Ауыз қуысының анатомиясы және физиологиясы. Ауыз қуысының шырышты қабатының құрлысы және атқаратын қызметі. Сілекей. Ауыз қуысының сұйықтығы. Құрамы, қасиеттері. Ауыз қуысының микрофлорасы. Құрамы

С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ		КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА
ТЕРАПИЯЛЫҚ СТОМАТОЛОГИЯНЫҢ ПРОПЕДЕВТИКАСЫ ДӘРІСТЕР ЖИНАҒЫ

Хаттама № 1 «___31___» __тамыз______ 2011 ж.

М.ғ.д., проф. _________________Баяхметова А.А.

№2 дәріс

Дәріс тақырыбы:Ауыз қуысының анатомиясы және физиологиясы. Ауыз қуысының шырышты қабатының құрлысы және атқаратын қызметі. Сілекей. Ауыз қуысының сұйықтығы. Құрамы, қасиеттері. Ауыз қуысының микрофлорасы. Құрамы. Физиологиялық және патологиялық процесстердегі ролі.

Мақсаты: Ауыз қуысының анатомиясы және физиологиясын білу, ауыз қуысының шырышты қабатының құрлысы және атқаратын қызметінің ерекшеліктерін үйрену. Сілекейдің, ауыз қуысының сұйықтығының , ауыз қуысының микрофлорасының құрамын, қасиеттерін оқып білу, ауыз қуысының сұйықтығының, ауыз қуысының микрофлорасының физиологиялық және патологиялық үрдістегі ролін қарастыру.

Дәрістің тезисі:

Ауыз қуысының анатомиясы. Ауыз қуысы (саvitаs оrіs) –ас қорыту трактысының бастапқы бөлігі.Алдыңғы жағынан ерін, оң және сол жағында ұрт, төменде, жоғарыда қатты және жұмсақ таңдай, ауыз қуысының табаны мен шекараласады.Ауыз қуысының кіре-берісі- бастапқы бөлігі кеңістік және алдыңғы жағынан ерін,оң және сол жағында ұрт, артында жоғары және төменгі жақтағы тістермен шектеледі.Жоғары жақтағы екінші азу тіс тұсынан құлақ маңындағы сілекей безі ашылады.Ауыз қуысының меншікті бөлігі-ауыз қуысының кіре-берісімен, алдыңғы жағынан тістермен, артында жұмсақ таңдай, жанында- ұртпен шектеледі.Ауыз қуысының шырышты қабаты- көп қабатты жалпақ эпителииден, базалды мембранадан,меншікті кілегей қабатынан, кілегей асты қабатынан тұрады. Көп қабатты жалпақ эпителии қалыңдығы біркелкі емес,қатты таңдай және тілде қызыл иекте қалың болып келеді.Ерін мен ұртта – меншікті кілегей қабаты қалыңдау, ауыз қуысының табаны мен өтпелі қатпарда- кілегей асты қабаты қалыңдау болып келеді.Көп қабатты жалпақ эпителий –мүйізгектенетін ( қатты таңдай,тіл, қызыл иек) және мүйізгентенбейтін (жұмсақ таңдай,қызыл иек сайы эпителиі, ауыз қуысының табаны,тілдің ішкі беті,ерін) болып бөлінеді.Көп қабатты жалпақ эпителий мен меншікті кілегей қабаты аралығында , базалды жарғақ бар. Ол – аргирофильді жұқа талшықтардан тұрады. Көп қабатты мүйізгектенетін жалпақ эпителий – базальды және ростковые қабаттан тұрады.Дәнді және мүйізді қабаттар бар. Көп қабатты жалпақ мүйізгектенбейтінэпителий қабатында дәнді және мүйізді қабаттар болмайды. Ауыз қуысының меншікті қабаты нерв байламдары , қан тамырлары, лимфа түйіндер орналасқан. Ауыз қуысының меншікті қабаты дәнекер тіннен және клетка аралық заттардан және кеткалық құрылынан тұрады. Ауыз қуысының кілегей асты қабатында- ауыз қуысының табаны, ерін мен қрттың өтпелі қатпары,борпылдақ дәнекер тін және майда сілекей, май,бездері,(Фордайса ), қыл тамырлар орналасқан.

Сілекей – бұл биологиялық орта, үш үлкен сілекей бездерінің (околоушных. подчелюстных, подъязычных)және көптеген ауыз қуысының ұсақ бездерінен бөлініп шығарылған секрет болып табылады.

Ауыз қуысының сұйықтығының құрамына сілекейден басқа эпителий клеткалары, лейкоциттер, микроорганизмдер, ас қалдықтары кіреді. Осы жағдай сапалығына қарағанда ауыз қуысының сұйықтығы жаңа қасиеттермен сипатталады.

Ауыз қуысының сұйықтығы – ауыспалы орта, оның кейбір физикалық қасиеттері ауысады.

Сілеке»дің бөліну жылдамдығы 19±0,54 мл/сағ, бірақ әрбір адамның сілекей бөліну жылдамдығы 0,5 мл ден 111 мл/сағатына ажырайды. В пожилом возрасте скорость слюноотделения снижается. При увеличении рН и буферных свойств слюны скорость слюноотделения увеличивается, а при увеличении вязкости и осмотического давления – уменьшается.

Тұтқырлығы характеризуется способностью слюны вытягиваться в длинные эластичные нити. По методу Освальда вязкость составляет 1.2-2.4 ед.

Бетіндегі созылуы 15-26 дин/см құрайды и оно имеет тенденцию к повышению при стоянии слюны. Сілекейдің тұтқырлығы мен поверхностное натяжение муцин қамтамасыз етеді.

Удельный вес аралас сілекейдің 1,002-1,047 аралығында .

Сілекейдің буферлық және нейтралдағыш қасиеттері белгілі. Буферлық сыйымдылығы, яғни қышқылдар мен сілтілерді нейтрализациялау қабілеті, тістерді қорғау механизмы болып саналады. Осы қасиеттер бикарбонатты, фосфатты жүйелердің қызметімен және ақ уыз қамтамасыз етіледі. Буферлық қасиеті сілекейде жоғарлайды, егер көкеніс қабылдағанда, ал көмірсулар осы қасиетті төмендетеді.

Сутек иондарының концентрациясы (рН) – ауыз сұйықтығының құрамындағы қышқылдардың бар екенін көрсетеді.

Сутек иондарының концентрациясы сілекей бөлінуінің жылдамдығы мен байланысты. Орташа мөлшері 6,5нан 6,9 дейін өзгереді.

Бұл қасиетті лизоцим, лейкиндер, опсониндер, липаза бактериолизин қамтамасыз етеді.

Лизоцим – негізгі бактерицидтік компонент, ол грамм оң бактерияларды ыдыратып, патогендік стафилококктер мен стрептококктердің өсуін тоқтатады. Аммиак сөлдері лактобациллалардың өсуіне әсер етеді, бактериолизин де қышқыл бөлетін бактериялардың өсуін тежейді.

Плазмосвертывающей и фибринолитикалық қасиеттерін тромбопластин, антигепарин субстанциясы, протромбина, активатор и ингибитор фибринолиздың қамтамасыз етеді.

Слюна обладает очищающими свойствами, разжижает и обезвреживает некоторые вещества. Отмывая от них СОПР. Благодаря этому происходит механическое и химическое очищение полости рта от остатков пищи, микроорганизмов, детрита.

Слюна является важнейшим субстратом для поступления минеральных соединений в твердые ткани зуба и активно влияет на процесс проникновения этих веществ в зубные ткани. Благодаря минерализующей роли слюны осуществляется минерализация зубов и «созревание» после прорезывания, поддерживается оптимальный состав эмали.

В слюне может происходить как аэробное, так и анаэробное дыхание, причем выработка кислот в полости рта осуществляется в основном по аэробному типу, что способствует биологической очистке полости рта.

Ауыз қуысы сұйықтығының биохимиялық құрамы

Сілекей 99,42% судан және 0,58% бейорганикалық және органикалық заттардан тұрады. Минеральды компоненттері неорганикалық заттарының поддерживается динамическое равновесие между эмалью и слюной (микропленка –состав).

Жалпы кальцийдің сілекейдегі құрамы 5,8 мг 100мл сұйықтығында, қандағыдан екесе төмен.

Фосфор слюны, в основном, представлен в виде неорганических (95% ) соединений , остальные в виде органической фракции. Фосфора в слюне в 2 раза выше, чем в крови.

В слюне содержание калия-натрия образует электролитный обмен.

Из других элементов можно отметить магний, фтор, кремний, алюминий, цинк, хром. Все эти вещества встречаются в основном, в виде хлоридов, бикарбонатов, фосфатов, сульфатов.

7 ден 17 ге дейін ақуыз фракциялары баре, соның ішінде амилаза, неантигенді гликопротеиндер, катионды протеин, гексозаминдер, сиал қышқылы.

1. 
   Сурет .Ауыз қуысының анатомиясы.
   
2. 
   Ауыз қуысының анатомиялық шекарасы
   
3. 
   Ауыз қуысының физиологиясы.
   
4. 
   Ауыз қуысының шырышты қабатының гистологиялық құрылымы
   
5. 
   Көп қабатты мүйізгектенетін жалпақ эпителийдің гистологиялық құрылымы
   
6. 
   Көп қабатты мүйізгектенбейтін жалпақ эпителийдің гистологиялық құрылымы
   
7. 
   Ауыз қуысының шырышты қабатының және ауыз қуысының басқа қабатының гистологиялық құрылымының ерекшеліктері.
   
8. 
   Ауыз қуысындағы ұрттың шырышты қабатының гистологиялық құрылымы
   
9. 
   Презентация
   
10. 
    Пленки
    
11. 
    Слайд «сілекейдің биохимиялық құрамы»
    
12. 
    Ауыз қуысындағы қызыл иектің шырышты қабатының гистологиялық құрылымы
    
13. 
    Ауыз қуысы табанының шырышты қабатының гистологиялық құрылымы
    
14. 
    Тіл. Анатомиясы, тіл бүртіктері, гистологиялық құрылымы
    
15. 
    Қатты , жұмсақ таңдай шырышты қабатының гистологиялық құрылымы
    
16. 
    Ауыз қуысы табанының шырышты қабатының атқаратын қызметі.
    

1. 
   Микробная флора полости рта: пути заселения, распространения, распределения по биотопам полости рта в норме и патологии// Стоматологическое обозрение, №1, 2004. С. 7-10
   
2. 
   Боровский Е.В., Леус П.А., Кузьмина Э.М. Состав и свойства слюны в норме и при кариесе зубов. Методические рекомендации для субординаторвов. М.,1980.-39 с.
   
3. 
   Р.И.Юй. Основы гистологии полости рта и зубов. Алматы. 1996.- 139 с.
   
4. 
   Боровский Е.В. Терапевтическая стоматология.М.,2002.-504 С.
   
5. 
   Частная медицинская микробиология. М.,2002.-с.530-537
   
6. 
   Безрукова А.П. Пародонтология. М.,1999.-с.67-74
   
7. 
   Боровский Е.В.,Леонтьев В.К. Биология полости рта. Нижний Новгород, 2001.- 303с
   
8. 
   Захарова А.А.,Ильина Н.А.Анализ микрофлоры полости рта обследованных людей с различными заболеваниями/ Успехи современного естествознания,М.,2007.- с.353 -355.
   
9. 
   Боровский Е.В.,Макеева И.М.,Вагнер В.Д., Терапевтическая стоматология 3-е изд.перераб. и доп.2002г-544б
   
10. 
    ВолосокН.И.,Гурова О.А.,Козлов В.И., Лекции по анатомии человека. Стоматология:Учебное пособия для студентов.изд-во РУДН 2006г-218 б
    
11. 
    Гайворонский И.В.,Петрова Т.Б.,Анатомия зубов человека. Учебное пособия по анатомия зубов человека .изд-во ЭЛБИ-СПБ 2005ж-56 б
    
12. 
    Козлов В.И., Цехмистенко Т.А. Анатомия полости рта и зубов. Учебное пособия для студентов.изд-во РУДН 2006г-156 б
    
13. 
    Колесников Л.Л.,Чукбар А.В., Анатомия зубов. Учебное пособия для студентов.изд-во 2-е , изд-во Медицина XXI 2007ж48 б
    

1. 
   Ауыз қуысының анатомиялық шекарасы
   
2. 
   Ауыз қуысының тіндері мен органдары
   
3. 
   Ауыз қуысының фзиологиялық ерекшеліктері
   
4. 
   Ауыз қуысының шырышты қабаты неден тұрады
   
5. 
   Көп қабатты мүйізгектенетін жалпақ эпителийдің гистологиялық құрылымы
   
6. 
   Көп қабатты мүйізгектенбейтін жалпақ эпителийдің гистологиялық құрылымы
   
7. 
   базальды қабат- бұл....
   
8. 
   Ауыз қуысының меншікті бөлігі неден тұрады
   
9. 
   кілегей асты қабаты неден тұрады
   
10. 
    Ауыз қуысының шырышты қабатының атқаратын қызметі
    
11. 
    Сілекейді бөлетін бездердің саны неше?
    
12. 
    Қышқылдардың мөлшерің көрсететін көрсеткіш
    
13. 
    Сілекейде қанша ақуыз фракциялары бар?
    
14. 
    Муциннің қызметі
    
15. 
    Сілекейдің рН ненің көрсеткіші?
    
16. 
    Ауыз қуысындағы ең көп кездесетін бактериялар
    
17. 
    Микробтар ненің көмегімен ауыз тіндеріне жабысады?