан жерінде түркі тіліндегі мәтіндерді жазып алу үшін пайдаланылған.

  • Көп мезгілде абжад түрінде боп қалды, яғни тек дауыссыз дыбыстарды белгілеуімен.

  • 1924 жылы қазақ фонетикасындағы дауысты дыбыстарын дұрыс белгілеу үшін қайта құрастырылған.

  • «Жаңа емле» деп де аталған

  • 1929 жылы латын жазуы негізіндегі «Жаңәліп» әліпбиімен ауыстырылған

  • Оны қазір де араб жазуын пайдаланатын Ауғанстан, Иран Пәкістан және Таяу Шығыс елдерінде қазақ шетжұрты қолданады




  • Солдан оңға қарай жазылады.

  • «Ортақ түркі әліпбиі» (Яналиф)

  • Деп аталған


  • Қазақ тілінің талаптарына сай кейбір өзгерістер енгізілген

  • бұл әліпби ресми түрде 1929 жылдан 1940 жылға дейін қолданылып келді


  • кирил әліпбиімен алмастырылды.



  • .

  • Түркі халықтарына ортақ жазу үлгісін жасау проблемасы сонау 20-30 жылдары көтерілген. 1926-1928 жж. 20 шақты халықтың жазуы латын графикасы негізіндегі жазу бойынша бірыңғайластырылды. Әліпбиді бір ізге түсіру мақсатында латын графикасынан өзгеріссіз 25 таңба алынады (а, в, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, x, y, z), ал әр халықтың төл дыбыстарын толық бейнелеу үшін тағы да таңбалар жеке әліпбилерге енгізіледі





Достарыңызбен бөлісу:




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет