Автокөліктің экспуатациялық қасиеті Пайдалану қасиеттері

Автокөліктің экспуатациялық қасиеті 
Пайдалану қасиеттері -АТС-ның пайдалануға жарамдылық дәрежесін 
анықтайтын қасиеттер тобы. 
Пайдалану қасиеттері қасиеттердің екі тобын қамтиды: 
бірінші топ – тұтынушылық қасиеттер. Орналасу ерекшеліктерімен, 
мақсатымен, пайдалану ерекшеліктерімен сипатталатын қасиеттер (яғни – 
өнімділік, жүк көтергіштігі, жолаушылар сыйымдылығы, арнайы мақсаттағы); 
екінші топ - қозғалыс процесін қамтамасыз ететін қасиеттер, яғни АТС 
физикалық қасиеттерін сипаттайтын, мысалы: 
- жетекті – жүрдек. Анықталады: мах. қозғалыс жылдамдығы, жолдың 
кедергілерінің шамасы, берілген жылдамдық аралығындағы үдеу уақыты; 
- тежегіш. Берілген жылдамдық интервалында немесе толық тоқтағанға дейін 
қозғалыс жылдамдығын төмендету үшін қажетті уақыт пен қашықтықпен 
сипатталады ; 
- отын-экономикалық. Тиісті пайдалану жағдайларында жұмысты орындау үшін 
қажетті ЖЖМ шығындарымен айқындалады; 
- басқарылуы. Автомобильдің басқарылатын дөңгелектер позициясымен 
берілетін бағытта қозғалу қабілеті; 
- тұрақтылығы. Автокөліктің қозғалыс бағытын сақтау қасиеті оны 
қабылдамауға тырысатын сыртқы күштерге ұшыраған кезде (яғни, аударылмай, 
сырғып кетпестен қозғалу); 
- маневрлік. Ол автомобильдің бағытын күрт өзгертумен, оның ішінде артқы 
жүріспен үлкен қисықтық траекториялары бойынша қозғалуды қажет ететін 
жағдайларда шектеулі аймақтағы орнын белгілі бір жолмен өзгерту 
мүмкіндігімен сипатталады; 
- жүрістің тегістігі .Автомобильдің махпен қозғалу қабілеті. көлденең және тік 
бағыттардағы тербелістер мен тербелістер; 
- өткізгіштігі. Автокөліктің жолдан тыс жүру және әртүрлі кедергілерді жеңу 
мүмкіндігі. 
Автомобиль "автомобиль – жүргізуші - жол – қоршаған орта" жүйесінің бөлігі 
болып табылады және оның қасиеттері осы жүйенің элементтерімен өзара 
әрекеттесуде көрінеді. 
Жалпы АТС пайдалану шарттары анықталады: 
- автомобильдің техникалық жай-күйі-дайындық коэффициенті, т. о. уақтылығы, 
қозғалысқа жеткілікті қабілетке ие болуға мүмкіндік беретін автомобильдің 
физикалық жай-күйі, яғни қозғалмайтын жай-күйден қозғалысқа көшу және 
берілген жылдамдыққа жеткенге дейін көтерулерді еңсеру, қолайлы тиімділікпен 
жеделдету үшін тарту күшінің жеткілікті қоры; 
- жол жағдайлары – профиль элементтері және жол жоспары, рельеф, жол 
жамылғысының түрі мен тегістігі, қозғалыс қарқындылығы, қозғалысқа кедергі, 
жол жағдайының тұрақтылығы, қозғалыс режимі. Жолдарды жабудың төрт 
негізгі түрі бар: күрделі-цемент-бетон, асфальтбетон-I-IV категориялы ; жеңіл-
асфальтбетонды, цементті-бетонды-III-IV категориялы; өтпелі-қиыршық тас 

және қиыршық тас-IV-V категориялы төменгі-жақсартылған және қоспалармен 
нығайтылған топырақ; 
- көлік жағдайлары - жүк түрі, тасымалдау көлемі мен қашықтығы, жөнелту 
партиялылығы, тиеу – түсіру тәсілдері, жұмыс режимдері, маршруттардың 
түрлері және тасымалдауды ұйымдастыру, сақтау шарттары, техникалық қызмет 
көрсету және жөндеу; 
– табиғи-климаттық жағдайлар-қоңыржай, суық, ыстық, тропикалық және биік 
таулы климат аймақтарының ерекшеліктері; 
- жүргізушінің жеке қасиеттері-біліктілігі, жасы, білім деңгейі, физикалық 
жағдайы. 
Сонымен қатар, кез-келген көлік құралы болуы керек: 
- берілген динамиканы, икемділікті және АТС қозғалысының уақыт аралығын 
алуға мүмкіндік беретін қуат қондырғысының жеткілікті агрегаттық қуаты мен 
энергия резерві. 
АТС жұмыс істеу уақыты және жұмысқа қабілеттілікті қалпына келтіру 
(энергия қорын қалпына келтіру – ауыстыру, зарядтау, толтыру) қажеттілігіне 
дейін онымен байланысты жүріс қоры АТС-тың өзінің қажетті қуаты мен 
массасының энергия қорының функциясы болып табылады. 
Қуаттың көлік құралының массасына қолайлы қатынасы энергия қорының 
жоғары көрсеткіші болып табылады (жанармай багының бір толық жанармай 
құюында ұзақ жұмыс істеу мүмкіндігі) ICE-ді рельссіз көлік үшін ең қолайлы 
етеді. Алайда, поршеньді ішкі жану қозғалтқышының крутящий моментінің 
табиғаты АКС кинематикасына қосымша құрылғыны – көлік құралының жұмыс 
режиміне сәйкес қажетті моментті өзгертуге мүмкіндік беретін трансмиссияны 
енгізуді талап етеді. Айта кету керек, бу және электр қуат қондырғылары да 
беруді қажет етеді, өйткені ток пен бу қысымының максималды мәні шектеулі. 
Барлық қуат қондырғылары сонымен қатар жоғары көрсеткіштерді 
қамтамасыз етуі керек: 
үнемділік-ең аз отын шығыны, өндірістің төмен құны, төмен пайдалану 
шығындары және айтарлықтай пайдалану мерзімі; 
экология – пайдаланылған газдары бар зиянды заттар шығарындыларының 
төмен деңгейі; 
Эргономика-қауіпсіздік көрсеткіштері бойынша Шу мен дірілдің рұқсат етілген 
деңгейі; 
жұмыстағы икемділік (икемділік) – температураның кең диапазонындағы жақсы 
іске қосу қасиеттері (±50◦с), үдеу және тежеу сипаттамаларының қолайлы 
деңгейлері. 
Қала көшелерінің жақсы жабылуына қарамастан, орташа жылдамдық 30 
км/сағ-тан аспайды, көптеген кедергілерге байланысты: бағдаршамдар, қозғалыс 
маршруттарының көп қиылысы (Токиодағы көп деңгейлі жолдар, МКАД, бақша 
сақинасы, Волгоград, Саратов - Энгельс, Волгоград-Волжский бойлық 
көшелері), және бұл төмен жылдамдық, яғни.уақытты жоғалту, үнемділіктің 
төмендігі және улы заттардың айтарлықтай шығарындылары.