Stud.kz – қазақ тілінде жазылған жұмыстар саны және сапасы бойынша біздің қор №1 болып табылады
Қазақ тілінің сөздігі
С.Жүнісов шығармалары тілінің көркемдік ерекшеліктері
Мазмұны
Кіріспе
1 С.Жүнісов шығармалары тілінің лексика-грамматикалық ерекшеліктері
1.1 Көркем образ жасаудағы кейіпкер тілі туралы ..........
1.2 Кірме сөздердің қолданысы, стильдік қызметі ............
1.3 Көнерген сөздердің қолданылуы ...................
1.4 Тұрақты тіркестер мен мақал-мәтелдердің қолданылуы .......
1.5 Диалектілер мен қарапайым сөздердің қолданылу ерекшеліктері ....
1.6 Антонимдік және синонимдік қатарлардың стильдік қолданысы ....
2 С.Жүнісов шығармаларындағы көркемдеуіш құралдардың қолданылу сипаты
2.1 Қаламгер қарымын танытатын көріктеу амалдары ..........
2.2 Теңеудің стильдік көрінісі .....................
2.3 Эпитеттердің қолданылу ерекшеліктері ................
2.4 Жазушы тіліндегі символдар жүйесі ................
Қорытынды ...........................
Пайдаланылған әдебиеттер ......................
Кіріспе
Әр ұлттық тілдің сырын жете тану үшін сол
Қаламгер қаламының қуатын оның сөзінен, ойын қоғамдық ісінен,
Иісі қазақ атына қанық, бейнелеп айтсақ, еңбектеген баладан,
Өзіндік үні, айшықты кестелі тілі, ауқымды тақырыбымен қазақ
Жас жазушының «Сонарда» деп аталатын балаларға арнап жазған
Қазақ халқының тарихында өшпес із қалдырған дара тұлғалардың
С.Жүнісовтің ұлттық әдебиет әлемінде үлкен із қалдырған туындыларының
Қаламгер С.Жүнісов те уақыт шындығын суреткерлік таразының ақиқат
Жазушының «Заманай мен Аманай» хикаяты (повесть) (Алматы: Жазушы,
Көркем әдебиет өзінің айтайын деген ойын образ арқылы
Тіл мен таным сабақтастығының ерекше қызметі негізінде көркем
Біз диплом жұмысында С.Жүнісовтің шығармаларының көркемдік ерекшеліктерін қарастыруды
Шығарма тілін лингвистикалық талдау әдеби туындының эстетикалық табиғатын,
Сәкен Жүнісовтің шығармалары тіліндегі тілдік құралдар мен олардың
Сәкен Жүнісов шығармаларындағы тілдік құралдардың қолдану мақсатын айқындау,
Жазушы шығармаларының тілдік ерекшелігі кейіпкер тіліндегі берілу жолдары,
Тіл – адамдар арасындағы қарым-қатынас құралы ғана емес,
Диплом жұмысының нысаны көрнекті жазушы С.Жүнісов шығармаларының тілі
Диплом жұмысының дереккөздері ретінде әр жылдары жарық көрген
Диплом жұмысының негізгі әдістері мен тәсілдері. Диплом жұмысының
Диплом жұмысының мақсаты мен міндеттері. Жұмыстың негізгі мақсаты
- қаламгер кейіпкерлерінің тілдік құралдарды – фразеологизмдер, мақал-мәтелдер,
- сан қилы көріктеуіш тәсілдерді қолдану аясында кейіпкердің
- С.Жүнісов шығармаларының қазақ әдеби тіліне тигізген әсерін
- қаламгер тілін стильдік-семантикалық тұрғыдан саралау, яғни жазушының
- жазушы шығармаларының сөз (лексикалық) байлығын бағдарлап, оның
- кейіпкер санасындағы ұлттық танымға сәйкес символдық ұғымдардың
- жазушы шығармаларындағы кейіпкердің сөйлеу мәдениетіне тілдік тұлға
- ұлттық дүниетанымның ерекшелігін айқындап, мәнін ашу.
Диплом жұмысының теориялық және практикалық мәні. Жұмыста ұсынылған
Диплом жұмысының жаңалығы мен нәтижелері:
- диплом жұмысында жазушы С.Жүнісов шығармаларындағы кейіпкер тілінің
- қаламгер шығармаларындағы кейіпкер тілінде қолданылатын тілдік көріктеуіш
- адам санасындағы қалыптасатын символдық белгілердің лингвомәдени мазмұны
- ұлттың дүниетанымдық ерекшелігін анықтау мақсатында кейіпкердің тіліне
Диплом жұмысының құрылымы кіріспе, екі тарау, қорытынды және
1 С.Жүнісов шығармалары тілінің лексика-грамматикалық ерекшеліктері
1.1 Көркем образ жасаудағы кейіпкер тілі туралы
Шығарма тілі туралы В.Белинский былай дейді: «Көркем әдебиеттің
«Жазушының шығармашалық өзгешелігі дегенде бір-бірімен тығыз байланысты екі
Көркем әдебиет стилі немесе көркем сөз – ойды
Көркем әдебиет стилі дегеніміз – проза, поэзия, драматургия
Көркем шығарма тілі мен әдеби тіл арасында принципті
Көркем әдебиет стилінің жанрларының біріне жататын прозалық шығармаларда
Көркем әдебиетте қандай да бір әлеуметтік топтың қоғамдағы
Қай шығармасын жазса да, жазушы қазақ тілінің ұлттық
1.2 Кірме сөздердің қолданысы, стильдік қызметі
Қай халықтың болмасын тарихында қоғамдық, әлеуметтік, мәдени өзгерістер
Жалпы кірме сөздер дегеніміз – әрбір тілдің өзіндік
Қазақ халқы өзінің даму тарихында көптеген көрші елдермен
Тілімізге араб, парсы кірме сөздерінің енуі VІІІ-ІХ ғасырдан
Академик Р.Сыздықова: «... көп сөздердің түп-негізі араб-парсынікі болғанымен,
Қазақ тілінің сөздік қорына талай тарихи кезеңдерде өзге
С.Жүнісовтің де шығармаларында кірме сөздердің мынадай түрлері кездеседі:
1) араб, иран, парсы тілдерінен енген сөздер;
2) әкімшілік іс басқару, тұрмысқа, ғылым мен мәдениетке
Кірме сөздердің барлығы бірдей қазақ тілінің сөздік қорына
С.Жүнісов шығармаларында төл сөздермен қатар кірме сөздерді де
Ә л и х а н. Шарыш баһадүр
М и л л е р. Түсінбедім, алдияр
Қ а л м а қ. Ұлы қоңтайшыдан
Қоңтайшы – бас әмірші, хан. Жоңғар жұртының әкімшілік
В о е н к о м. Кеткеннен
Жазушы С.Жүнісов қолданысында араб, иран, парсы тілдерінен енген
ХІХ ғасыр ақындары Дулат, Шортанбай, Мұрат поэзиясындағы араб,
Ал С.Жүнісов шығармаларында шәһәр сөзі қазақи қалыптағы үлгісі
Б ө п і ш. Ақмола дегенің адам
К ө с е. Бар қолдан келетіні –
Ә л и м а. Шинсин қаласына баратынымызды,
Шаһар сөзінің экспрессивті бояуы, көркемділігі жоғарыдағы сөйлемдерде анық
Жазушы шығармаларында араб, парсы тілдерінен енген сөздерді сол
Кірме сөздерде бір мағында қолданылған бір сөздің бірнеше
Діни ұғымда қолданылған фәнидің мағынасы – алдамшы, тұрағы
Сұбхан алла тұрақты тіркесі тілімізде өте сирек кездеседі.
С.Жүнісов өз қолданысында сұбхан алла тіркесін араб тіліндегі
Т а м ы р ш ы. Сұбхан
Сол сияқты кафир сөзінің де кәпір, капыр вариантарының
«Тілімізде араб тілінен енген харам және арам сөздері
Жазушы шығармаларында ислам дініне байланысты сөздер молынан ұшырайды:
Кірме сөздердің кейбіреулері ғана белгілі бір стильдік мақсатта
С.Жүнісов «төгілген қандар, шашылған жандар» драмасында қытай қазақтарының
Ағаулыт (ағаұлт) деп Шыңжаң қазақтары қытайлықтарды атайды (С.Жүнісов).
Е, ол өзіміздің пайжүсір Бақты ғой. Пайжүсір –
Ал орыс тілінен енген сөздердің біразы қазақ тілінің
Жинаған материалдарға сүйенсек, С.Жүнісовтің де шығармаларында орыс тіліндегі
1) қазақ сөздерімен араластырыла қолданылған орыс сөздері;
2) таза орыс тілінде алынған тілдік қолданыстар;
3) орыс тілі арқылы енген кірме сөздер.
Қаламгердің ұтымды қолданған көркем әдісінің бірі – ауызекі
Орыс есімдерін «қазақшалап», қазақтар аузынан былай айтқызады: Галашоқын
Жазушы шығармаларындағы орыс сөздерінің берілу сипатын шартты түрде
1. Кейіпкердің тұрмыс деңгейін, кәсібін аңғартатын сөздер: шенеуніктер,
2. Ана тілін білуге мән бермей, үйренуге құлық
Жасыратыны жоқ, біздің арамызда орыс сөздері мен қазақ
Жазушы кейіпкерлердің тіліндегі варваризмдерді белгілі бір стильдік мақсатпен
Кейіпкерлер тіліндегі орыс сөздерінің ретсіз болмаса дыбысталуын өзгертіп
3. Қоғамдағы саяси, тарихи оқиғаларға байланысты жұмсалған орыс
4. Соғыс техникасының атаулары және әскери өмірді суреттеу
5. Өркениеттік өзгерістерді көрсету үшін: «млица», «учитель», «зәрпілет
6. Кейіпкердің мінез-құлқын беру мақсатында жұмсалады: «Қуатит, алпысқа
7. Күнделікті тұрмыс, зат, құбылыс атаулары болып келеді:
8. Әр түрлі мәндегі жаргон сөздер: «кейбір адамдардың
Сонымен, қаламгер қолданысында орыс тіліндегі сөздер екі тәсілмен
1. Сөздердің дыбысталу түрін сақтап, еш өзгеріссіз сол
2. Кейіпкер аузымен өзгеріске ұшырап қолданылуы.
Жазушы шығармаларындағы кірме сөздер өркениетті өзгерістерді көрсету мақсатында
1.3 Көнерген сөздердің қолданылуы
Қазақ халқы өзінің көшпелі тұрмысында, небір қилы замандарды
Ғалым С.Исаев көнерген сөздерге анықтаманы анық та, нақты
Бұрынғы атаулары ескіріп, кейін басқа атаулармен беріліп жүрген
Қазірде осындай басқа атаулармен беріліп жүрген заттар мен
С.Жүнісовтің «Сабалақ Абылай – Хан Абылай, «Махамбеттің өкінішпен
1. Әдет-ғұрыпқа байланысты. Ертеде ел арасындағы дау-жанжалға есесі
Жоқ, иман айта келгем жоқ, Датым бар айтар
Қазақ тілінің сөздік құрамында көнерген сөз болып табылатын
Хан сарайын зікір салып кіруді қашан қоясыңдар?! (Махамбеттің
Жазушы шығармаларында «дүре салу», «жекпе-жек», «аманат», «таупық», «ұт»
2. Шаруашылық, тұрмыстық-күйге байланысты. Күң – бас бостандығынан
Бірде-бір еркек кіндік қалмасын! Қыздар ғана күңдікке жарайды
Тай тұяқ – тайдың тұяғына ұқсас, тұтас бір
Қасыңа қарулы үш сардар қосып берем (Сабалақ Абылай
Бұрындары лауазымды адамдар немесе көліксіз кісілер әр ауылдан
Уһ, жеттім-ау. Жол бойы көрінген лауға мініп зорға
Зындан – тұтқындарды жазалау үшін жер астынан қазылған
3. Қару-жарақ атауларына байланысты. Оқиға суреттеліп отырған кезеңдегі
Көнерген сөздер кейіпкерлер тілін аша түсу мақсатында қолданылып,
Көнерген сөздер С.Жүнісов қолданысында кейіпкер бейнесін, сөйлеу ерекшелігін,
Қай халықтың болсын әдет-ғұрпының, салт-дәстүрінің, аңыз-әңгімелерімен, өлең-жырларының, ұлттық
А.Сейілхан: «Этноатаулар көркем шығармада тіл мен әдебиеттің ғана
Этнолексика – ұлттық ерекшеліктерді танытатын бірліктер. Көркем шығармаларда
Жазушы шығармаларындағы этнолексиканы мағынасына қарай былайша топтастырамыз:
1. Діни наным-сенімдерге байланысты. Мұсылман қауымы ораза айында
2. Салт-дәстүр, әдет-ғұрыпқа байланысты этнолексика. Әр халықтың өзіне
Сондай-ақ шығармаларда «көрімдік», «байғазы», «сыбаға», «сүйінші», «әмеңгерлік», «ант
3. Тойға байланысты этнолексика. Жаңа туылған нәрестенің құрметіне
Үлкен жиын-тойда жүлде, бәйге, кәде олжалап жатса, сол
Сол сияқты «базына», «бұйымтай» т.б. ұшырасады.
4. Қазақ халқының ұлттық ойындарының атаулары да кездеседі:
5. Халықтық өлшем атаулары. Қазақ халқы қыста қыстауын
Уақыт өлшемі. Әлден уақыт – тап сәскенің тұсында...
Күнделікті тұрмыста қолданылып жүрген туыстық қатынас атаулары да
Сондай-ақ «итжанды», «ит тірлік», итжемеде» т.б. итпен байланысты
Тілдің байлығы тек сөздік қор мен сөздік құрамның,
Қазақ халқының қоршаған ортаға деген көзқарасынан, дүниетанымынан, этикалық
1.4 Тұрақты тіркестер мен мақал-мәтелдердің қолданылуы
Қаламгерлер көркем сөз айшықтарын мейлінше мол пайдаланады. Олардың
1. Фразеологизмдердің жалпыхалықтық формада қолданылуы.
2. Фразеологизмдердің өзгертіліп, авторлық өңдеумен қолданылуы.
С.Жүнісов шығармаларында да тұрақты сөз тіркестерін молынан жұмсалып,
Осындағы от ала келу (асығу деген мағында), айрандай
Жазушы туындыларында қолданылған тұрақты сөз тіркестерінің стильдік қызметі
1) кейіпкердің психологиялық жан дүниесін көрсету мақсатында: Менің
2) образдылықты күшейту мақсатында: ... Жазушылар одағындағы жағдай
Өзі ауылнай, бір кезде төңкеріске қатысқан неме емес
Образдылық мән беретін тіркестерге «пышақ кескендей тыйылды», «тақияңа
Ұлттың даралығын сипаттайтын, ұлттық мәндегі тілдік қолданыстар сол
Ұлттық болмысты танытатын осындай тұрақты тіркестерді мағыналық жағынан
Салт-дәстүр мен әдет-ғұрып, діни наным-сенгімге қатысты: Халық дәстүрінде
Осы секілді тіркестерге «қазан көтеру», «сүйекке таңба түсіру»,
Өлім-жітімге қатысты: Көкең... көкең енді келмеске.. артының қайырын
Уақыт, өлшем белгісіне байланысты тұрақты сөз тіркестері: Кімді
Халық өлшемі негізінде қалыптасқан қашықтық, ұзындық өлшемдерді көрсететін
Автор «бір елі», «бір сажын», «бір сүйем жер»
Туыстық атауға қатысты тіркестер: Мына шенелдіні неғып төрінде
Бұлтаңдат, бұлтаңдатпа – өліп жатқан сенің болашақ қайын
С.Жүнісов белгілі бір ойды толықтыру, нақтылау үшін, сол
Культтік фразеологизмдер дегеніміз – адамның көңіл-күйін, дүниетанымдық көзқарасын,
Тілімізде діни наным-сенімді сипаттайтын сөздер мен сөз тіркестері
Алғыс және қарғыс мәнді сөздер табиғатынан эмоционалды болып
Қарғыс мәнді тіркестер: «Тіліңе шоқ түсін», «Өз қара
Бейтарап мәнді тіркестер: «құдайдың салғанын көрерміз», «тәңір ісі»,
Тұрақты тіркестердің перифраз тәсілі арқылы жасалуы да бар.
Перифраздың бір ерекшелігі – тура мағынасындағы сөздердің тіркесіарқыл
1) метонимиялық перифраздар: Әукен жуанның тұқымы. Мұндағы «жуан
Біз сияқты қаратабандар әлі де әлсіз. Ал жағдайы
Ғалым С.Сәтенова шығарма идеясының айқындалуы, тілінің көркемдігі, үйлесімділігі
С.Жүнісов фразеологизмдерінен өз суреттеп отырған кездегі әдеби тілдің
Қуаныш пен қайғыны, таңғалу мен таңдануды білдіретін фразеологизмдерді
Әзіл-қалжың, күлкі адамның қиын жағдайдағы күйін психологиялық тұрғыда
Фразеологизмдерінің негізгі дені күнделікті қолданыста жиі кездесе бермейтін,
Бүгінде қорасы толған мал, тасы өрге домалап, мұрнынан
С.Жүнісов шығармаларында авторлық өзгеріске түскен фразеологизмдер де кездеседі
Жазушы С.Жүнісов фразеологизмдерді өзгертіп, трансформациялап қолдануында үдете, бояуын
С.Жүнісов эмоционалдық-экспрессивтік бояуы жоғары культтік фразеологизмдерді кейіпкерлер тілінде,
Көркем шығарма тілінің көпшілік мойындаған бір құндылығы –
Қаламгерлердің стильдік қолданысында мақал-мәтелдер сөз саптау шеберлігіне байланысты
Мақал-мәтелдердің түрлі өзгерістерге ұшырауы туралы академик Ә.Қайдар: «Мақал-мәтелдердің
Жазушы мақал-мәтелдерді жайдан-жай қолданбайды, белгілі бір стильдік мақсатты,
Белгілі ғалым М.Серғалиев: «Қазақ халқының тілі – әрі
Кез келген көркем сөз шебері қашанда халық даналығы
Мақал-мәтелдерді жазушы стиль құраудағы тілдік арқауының ұйытқысы ретінде
Жазушы шығармаларында мақал-мәтелдер шығарма тілінің көркемдігін арттырып, мынадай
- мақал-мәтелдер кейіпкер тілінде кездесіп, оның бейнесін нақтылау
- кейіпкерінің бойындағы адамгершілік қасиеттерін аша түсу үшін;
- әлеуметтік ортаны суреттеу үшін;
- бір кейіпкерді басқа кейіпкерлерден даралап көрсету үшін.
Мақал-мәтелдер кейіпкерлердің ой-өрісін, өмірге көзқарасын, дүниетанымын, ішкі жан
Автор мақал-мәтелдерді мынадай тұрғыда пайдаланған:
1. Мақал-мәтелдердің жалпыхалықтық формада ешқандай өзгеріске түспей, алғашқы
2. Халық ұғымында қалыптасқан ұлттық мақал-мәтелдермен қоса орыс
3. Мақал-мәтелдердің құрамындағы компоненттердің бірін басқа сөзбен, не
4. Мақал-мәтелдер түгел айтылмай, ықшамдалып, кейде бір бөлігі
Қажыдым. Ел азаматтарына кінә қоймаймын. «Бір қарын майды
Кейіпкер тілінің шеберлігін арттырып, оқырманды да көрерменді де
Сонымен, мақал-мәтелдер айтылар ойды ықшамдап жеткізуде, сөздің тоқ
1.5 Диалектілер мен қарапайым сөздердің қолданылу ерекшеліктері
Әдеби тіл – барлық халыққа түсінікті, жалпыхалықтық стильдік
Көркем шығармаға қойылатын қойылатын талаптардың бірі – оқырманына
Көркем проза тілінде диалектілерге мәртебе (статус) беріп, орны
Жазушы С.Жүнісов кейіпкерінің белгілі бір өңір тұрғыны екенін
Жазушы тілінде жергілікті тіл ерекшілігіне жататын әйдік, тәте,
Сондай-ақ «тиімдей», «құйтақандай», «құйтымдай», «баяпар», «дүз – түз»,
С.Жүнiсов шығармаларының тiлдiк материалдарымен танысу барысында, автордың өзiндiк
Жазушы С.Жүнiсовтiң сөйлем құрау шеберлiгi де ерекше сипатта,
Жалпы көркем шығармаларда әрбір кейіпкердің сөз саптауы мен
Тілімізде ауызекі сөйлеу тілінде жиі кездесетін тілдік материалдар
Жазушының стиль даралығы сөздерді белгілі бір мақсатта қолданылуына
Қазақ тілінің лексикалық қабатына бойлап келіп, қажетті тұста
Шығарма материалына негіз болатын жағымды, жағымсыз адамдардың тілі
Жазушы тілінде де осы секілді қарапайым сөйлеу тілінің
Эвфемизмдерге қарама-қарсы құбылыс қарапайым сөздер көркем туындыларда стильдік
«Қарапайым сөздер – сөйлеу тілінде сөздің мазмұнын тұрпайыландыра,
Автор қолданысында «боқмұрын маңқалар», «мылжың», «келімсек», «сұмырай», «сұрқия»,
Мұндай тілдік құралдар көркем шығармаларда кейіпкердің мінез-құлқын ашуға,
1.6 Антонимдік және синонимдік қатарлардың стильдік қолданысы
Көркем шығарма тілін барынша әрлендіретін көркемдегіш тәсілдер, лексикалық
Ғалым Ғ.Мұсабаев қазақ тіліндегі лексикалық антонимдік мәнмәтіндердің мындай
1. Антонимдердің бір сөйлем ішінде қатар қолданылуы.
2. Іргелес сөйлемдерде қолданылуы.
3. Бірнеше антоним сөздердің бір сыңарыларын одан кейін
4. Антонимдерді аралас қолдану [29, 3].
Ал ғалым Ж.Мусин мәнмәтіндік антонимдер туралы былай дейді:
Жазушы шығармаларынан антонимдерді көптеп кездестіруге болады. Антонимдер стильдік
1. Бір сөйлем ішінде лексикалық антонимдерді қатар қолданылуы:
Сондай-ақ суық – жылы, кішкентай – үлкен, өмір
2. Бір сөйлем ішінде бірнеше антонимдік жұптың келуі.
3. Лексикалық антонимдермен мәнмәтіндік (контекстік) антонимдердің қатар қолданылуы.
Жеке тұрғанда антонимді бола бермейтін лексикалық бірліктердің контексте
«Антонимдердің стилистикалық қызметі өте күшті. Қарма-қарсы құбылыстарды салыстыруда,
Қаламгер антонимдерді қолдана отырып, өзара сабақтаса байланысқан сөйлемдер
Антонимдерді қолдануы қаламгердің өмірге көзқарасы мен тіркестерді жұмсау
Қай қаламгер болмасын көкірегінде сайрап тұрған шындықты көркем
«Синоним дегендер – тек мағыналас (мәндес) келген сөз
С.Жүнісовтің синонимдерді қолдануда өз ерекшеліктері де бар. Ол
Жазушы синонимдерді шығарма тілінің көркемдігін арттырудың бір құралы
Автор теңеулерді қайталамас үшін мәндес, мағыналас сөздерді таңдап,
Өскелең бай тілдің басты белгілерінің бірі – синонимді
Қаламгер синонимдерді қолданудағы өзіндік ерешелігі мына мысалдан да
Автор стильдік мақсатта соғыс, айқас, дүрбелең // жақын,
Жазушы тілімізде жиі кездесе бермейтін сөздерді де жұмсайды.
Көнтерілі – шыдамды, төзімді, көнбіс, мықты [10, 326].
Жазушы шығармаларында синонимдерді өз қызметтерін негізге ала отырып,
Зерттеу нысанымызға алып отырған С.Жүнісовтің шығармаларындағы тілдік құралдардың
Суреткер есімін есті оқырманға ерте танытқан, автордың отыздар
Өйткені шығарма астарында жатқан ақиқат үні ащылау болатын.
С.Жүнісов тіліндегі қазақ ұлтының кейпі оның шығармаларындағы кейіпкер
Қаламгер С.Жүнісов «Заманай мен Аманай» повесінде 1928 жылғы
«... Заманайын бағып, бізге қарасып, әкесіне тиісті малды
С.Жүнісов шығармаларының қай-қайсысында болмасын қоршаған орта, туған жер,
«Ақан сері» романында әнімен, жырымен адамдарды ғасырлар бойы
Сөйтіп, сол заманның әлеуметтік болмысын суреттеу арқылы бүгінгі
Өнер адамы мен керітартпа қоғам арасындағы қайшылықты қарым-қатынастарды
С.Жүнісов осы көркем туындысында өзге ұлт өкілді кейіпкерінің
– Эх, шіркін, қырғыз-қайсақ не деген бақытты, әрі
Қаламгер туындыларындағы ең басты ерекшелік – осындай ұлттық
Қалам иесінің ұлттық ойлау жүйесінің рухани көздері негізіне
Астарлап сөйлеу үлгілері жазушының «Ақан сері» романында жиі
– Ғафу етіңіз, Ақан аға, әшейін сөздің ретімен...
Осындай астарлап, жұмбақтап, тұспалдап сөйлеу дәстүрі ұлттық ойлау
Осы шыңның бауырын қиялай өтетін шұбыртпалы жалғызаяқ жол
Автор өмір сүруді осындай бұралаң, қысталаң жол деп
С.Жүнісовтің шығармаларын зер сала оқи отырып, жазушының ұлттық
Халық – қасиетті ұғым. Қазақ халық деген сөзді
Тілдік тұлғаның қуаты – сөзінен, ойы – қоғамдық
Достық – жақындастық, тілеулестік, ниеттесттік, жора-жодастықты білдіретін ұғым
«Жапандағы жалғыз үй» романында: «Қыземшектің» батыс жақ беткейі
«Қыземшектің» шошайған қос төбесін де бір-бірінен ажыратып болмайды.
Жоқ, анықтап, қараңыз. Күргерей де, Сұлу мұрт та
Адалдық –адам бойындағы таза ниет, имандылық қасиет [32,
Бірақ әлі тың көтерудің өзіндік ерекшелігіне анық түсіне
2 С.Жүнісов шығармаларындағы көркемдеуіш құралдардың қолданылу сипаты
2.1 Қаламгер қарымын танытатын көріктеу амалдары
Тілдік тұлға ретіндегі жазушының табиғатын, құдіретін анықтайтын негізгі
Сәкен Жүнісов прозасындағы рухани лексикаға қатысты ұлт өкілдерінің
Осындағы наным-сенім атаулары арқылы: кейіпкердің қандай әлеуметтік топтың
Сәкен Жүнісов шығармаларындағы көркемдегіш амалдардың қолданылуы әрқилы. Әр
Сәкен Жүнісовтің шеберлігі – халық тіліндегі қарапайым сөздермен
2.2 Теңеудің стильдік көрінісі
С.Жүнісовтің шығармаларында қолданған көркемдік тәсілдері суреткердің тіл көркемдігін
Қаламгер С.Жүнісовтің жазу мәнеріне тән ерекшеліктердің бірі –
Теңеу – адамның рухани дүниесінің аса қуатты көріністерінің
Теңеу терминін қазақ филологиясында алғаш қолданып, ғылыми анықтама
А.И.Ефимов те теңеуде көбінесе белгісіз нәрсенің белгілі, оқырманға
Қазақ тіліндегі теңеуді арнайы зерттеген профессор Т.Қоңыров: «...
Көркем шығармалардағы теңеулер автор тілінің ұлттық нақышын ғана
«Әдеби тілге үстеме мағына беріп, оның көркіне көрік
Лингвистикалық әдебиеттерде теңеуге берілген анықтамаларда оның басты ерекшелігі
В.В.Одинцов: «Сравнение – стилистический прием, основанный на образной
Қазақ тіл білімінде жоғарыда айтып кеткен теңеулерді арнайы
А.Байтұрсынұлы: «Теңеу екі түрлі. 1. Әншейін теңеу. 2.
Орыс тіл білімінде де теңеуді осылайша бөлу кездеседі.
Теңеуге байланысты маңызды мәселелердің бірі – оның семантикалық
Ғалымдардың барлығы да теңеудің семантикалық мәні, поэтикалық ерекшелігі
Тіл мен ойлау бір-бірімен тығыз органикалық бірлікте өмір
Орыс ғалымы А.И.Ефимов: «Теңеу құрылымында не салыстырылады (теңеу
Т.Қоңыров қазақ тіл білімінде теңеуді үш мүшелі деп
Теңеу өзінің семантикалық-құрылымдық ерекшеліктері арқылы троптың басқа түрлерінен
Қазақ теңеулері сезім мүшелерімен қарым-қатынасына қарай бірнеше семантикалық
Көру теңеулері. Сезім мүшелерінің басты – көз. Адам
Сөйтіп, олар шындық өмірдің бейнелі суретін көз алдымызға
Жазушы С.Жүнісов көру теңеулерін қолданғанда, заттардың үш түрлі
Мысалы: ... Пейіштің иран бағындағы хордың қызын көргендей
Көру теңеулерінің жасалуына заттардың түр-түсі, бояуы себеп болады.
Бұл сөйлемдерде заттың түр-түсі жай хабарланып тұрған жоқ,
Есту теңеулері. Бұл топтағы теңеулер адамның есту қабілетінің
Предметтің шығарған дыбысын тыңдаушыға естірту үшін, естіртіп қоймай,
Есту теңеулері әр түрлі мағыналарда жұмсалады. Мысалы: Ауылнайлыққа
Есту теңеулерінің басты құралы – дыбыс. Әдеттегі жай
Тері сезімі теңеулері. Бұл топтағы теңеулерді бірнеше мағыналық
Ауырлық пен жеңілдікті білдіретін тері сезімі теңеулері: Жүні
Қаттылық пен жұмсақтықты білдіретін тері сезімі теңеулері: Не
Келтірілген мысалдардан байқап отырғанымыздай, жұмсақтық ұғымына жібек образ
Суықтық пен ыстықтық ұғымын білдіретін теңеулер тері сезімінің
Суықтық ұғымының образдары көбінесе мұз, тас, аяз, темір
Сезім-күй теңеулері. Адам өзін қоршаған ортамен тығыз қарым-қатынас
Ал сезім-күй арқылы бір-біріне теңелген заттар мен құбылыстардың
Сезім-күй теңеулері адам писхикасының көзге көрінбейтін абстракциялық қызметінің
Бұл сөйлемдердегі теңеудің образы да, предметі де конкретті
Образы конкретті, предметі дерексіз сезім-күй теңеулерінің предметтері абстракциялық
Дәм сезімі теңеулері. Дәм сезімі теңеулерінде жеуге жарайтын
Бұл теңеулерге қалампыр, насыбай тәріздес заттар образ болып
С.Жүнісовтің шығармаларындағы теңеулерді қызметтік топтарына қарай көру, есту,
З.Қабдолов теңеудің де эпитет, метафора сияқты ұлғайған күрделі
Авторлық қолданыстағы теңеулер
Жазушының теңеуді қолданудағы ерекшелігі – бұрыннан танымал, таптаурын
Қаламгер С.Жүнісовтің «Ақан сері» романы тілінің көркемдік ерекшеліктеріне
«Автор ат дүлдүлін еркелеткен Ақанның жан тебіренісін, ерекше
Қазақ әдебиетінде жүйрік атты жеткізе суреттеген Абай, Ілияс
«Жапандағы жалғыз үй» мен «Ақан сері» романдарындағы теңеулердің
Теңеуді қолдану ыңғайында С.Жүнісовтің ерекшелігін байқау қиын емес.
Тілдегі ұлттық дүниетанымдық лексикалар желісінде С.Жүнісов әңгімелерінде дәстүрлі
Жазушы тауға шығып бара жатқан жануар тұяғын қашауға
Жазушы шығармаларында теңеу жасаудың синтетикалық тәсілін -дай, -дей,
Сәкен Жүнісов шығармаларында -дай, -дей, -тай, -тей жұрнақтарындай
Теңеу – таным нәтижесі. Сол себепті теңеулердің басым
Сонымен, С.Жүнісов тіліндегі теңеулердің сөз таптарына қатысы, теңеудің
2.3 Эпитеттердің қолданылу ерекшеліктері
Ал енді С.Жүнісов шығармаларындағы эпитеттердің қолданысына талдау жасамас
Зерттеуші А.Н.Веселовский эпитет сөздің атауыштық мағынасын жаңғыртатын немесе
«Эпитет – адамның не заттың, не табиғат құбылысының
Эпитеттің айрықша белгісі – оның экспрессивтік-эмоционалдық функция атқаратындығында.
Қазақ тіл білімінде тұрақты эпитеттерді зерттеген Г.Мұхаметқалиева: «Эпитет
Эпитет міндетті түрде «кем дегенде екі сөздің тіркесуінен»
«Тіл білімі сөздігінде» эпитетке мындай анықтама берілген: «Эпитет
Академик Р.Сыздық: «Эпитет – адамның, заттың, құбылыстың бір
Мысалы: Төрде, қалың бөстек үстінде мамық жастыққа шынтақтай
А.И.Чижик-Полейко: «Эпитет – көркем анықтауыш, экспрессияға қатысы жоқ
Тіл-тілдің қай-қайсысында болсын тұрақты қолданылып отыратын дәстүрге айналған
С.Жүнісов шығармаларындағы эпитеттер ерекше көркемділігімен, әсерінің күштілігімен ерекшеленеді.
Тілімізде ата дәстүр, атамекен тіркестері тұрақты қолданылады. Ата
Қазақ дәстүрінде қайтыс болған адамды арулап жуып, ақ
«Осы мезетте қаптап жеткен ақ кебінді бөрілер тұс-тұстан
Кейіпкер бейнесін сипаттайтын бейнелі тіркестердің дені тілде қалыптасқан,
Әрбір жазушының тіл шеберлігі құдіретін анықтайтын негізгі құралының
Жасыл мауытыға малынған ақ балтыр қайыңдар күз шапанын
Тракторлар соңына тіркеген үш бұрышты алып ағаш тілгішпен
Бұл кезде таң сүттей ағарып, қалың қарға бөккен
Мидай – 1. Сын есім. Мидай дала. 2.
Кебеже – тамақ, азық-түлік салу үшін әшекейлеп, оюлап
Жолаушылардың үсті-басын малмандай қылған қара жауын да бұл
Кей реттерде теңеу мен эпитеттерді ажырату оңайлыққа түспейді:
Тіліміздегі кісі есімдерінің құрылымы жөнінде алғаш пікір айтқан
Кісі есімінің алдына немесе соңына тіркесіп келетін сөздер
С.Жүнісов «Жапандағы жалғыз үй» романында кейіпкерлерінің мінез айырмашылықтарын
Ал орыс Оспан дейтіні мінезіне қарай қойылған болу
Автор эпитеттер таңдауда түрлі ассоциация, уәжге негізделген дайын
Қаламгер кейіпкерінің ешкімге ұқсамайтын ерекшелігін көрсету үшін осындай
Қаламгердің жаңа тіркестер мен соны эпитет, тың сөз
2.4 Жазушы тіліндегі символдар жүйесі
Символ – адам санасының дамуымен байланысты, дүниетанымның тереңдеуінің
Ал қазақ ғылымында символды зерттеу өз бастауын Ш.Уәлиханов,
Символ – сөздің мағынасы, кейде бір сөйлем немесе
Қ.Т.Қаирбаева қазақ тіліндегі этномәдени атаулардың символдық мәнін зерттегенде
Сондай-ақ символдық мағынаға анықтама береді: «1. Сөздің қосымша,
Сөз-символдар танымдық, ұлттық мәдени, фондық мағыналарға ие бола
Тілші Р.Авакова: «Символдық мәнге ие сөздердің табиғаты ерекше,
Тілші А.Ислам: «... символ – тамырын тереңнен алып,
Тілде қалыптасқан символдық жүйе әлемнің тілдік бейнесі болып
С.Жүнісовтің «Жапандағы жалғыз үй», «Ақан сері» романдарының әр
«Жапандағы жалғыз үй» романындағы жапандағы жалғыз үй –
Осыған орай С.Жүнісовтің прозалық шығармалары тілінде қалыптасқан символдық
1) танымдық (когнитивтік) модель ретіндегі символ түрлері;
2) материалдық мәдениеттің символдық мәні.
1. Танымдық (когнитивтік) модель ретіндегі символ түрлеріне түр-түс
Символика о баста көне гректердің «символ» (symbolion –
Қазақ лингвистикасындағы тілтанымдық үдерістің айқын айғағын құраған маңызды
Сөз құдіретін бағалаған қазақ халқының пайымы қоғамдық қалыптасу
Түр-түс символикасы. Түр-түс табиғатын әр халық, әр этностық
Адамдар заттарды танумен бірге олардың түр-түсін де айыра
Тіліміздегі түр-түске байланысты фактілерді жинап, жүйелі түрде қарастырған
Шындық өмірдегі заттардың, құбылыстардың түр-түсінің алуан түрлі болуы
Түр-түске байланысты түсініктерді өзінің тура мағынасында қолдану бар
Түр-түс әлеміне тән белгілі атаулар мен солардан туындап,
Әлем бейнесінің мағыналық-мазмұндық берлігі – семиотикалық (таңбалық) құбылыс.
Жазушыға шабыт беретін, көркем сөздің көркіне арқау болатын
Түрлі түсті дүниемізді өз бояу-нақышымен, әр қырынан жарқырата,
«Жапандағы жалғыз үй» роамны шынайы шындығымен, шебер тілімен,
Түр-түс атаулары бір қарағанда, жалаң грамматикалық объект болып
Жазушы, негізінен, бір түстіің атауын қайталап, оны жиі
Алғашқы сөйлемде ақ жібек орамал тіркесіндегі «ақ» -
Сұлу әйелді суреттеуге жалпы емес, белгілі бір түр-түс
Ал В.В.Радловтың сөздігінде: 1. Ақ (түс); 2. Қарт
Қазақ халқының дүниетанымында ақ сөзінің ауыспалы мағыналарының ішінде
Әрбір халықтың тіліндегі антропонимдер олардың өткен тұрмысын, қоғамдық-әлеуметтік
Ақ түстен қара түс бұрын көзге түскіш, өйткені
Ақ, қара сөздерінің түр-түс емес мағыналары тек белгілі
Қара түсінің анықтамасы сөздіктерде «ақтың қарама-қарсы түсі» деп
Үнемі ұстарамен бастырып жүретін қап-қара көмірдей сұлу мұрты
Профессор Б.Қасым қара сөзінің архисемасын талдай отырып, көне
қара І. 1. Қара (түс); 2. Түнеке (жарық
ІІ. Тобыр, көпшілік деген мағыналарының ішіндегі, мысалы: Дәу
- Бетіңдегі қара қал емес, харам қал. Ата
Жазушы үш сөйлемнен тұратын бір абзацта қара атауын
Ал Ғ.Мүсірепов «Алғашқы адамдарда» жасы он жетіге жаңа
М.Балақаев, Е.Жанпейісов, М.Томанов, Б.Манасбаевтардың «Қазақ тілінің стилистикасы» атты
«Қазақ тілі стилистикасының тұңғыш оқулығында жазушы Ғабит Мүсіреповтің
Ғалым М.Серғалиев қайталама сөздер мен сөз тіркестері немесе
Ғ.Мүсірепов прозасындағы осындай өзіндік дәстүрі бар тәсілді Сәкен
Жалпыхалықтық таным тұрғысынан бейнелеп айтқанда қара «қасиетті», «туған»
Талай жылдан бері шашу шығармай жиған мал, маңдай
Сонымен, С.Жүнісов шығармаларында ақ және қара атауларын жалпыхалықтық
Қара – жер астынан қазып алып, отын қып
Сондай-ақ жазушы қолданысынан бұл түстердің символдық мағыналары да
Түрлі-түсті дүниемізді өз бояу-нақышымен, әр қырынан жарқырата, мың
Жазушы қолданысындағы сары алтын сөзіне эпитет болып, сары
Екінші сөйлемдегі сары балақ тіркесіндегі балақ – зат.
Үшінші сөйлемдегі сары желдіру тіркесінің сөздікте қатты желіс
Былтыр Жәлел суыққа ұшып өлгенде, мен енді ұзақ
Бұл мәнмәтіндердегі сары уайым, сары аяз тіркестеріндегі сары
Келтірілген деректердің негізіне сүйенсек, сары уайым, сары аяз
Қанаты қатпай тұрып, терек басындағы ұясынан құлаған қарғаның
Жазушы С.Жүнісов қолданысындағы мағыналық шеңбері мен қолданыс ауқымы
Құстар символикасы. С.Жүнісов шығармаларында қазақ халқының тұрмыс-тіршілігіне, қоғам
Жазушы патшалы Ресейдің елтаңбасында бейнеленген, сол кездегі заман
Әйел сұлулығына байланысты ұғым қазақ халқының дүниетанымын байқататын,
Орамал астынан көрінген қою қалың шаштың бос өрген
С.Жүнісов осы дәстүрді ұстанып, кейіпкерінің сұлулығын жүрекке жылы
Аққу – асқақ деңгейге көтерілген әсемдіктің ең жоғары
Бала күнінен бері Сарыкөл, Қоскөлдің жағасында асыр салып,
Өсімдіктер символикасы. «Қазақ мәдениетіне тән символдар қатарына көшпенділер
Символдардың түзілуіне климаттық ерекшеліктер, жағрапиялық жағдайды айқындайтын тұрмыс-салт
Табиғаттың, жер-ананың символы ретінде көптеген халықтың қиял-ғажайып ертегілерінде
Түрлі халық мифтерінде ағаш-тотем жөнінде әңгіме болады. Якуттарда
Тілдегі символдардың мағынасы кейде тек мәтінде ғана айқындалады.
Жазушы С.Жүнісов «Жапандағы жалғыз үй» романына аңыз сияқты
- Вася, ағашты шаппашы, - деді Халел тілі
- Ағаш түгілі, сенің басыңды шабу аз әлі.
Дерягин тістенген күйі балтаны алып, жуан қайыңның екі
Әдебиетімізде жаңа гүлденген жас өмірді гүлге, жауқазынға, қызғалдаққа
Автордың мына мысалында жоғарыда келтірген дәстүрлі теңеулерден өзгеше
2. Материалдық мәдениеттің символдық мәніне киім атауларының символикасы,
Киім атауларының символикасы. Ұлттық мәдениеттің ерекше бір көрініс
Киіз үй символикасы. Киіз үй және жалпы баспана
Тамақ түрлерінің символикасы. Тамақ атаулары белгілі бір символдық
Шығармада «бауырсақша», «сықпа құртындай», «шашудай», «қымыз» т.б. секілді
Ер-тұрман символикасы. Қазақ халқы атқа келістіріп мінуді өнер
Қорытынды
Сәкен Жүнісов – шығармашылық бақыттың шынайы биігіне көтеріле
Талантты қаламгер Сәкен Жүнісов шығармаларының кейіпкерлерін сол кездегі
Тілдің көркемдік-әдеби тәсілдері автордың дүниеге деген қатынасын суреттеп,
С.Жүнісовтің «Жапандағы жалғыз үй» романы мәтін тілінде ұйымдастырылған
Көркeм шығармада қолданылатын айла-амал, тәсiлдeрдiң қайсысы болмасын дара
«Заманай мен Аманай» повесінде жазушы өмір құбылыстарын ой-сана
Шығармаларының қай-қайсысында болмасын қоршаған орта, туған жер, әлемге
Жазушы тіліндегі теңеулік құрылымдық элементтері арасындағы мағыналық-логикалық байланыс
Қаламгер шығармаларынан жаңа тіркестер мен соны эпитет, тың
Қазақтың қарымды қаламгерлерінің бірі, қайталанбас жазушы Сәкен Жүнісовтің
Сәкен Жүнісовтің әңгімесінің тілін зерттеу арқылы қаламгердің әдеби
Жазушы шығармаларында суреттеліп отырған заманына лайық, сол кезеңдегі
Көнерген сөздер де кейіпкер бейнесін, сөйлеу ерекшелігін, сол
Қаламгер тілінің шұрайлылығы, ойының ұшқырлығы оның сөз саптауынан
Шығарма тілінің көркемдігін қарастыруда тұрақты тіркестердің қолданысы, ерекшеленеді,
Халық тілінің шырайы саналатын мақал-мәтелдерді ойды қысқа, бейнелі
Қаламгердің даралығын, өзіндік шеберлігін танытатын эпитет пен теңеулер
С.Жүнісовтің жазушылық шеберлігі – қарапайым сөздермен өз ойын
С.Жүнісов шығармашылығында жалпыхалықтық тілдің лексикалық байлығын шебер пайдаланып,
Атқаратын қызметі жағынан алғанда, тіл – адамдарды бір-бірімен
Шығарма тілінің көркемдігі суреткердің сөзді аз-көп қолданылуында емес,
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Манкеева Ж. Қазақ тілін зерттеудің когнитвитік негіздері
2. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Философия / Жалпы ред.
3. Серебренников Б.А. Роль человеского фактора в языке.
4. Рүстемов Л. Қазіргі қазақ тіліндегі араб-парсы кірме
5. Сыздықова Р. Қазақ әдеби тілінің тарихы. –
6. Сыздықова Р. Сөз құдіреті. – Алматы: Атамұра,
7. Мансұров Н. ХІХ ғасыр ақындары Дулат, Шортанбай,
8. Сыздықова Р. Сөздер сөйлейді. 2-басылуы. – Алматы:
9. Исаев С. Қазақ тілі. – Алматы: «Қайнар»
10. Қазақ тілінің сөздігі. Анықтамалық басылым. Жалпы редакциясын
11. Жанпейісова С. Қазақ тілінің рухани мәдениет лексикасы
12. Сейілхан А. Қазақ тіліндегі этнографиялық лингво-мәдениеттанымдар. Филол.
13. Сатенова С. Қазақ тіліндегі қос тағанды фразеологизмдердің
14. Кеңесбаев І. Фразеологиялық сөздік. – Алматы: Арыс,
15. Қайдар Ә. Қазақ тілінің өзекті мәселелері. –
16. Серғалиев М. Көркем әдебиет тілі. – Алматы:
17. Жанпейісов Е. Қазақ прозасының тілі. – Алматы:
18. Сыздық Р. Тілдік норма және оның қалыптасуы.
19. Мүсірепов Ғ. Заман және әдебиет. Әдеби-сын еңбектері.
20. Сарыбаев Ш. Қазақ тіл білімі мәселелрі. Вопросы
21. Қайдаров Ә. Шығарма тілі – көркем әдебиет
22. Әміров Р. Ауызекі сөйлеу тілінің синтаксистік ерекшеліктері.
23. Серғалиев М. Стилистика негіздері. – Алматы, 2006.
24. Қожахметова Х. Фразеологизмдердің көркем әдебиетте қолданылуы. –
25. Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы: Қазақ
26. Балақаев М. Қазақ тілінің мәдениеті. – Алматы:
27. Қазақ тілі энциклопедиясы. – Алматы, 1998.
28. Болғанбаев Ә. Қазақ тілінің лексикологиясы. – Алматы:
29. Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі. – Алматы,
30. Мусин Ж. Қазақ тілінің антонимдер сөздігі. –
31. Аханов К. Тіл білімінің негіздері. – Алматы,
32. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі /жалпы редакциясын басқарған
33. Смағұлова Г. Мағыналас фразеологизмдердің ұлттық-мәдени аспектілері. –
34. Жүнісов С. Жапандағы жалғыз үй: Роман. –
35. Жүнісов С. Жапандағы жалғыз үй: Роман. Заманай
36. Жүнісов С. Таңдамалы шығармалар: Екі томдық. Т.
37. Жүнісов С. Таңдамалы шығармалар: Екі томдық. Екінші
38. Байтұрсынов А. Әдебиет танытқыш. Зерттеу мен өлеңдер.
39. Жұмалиев Қ. Қазақ әдебиеті тарихының мәселелері және
40. Ефимов А.И. Стилистика русского языка. – М.:
41. Қоңыров Т. Қазақ теңеулері. – Алматы: Мектеп,
42. Гутаров И.В. Основы советского литературоведения. – Минск,
43. Рубайло А.Т. Художественные средства языка. – М.,
44. Розенталь Д.Э., Теленкова М.А. Словарь-справочник лингвистических терминов.
45. Одинцов В.В. Русский язык. – М., 1979.
46. Федоров А.И. Семантическая основа образных средств языка.
47. Томашевский Б.В. Стилистика и стихосложение. – М.,
48. Сидякова Н.М. О различных аспектах изучения сравнения.
49. Тимофеев Л.М. Основы теории литературы. – М.,
50. Қаз ССР қысқаша энциклопедиясы. 4-том. – Алматы:
51. Лихачев Д.С. Поэтика древнерусской литературы. – Л.,
52. Кондаков Н.И. Логический словарь-справочник. – М., 1976.
53. Молдасанов Е.С. С.Жүнісовтің «Ақан сері» романы тілінің
54. Манкеева Ж. Қазақ тілінің заттық мәдениет лексикасы.
55. Кәрімов Х. Қанатты тіл. – Алматы: Санат,
56. Мұхаметқалиева Г. Тұрақты эпитеттің тілдік табиғаты. Филол.
57. Сүлейманова Э.Д., Мадиева Г. Т.б. тіл білімі
58. Сыздық Р. Абайдың сөз өрнегі. – Алматы:
59. Чижик-Полейко А.И. Стилистика русского языка. – Воронеж,
60. Бұралқыұлы М. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. –
61. Қадырова Б. 1960-80 жылдардағы қазақ әңгімелерінің тілі.
62. Қаирбаева Қ.Т. Қазақ тіліндегі этномәдени атаулардың символдық
63. Авакова Р.Ә. Фразеологиялық семантика. – Алматы: Қазақ
64. Ислам А. Ұлттық мәдениет контексіндегі дүниенің тілдік
65. Радлов В.В. Опыт словаря тюркских наречий. Т.
66. Рустемов А.З. Казахско-русский толковый словарь арабско-иранских заимствованных
67. Қайдаров Ә. Ахтамбердиева З., Өмірбеков Б. Түр-түстердің
68. Қасым Б. Қазақ тіліндегі күрделі сөздер: уәждеме
69. Серікбаева Ұ.Б. қазақ тіліндегі «ақ» және «қпара»
70. Балақаев М., Жанпейісов Е., Томанов М., Манасбаев
71. Серғалиев М. Ғабит Мүсірепов және тіл мәдениеті.
72. Зайсанбаева Г.Н. Метафоралы аталымдардың когнитивтік аспектісі «біріккен
73. Уәлиұлы Н. Кейбір этнографизмдердің лексика-семантикалық аясы //
74. Қойшыбаев Е. Қазақстанның жер-су аттары. Сөздік. –
3
Достарыңызбен бөлісу: |