Қазақ тіл білімінің зерттейтін үлкен 3 саласы бар, олар: фонетика, лексика және грамматика
жүктеу/скачать 79.66 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Лексикография
- ҚОЛДАНУ АЯСЫ ШЕКТЕУЛІ СӨЗДЕР КӨНЕРГЕН СӨЗ Көнерген сөз
- Ескі атауы (архаизм) Қазіргі атауы
- МАҚАЛ мен МӘТЕЛ Мақал
| Диалектология – диалектілер, говорлар, жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттейтін сала.
Топонимика – жер, су, қала, ауыл, елді мекен аттарын зерттейтін сала. Антропонимика – кісінің фамилиясын, әкесінің атын, кісінің шын аты мен лақап атын, бүркеншік аттарын (псевдоним) қарастыратын сала. Лексикография – сөздіктер жасау және оларды зерттеу жөніндегі үлкен бір сала. Сондай-ақ лексиканың ономасиология, этнонимика, астронимика сияқты салалары бар. ҚОЛДАНУ АЯСЫ ШЕКТЕУЛІ СӨЗДЕР КӨНЕРГЕН СӨЗ Көнерген сөз – қазіргі уақытта қолданыстан шығып қалған немесе мағынасы көмескеленген сөз. Оның екі түрі бар: архаизм және историзм. Архаизм – әр халықтың тұрмыс-тіршілігіне, дүниетанымына байланысты әр дәуірде өзгеріп, яғни қазір басқаша аталатын ұғымның бұрынғы атауы болатын сөз.
Историзм – белгілі бір дәуірдегі қоғамдық ұғымға байланысты туып, қазір қолданудан шығып қалған сөз. Мысалы: уез, барымта, ханзада, нөкер, батырақ, қауыл керуен, жүз басы, би, болыс т.б. үйрету МАҚАЛ мен МӘТЕЛ Мақал – өмір құбылысын жинақтай отырып, түйінді пікір айтатын ықшам сөз өрнегі. Оның мәтелден ерекшелігі: Құрылысы жағынан екі, үш бөлімді болады. Ой нақты айтылады. Ақыл-кеңес, үлгі-өнеге түрінде айтылады. Жақсы бала ата-анасын төрге сүйрейді, жаман бала ата-анасын көрге сүйрейді. Жері байдың елі бай. Ата-ананың қадірін балалы болғанда білерсің. Өзге елде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан болған артық. Еменнің иілгені – сынғаны, ер жігіттің екі сөйлегені – өлгені. Мәтел – белгілі бір ойға, ұғымға ишара жасайтын, астарлап, жұмбақтап айту мәні басымдау болатын халық мұрасы. Оның мақалдан ерекшелігі: Көбіне бір бөлімді болады. Ой ишара, тұспал түрінде айтылады. Көбіне эмоциялық мағына басым болады. Көппен көрген - ұл той. Әлін білмеген әлек. Кемедегінің жаны бір. Ел құлағы - елу. Айдағаны бес ешкі, ысқырығы жер жарар. НАҚЫЛ СӨЗ жүктеу/скачать 79.66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|